Ægir - 01.08.1974, Blaðsíða 6

Auðunn Ágústsson
og Emil Ragnarsson:
FRÁ TÆKNIDEILD FISKIFÉLAGSINS
Tilraunageymar
fyrir veiðarfæri
í apríl s.l. var1 lialdinn fundur hjá nefnd sem heyrir undir Al-
þjóða Hafrannsóknaráðið (ICES) og sem ber heitið „Working
Group on Research and Engineering Aspects of Fishing Gear,
Vessets and Equipment”. Fundur þessi var að þessu sinni hald-
inn í Boulogne sur Mer í Frakklandi. Fundinn sóttu héðan auk
greinarhöfunda, Guðni Þorsteinsson fiskifræðingur og Hans Sig-
urjónsson skipstjóri.
Einn af dagskrárliðum þessa fundcur var heimsókn til „Boul-
ogne modeltank“, þ. e. veiðarfæratilraunageymi Frakka í Boul-
ogne, og auk þess var rætt um tilraunir með líkön af veiðarfærum.
I þessari grein verður leitast við að kynna ofangreindan til-
raunageymi, svo og aðra tiWaunageyma á þessu sviði, auk þess
sem UHllega verður komið inn á ýmis atriði er snerta slikar til-
raunir.
Tilraunageymar.
Um alllangt skeið hafa ver-
ið gerðar tilraunir með skips-
líkön (líkön af skipsbolum) i
vatni m. a. til að ákvarða mót-
stöðu skipa við mismunandi
hraða. Þessar tilraunir eru
gerðar í svonefndum dráttar-
geymum, þar sem skipið er
tengt sleða, sem keyrir eftir
sporum. Tilraunageymar þess-
ir geta verið nokkur hundruð
metra langir.
Eins og fram kemur hér að
framan kallast geymar þessir
dráttargeymar, þ. e. líkanið
er á hreyfingu, en „miðill“ sá
sem líkanið hreyfist í, vatnið,
er kyrrt. Ef þessu er snúið
við, þ. e. líkan í kyrrstöðu en
vatnið á hreyfingu fæst önn-
ur tegund af tilraunageymi,
sem kalla má gegnumstreym-
isgeymi.
Gegnumstreymisgeymar eru
þekktir í sambandi við tilraun-
ir með líkön í loftstreymi, t. d.
innan flugtækninnar (vængir
o. fl.) og einnig innan skipa-
fræðinnar (kanna loftmót-
stöðu yfirbygginga) svo eitt-
hvað sé nefnt. Hreyfifræðilega
séð eru þessar tvær gerðir af
tilraunageymum jafngildar.
Veiðarfæratilraunir.
Þegar rætt er um veiðar-
færatilraunir er yfirleitt haft
í huga tilraunir með þau veið-
arfæri, sem skip draga á eftir
sér, þ. e. botnvarpa, flotvarpa
o. þ. h. Með þessum tilraunum
er reynt að kanna hegðan
vörpunnar, lárétta og lóðrétta
opnun, mótstöðu o. fl. þætti.
Þótt tilraunir hafi verið fram-
kvæmdar með önnur veiðar-
færi en vörpur, þá er tilrauna-
starfsemi að langmestu leyti á
sviði ,,tog“- veiðarfæra.
Veiðarfæratilraunir má gera
annars vegar í tilraunageymi
(modeltank) og hins vegar til
sjós, þar sem veiðarfærið er í
fullri stærð. í tilraunageymi
verður að sjálfsögðu að setja
upp smækkaða mynd af veið-
arfærinu í ákveðnu hlutfalli-
Hlutfall þetta kallast líkan-
hlutfall (modelskale).
Einn möguleika mætti nefna
til viðbótar, þ. e. að setja upP
veiðarfæri í mjög litlu hlut-
falli, sem reynt er til sjós með
skipi, sem hefur ákveðið
,,stærðar“- samband miðað við
skip það, sem vinna á með
veiðarfærið í fullri stærð.
Ef full samsvörun á að vera
milli veiðarfæralíkans og þess
veiðarfæris, sem líkanið á að
túlka, þurfa allir hlutar líkans-
ins að vera í samræmi við
veiðarfærið í fullri stærð. Hér
er átt við mál, efnisþykktir
og þyngdarsamræmi. Þessari
samsvörun getur verið erfitt
að ná, en yfirleitt má nálgast
hana nokkuð vel. Æskilegt er
að líkanhlutfallið sé sem
minnst en ekki er alltaf unnt
að koma því við. Stærð veiðar-
færis svo og ,,stærð“ tilrauna-
geymis ákvarða minnsta
mögulega hlutfall.
Hér að framan var þess
getið að veiðarfæratilraunir
mætti annars vegar gera í til-
raunageymi og hins vegar til
sjós. Þess ber þó að geta að
ef ætlunin er að fá sem mest
út úr tilraunum á þessu sviði,
þá er nauðsynlegt að fram-
202 — Æ GI R