Ægir - 01.09.1954, Blaðsíða 6

212
Æ G I R
þessi óvissa einkennir fiskveiðarnar meira
en nokkuð annað og meira en nokkurn
annan atvinnuveg. í gegnum aldirnar hafa
menn þó lært að þekkja nokkuð lifnaðar-
háttu nytjafiskanna og á seinustu áratug-
um hafa vísindin einnig komið til. Reynslan
og vísindin hafa kennt mönnum, að áltveðn-
ar fisktegundir leita reglulega á vissum
árstímum á ákveðin svæði, sein nefnd hafa
verið fiskimið. Á erlendu máli hafa menn
nefnt slík svæði banka, og gefur sú nafn-
gift til kynna, að menn telja sig geta treyst
á fiskimiðin eins og banka, sem vel er
stjórnað. Á jiessum svæðum ganga menn að
fiskinum vísum áratug eftir áratug og jafn-
vel öld fram af öld. Fiskmergðin er þó ekki
alltaf jafnmikil og getur þar ýmislegt vald-
ið. Einnig kemur það fyrir, að fiskurinn
virðist af einhverjum ástæðum hverfa af
sínum venjulegum miðum, og orsakar það
aflabrest hjá þeim flota, sem veiðarnar
stundar. Þá kernur það og fyrir, að enda
þótt mikil fiskigengd virðist vera á miðun-
um, tekst ekki að ná fiskinum í öll þau
veiðarfæri og með þeim aðferðum, sem á
öðrum tímum hafa gefið góða raun. Þrátt
fyrir allt þetta halda menn þó að jafnaði
áfram að fara til veiða á venjulegum tímum
í trausti þess, að fiskurinn taki upp sína
fyrri háttu. Og sem betur fer verður mönn-
um að jafnaði að vonum sínum í því efni.
Er nú rétt að lita á síldveiðarnar í ljósi
þess, sem hér var sagt. Síldveiðarnar eru
tiltölulega ung grein fiskveiðanna hér við
land. Um þorskveiðarnar er það að segja,
að þar geta fiskimennirnir að ýmsu leyti
byggt á reynslu margra kynslóða, að því
er snertir fiskigöngur. Allt öðru máli gegnir
með síldveiðarnar. Enn er ekki liðin heil
öld frá því tekið var að veiða síld hér við
land og enn skortir ár í rétta hálfa
öld frá því teknar voru upp veiðar með
herpinót, því veiðarfærinu, sem stórtækast
hefur reynzt við síldveiðarnar. Það er því
vart hægt að miða við meira en þessa hálfu
öld, þegar metin er reynslan af síldveiðun-
um hér við land. Og hver hefur svo reynslan
verið? Að vísu kom það fyrir fram að árinu
1945, að afli brigðist á síldveiðunum og það
till'innanlega, en þau ár voru algerar undan-
tekningar og að jafnaði skeði slíkt ekki
nerna eitt ár í senn. Seinasta áratuginn fyrir
þann tíma hafði verið eitt aflaleysisár,
1935, en annars yfirleitt góð ár eða í meðal-
lagi og tvö ár sérstaklega, 1940 og 1944, hin
beztu, sem nokkurn tíma höfðu komið.
Umskiptin urðu því heldur snögg, þegar
veiðibresturinn sumarið 1945 skall á, og
virtust menn í fyrstu eiga bágt með að
átta sig á þeim. Enda var það engin furða
eftir þá reynslu, sem fengizt hafði undan-
farna áratugi. Menn fóru því ótrauðir til
veiðanna næstu árin, enda urðu vonbrigðin
ekki alltaf jafnsár, og þó mönnum sé tamt
að telja öll árin frá 1945 aflaleysisár, þá
hafa þau a. m. k. verið það í mjög mis-
jöfnum mæli. Sé einnig tekið tillit til hins
breylilega verðlags á síldinni og t. d. gengið
út frá því verðlagi, sem verið hefur þrjú
undanfarin ár, þá mundu sum af þeim ár-
um, sem talin hafa verið aflaleysisár, hafa
kornizt í tölu þeirra, sem telja hefðu mátt
sæmileg fyrir útgerðina.
En þrátt fyrir þetta verður því ekki
neitað, að verulegar breytingar hafa orðið á,
að því er snertir göngur síldarinnar upp
að landinu og þar af leiðandi á veiðunum.
I sumar má telja, að verið hafi 10. ver-
tiðin, siðan þær breytingar hófust með svo
skyndilegum liætti. Fyrri reynsla getur
lítið kennt mönnum, hvernig þeir eiga að
bregðast við því, sem hér liefur að höndum
borið. Á meðan rnenn þekkja ekki hinar
raunverulegu orsakir til breytinganna, er
ekkert eðlilegra en að álykta sem svo, að
breytingin til hins betra muni og geti skeð
með nákvæmlega jafnskjótum og óvæntum
hætti og hin fyrri breyting. Það er þvi alls
ekki óeðlilegt, að menn freistist til þess
enn í dag, þrátt fyrir þróun undanfarinna
ára, en með tilliti til reynslu síðustu 50
ára af síldveiðunum og enn lengri af öðrum
veiðum, að stefna skipum sínum til sild-
veiða í þeirri trú, að breyttar aðstæður geti
orðið til þess að skapa skilyrði til aukinnar
veiði. Þessi trú manna, sem allar fiskveið-