Ægir - 01.01.1981, Blaðsíða 20

landgrunnið, oft mjög þétt, er á litlu svæði og
mjög veiðanleg. Á þessum tíma er hún hinsvegar
ekki í þeim holdum að hún sé æskileg söluvara,
m.a. vegna þess að verðmesta grálúðan er feitur
fiskur sem nýtist til reykingar í Vestur-Evrópu.
Steinbitur missir tennurnar á veturna, leitar á
djúpið og tekur ekki fæðu. Hann er þá í slæmum
holdum, þegar líður á vorið og fram eftir sumri
verður hann feitari og bragðbetri. Vetrarkoli er
annað gott dæmi, hann er bragðvondur, illa séður
og nánast óseljanlegur í V-Evrópu og Bandaríkj-
unum.
Hins vegar er skarkoli mjög góður og verð-
mætur um mitt sumar og fram eftir hausti.
Þorskfiskar safna fitu í lifur en ekki búk og holda-
gerð þeirra er ekki eins breytileg og síldar. Þó er
breytingin talsverð og bragðgæði i lágmarki fyrst
eftir hrygningu. Alþekkt er t.d. hve ufsaflök þykja
léleg síðari hluta vetrar.
Þá er önnur hlið markaðssjónarmiða sú að átu-
mikill fiskur er oft léleg söluvara. Allir þekkja hve
erfitt er að geyma átumikla síld og loðnu, en ég
hygg að mönnum sé ekki jafnljóst hve geymsluþol
átumikils bolfisks er takmarkað. Þá er gerhvata-
starfsemi í hámarki og meltingarstarfsemi á fullu.
Sumar kvartanir kaupenda má beinlínis rekja til
átufisks, sem ekki hafði verið geymdur lengi. Mörg
fleiri atriði mætti telja.
Markaðsaðstæður eru stundum þannig að fiskur
sem ekki er 1. flokks getur gefið hagstætt verð ef
framboð er takmarkað. íslendingar hafa oft átt er-
fitt með að skilja samhengið milli framboðs og
eftirspurnar. íslenskt efnahagskerfi gerir ekki ráð
fyrir gildi þessa lögmáls. Stundum er nauðsynlegt
að takmarka framboð til að halda uppi verði og
væri rökrétt að takmarka hráefnisverð við afla-
magn. Mörg dæmi mætti taka til skýringar en
verður ekki gert.
Að lokum þetta:
1. Markaðssjónarmið eru nátengd vinnslusjón-
armiðum, hvort tveggja þarf að hafa í huga
þegar fjallað er um annað. Sama gildir urn
samhengið milli veiða og vinnslu.
2. Til þess að fiskafurðir séu eftirsóttar þarf
bragðið að vera gott að rnati neytenda.
í framtíðinni verður að taka meira tillit til þess-
ara staðreynda en gert hefur verið til þessa. Til þess
að ná því markmiði þarf að auka tengslin milli
neyzlu, sölu, vinnslu og veiða.
Jónas Blöndal:
Staða og horfur í
markaðsmálum
Skipan sölumála
Nærri lætur að 4/5 hlutar alls útflutnings sjáv-
arafurða sé seldur á vegum einhverra sölusamtaka.
Þessi skipan mála á sér ýmsar rætur, bæði hag-
nýtar og sögulegar. Upphaf þessarar skipanar mála
má tvímælalaust rekja til óvæginnar innbyrðis
samkeppni íslenskra framleiðenda fyrr á öldinni.
Flestum var ljóst að slík samkeppni var heildinni til
baga.
Það opinbera reið á vaðið og setti lög um Síldar-
einkasölu íslands árið 1928. Upp úr Fiskimála-
nefnd, sem ætlað var það hlutverk að losa sjávar-
útveginn úr heljargreipum kreppunnar, þróast
síðan sölusamtök saltfisks- og frystiiðnaðarins.
Starf Fiskimálanefndar opnaði augu manna fyrir
þvi, hvers megnug öflug starfsemi, á sviði sölu og
vöruþróunar, getur verið. Kostir samstarfs um
sölu eru augljóslega margir, — möguleikar að
kynna og selja merkjavöru í miklum mæli,
innbyrðis samkeppni úr sögunni, framboð
fjölbreyttara vöruúrvals, mótun markaðsstefnu til
lengri tíma o.s.frv. Á hinn bóginn má einnig færa
rök fyrir því, að ýmsir ókostir séu einnig samfara
slíku samstarfi, — kerfið verður stærra og þyngra í
vöfum; framleiðandinn er fjarlægur markaðnum
og skortir þekkingu á eðli hans og upplýsingar um
markaðstækifæri; afleiðingar mistaka eru meiri og
geta bitnað á saklausum aðilum o.s.frv. í heild
verður þó að álykta, að kostirnir við samvinnu vegi
vel á móti ókostunum, við þær aðstæður, sem
ríkjandi eru og ríkt hafa og í heiid sé ekki önnur
skipan betri þó benda megi á ýmislegt, sem betur
megi fara.
Eðli markaða
Mörkuðum þeim, sem við seljum fiskafurðir á
má í grófum dráttum skipta í þrennt:
1. Frjálsa markaði, þar sem almennar reglur um
viðskiptahætti gilda.
2. Markaði, sem háðir eru ýmsum hömlum opin-
8 — ÆGIR