Ægir - 01.01.1981, Blaðsíða 21

berra aðila, svo sem innflutningsleyfum eða —
kvótum.
3. Markaði, þar sem hið opinbera fer með fullt
vald til að ákveða hvað er keypt, hvenær, hvar
og með hvaða skilmálum.
Þessi skilyrði móta að sjálfsögðu vinnubrögð við
markaðsfærslu sjávarafurða. Þar sem frjálsir við-
skiptahættir ríkja, eru fyrir hendi tækifæri til
lengri tíma stefnumörkunar, þar sem söluaðilar
ráða mun fleiri þáttum sölustarfseminnar. Á móti
kemur að á þessum mörkuðum ríkir samkeppni,
sem útilokað er að komast hjá. Ef slík samkeppni
er á jafnréttisgrundvelli er lítið við því að segja, en
verra er, þegar einstök ríki eða ríkjaheildir taka að
sér að ábyrgjast reikninginn, svo sem gerst hefur.
Þeirrar tilhneigingar hefur hins vegar gætt á siðari
tímum að falla frá styrkjapólitík, en taka í þess
stað upp ákvæði (lágmarksverð, sértolla), sem
hindra rikisstyrkt undirboð á mörkuðunum.
Á þeim mörkuðum, þar sem hið opinbera fer
með kaupákvarðanir er áhrifavald söluaðila orðið
afar takmarkað. Við slíkar aðstæður er í flestum
túvikum unnið samkvæmt rammasamningnum, til
lengri tíma, um gagnkvæm viðskipti, þar sem gróf
akvæði eru um magn og verðlagningu, sem síðan
er fyllt út í með nánara samkomulagi. Þótt ókostir
seu ýmsir samfara þessu fyrirkomulagi býður það
einnig upp á ýmsa kosti, hafi samningar á annað
borð tekist, en það er aftur háð ýmsum aðstæðum,
viðskiptalegum, hagrænum og jafnvel pólitísk-
um, sem söluaðilum eru algerlega óviðkomandi.
Helsti kostur þessarar samninga er trygging við-
skipta til alllangs tíma. Að því er varðar sölu sjáv-
arafurða hafa þessir viðskiptahættir opnað leið til
að selja ýmsar afurðir, sem ekki eiga greiða leið á
aðra markaði.
Þeir markaðir, þar sem hið opinbera hefur víð-
l*kt íhlutunarvald, valda ef til vill mestum vand-
rreðum, vegna þess öryggisleysis sem þeir bjóða
UPP á. Oft skipast skjótt veður í lofti vegna
Politískra eða efnahagslegra aðstæðna og þegar
nokkrir mánuðir líða frá því framleiðsluferill
hefst, þar til varan er komin í söluhæft form, geta
verið gjörbreytt markaðsskilyrði, sem valda því að
Varan er ill- eða óseljanleg. Slíkum tilvikum höfum
v,ð lent í og nægir að nefna skreiðina í því
sambandi. Þessir markaðir bjóða hins vegar upp á
allgott verð fyrir afurðir, sem oft eru unnar úr
gæðarýru hráefni, og er það áhættunnar virði að
'eggja rækt við þá.
Sala sjávarafurða
Frystar afurðir.
Frystar fiskafurðir eru einkum seldar á þrjá að-
skilda markaði: Bandaríkin og Bretland, þar sem
sala er frjáls, svo og Sovétríkin, en þangað er selt
samkvæmt viðskiptasamningi ríkisstjórna íslands
og Sovétríkjanna. Á árunum 1978 og 1979 var
freðfiskútflutningurinn sem hér segir:
Breyting
1978 % 1979 % %
U.S.A.......... 77.617 73,2 82.091 71,4 + 5,7
Sovétríkin ......9.274 8,7 12.040 10,5 +29,8
Bretland....... 13.809 13,0 16.384 14,3 + 18,6
Önnurlönd ...... 5.390 5,1 3.981 3,5 +26,1
ALLS........... 106.090 114.946 8,3
Af þessu má ráða þýðingu framangreindra
markaða, einkum Bandaríkjamarkaðarins fyrir
sölu á frystum fiskafurðum. Um það bil 95-97%
útflutnings fara á þessa þrjá meginmarkaði og af
því fara 3á hlutar á Bandaríkjamarkað. Það er
einnig sá markaður, sem að jafnaði gefur best verð
fyrir afurðirnar, en er jafnframt kröfuharður um
gæði. Ef miðað er við verðmæti verður þýðing
þessa markaðar þvi enn ljósari.
Til að gera nokkra grein fyrir stöðu okkar á
þessum markaði fara hér á eftir töflur yfir inn-
flutning Bandaríkjanna á frystum fiski árin 1978
og 1979:
I. Flök, milljónir Ibs.
Þorskur Aðrar teg. Samlals
1978 1979 1978 1979 1978 1979
Kanada 39,3 50,8 112,5 111,9 151,8 162,7
Island 67,3 73,2 22,0 35,8 89,3 109,0
Noregur 15,2 7,5 4,3 4,6 19,5 12,1
Danm./Grænl. 9,7 8,3 10,1 5,9 19,8 14,2
Japan 2,0 3,6 33,8 22,3 35,8 25,9
Önnur lönd . . . . 1,5 1,3 11,3 9,8 12,8 11,1
Samtals llök .. . 135,0 144,7 194,0 190,3 329,0 335,0
II. Blokk, milljónir ibs.
Þorskur Aðrar teg. Saintals
1978 1979 1978 1979 1978 1979
Kanada 65,6 88,9 36,0 35,5 101,6 124,4
ísland 38,9 42,5 27,0 29,0 65,9 71,5
Noregur 33,2 11,2 12,6 8,5 45,8 19,7
Danm./Grænl. 57,6 37,0 24,2 12,1 81,8 49,1
Japan 1,5 7,4 11,7 8,8 13,2 16,2
Önnur lönd . . . . 7,9 6,0 90,1 121,3 98,0 127,3
Samtals blokk . 204,7 193,0 201,6 215,2 406,3 408,2
ÆGIR — 9