Ægir - 01.01.1981, Blaðsíða 58

um um hitastig að halda að vetrarlagi. Þeir eru þá
að velta fyrir sér, hvort unnt sé að steypa vegna
frosthættu. Vegna mjög tíðra og óreglulegra hita-
breytinga er oft erfitt að lesa slíkar upplýsingar úr
almennu spánni. Þessir aðilar leita því gjarnan
beint til Veðurstofunnar til þess að fá nánari
skýringar.
Veðurspásvæði
Á fyrstu árum veðurspánna var spáð fyrir landið
í heild án fastra spásvæða, en einstakra landshluta
getið eftir þörfum, svipað og nú er gert í tveggja
daga spánni. Frá 1926 var landinu hins vegar skipt
í 8 veðurspásvæði og árið 1950 kom samsvarandi
skipting á miðum umhverfis landið. Þessi skipan
hélst svo allt þar til í maí 1980, að skiptingin var
endurskoðuð. Var aðalbreytingin sú að Norður-
landi var skipt í tvö spásvæði og fjölgaði svæðum
því úr 8 í 9. Fleiri leiðréttingar voru einnig gerðar,
og má geta þess að nú tilheyra Patreksfjörður og
Tálknafjörður spásvæðinu BREIÐAFJÖRÐUR,
og spásvæðið AUSTURLAND AÐ GLETTINGI
er samstæðara svæði en það sem fyrr var, en þá
voru m.a. Melrakkaslétta og Hérað saman í spá-
svæði.
Þessi breyting var gerð að undangenginni rann-
sókn, þar sem reynt var að láta fylgni skýjahulu
milli 76 veðurstöðva á landinu vísa á heppilegustu
mörk milli spásvæða. En þótt mikill munur sé á
fjölda veðurstöðva nú eða árið 1926, þegar landinu
var upphaflega skipt, reyndist í kjölfar rannsókn-
arinnar nauðsynlegt og mjög gagnlegt að leita til
veðurglöggra heimamanna á nokkrum svæðum á
landinu af þessu tilefni. Get ég ekki stillt mig um
að senda kveðju og þakklæti til þeirra sem svöruðu
þeim fyrirspurnum.
Nú má spyrja af hverju nauðsynlegt sé að skipta
landinu með þessum hætti í spásvæði. Nefna má
þrjár ástæður.
í fyrsta lagi geta á sama tíma verið fleiri en ein
vindátt á landinu og misjöfn veðurhæð og af þeim
sökum einnig mismunandi veðurlag.
í öðru lagi hreyfast skil og regnsvæði yfir landið
á spátímabili. Veður sem spáð er kemur ekki á
sama tíma á öllu landinu, heldur er yfirleitt um
tímamun að ræða.
í þriðja og síðasta lagi þarf allavega að skipta
landinu, þótt sama vindátt sé um allt land, því að
verulegur munur er á skýjafari og veðurlagi milli
landshluta vegna þess að landið er hálent. Einmitt
Veðurkortamóllakari í skipi.
sá munur sem þannig kemur fram ræður mestu um
mörk milli spásvæða.
Með glöggri skiptingu í spásvæði er tryggt að
lýsing á veðurhorfum eigi við um nokkuð samstætt
svæði og sé skýr og stuttorð. Þetta getur einnig
verið mikilvægt af fleiri ástæðum, t.d. við síðari
rannsóknir á spánum.
Hversu áreiðanlegar eru veðurspárnar?
Hversu áreiðanlegar eru svo veðurspárnar? Ekki
er að undra þótt spurt sé, og raunar ætti að vera
nokkuð sjálfsagt mál að notendur veðurspáa vissu
eitthvað um gæði þeirrar þjónustu sem þeir verða
aðnjótandi. Þeim mun dapurlegra er að þurfa að
svara því til að lítið sé vitað um gæði veðurspáa
hérlendis. Með einni undantekningu hafa engar
rannsóknir verið gerðar í því efni. Stundum er það
svar gefið við spurningum sem þessari að 70-85%
spánna séu réttar í aðalatriðum, en þá látið fylgja
að um erlendar niðurstöður sé að ræða frá ná-
grannalöndum, sem að sumu leyti búa við svipaðar
aðstæður og við.
Það er ákaflega vandasamt verk að finna full-
nægjandi aðferðir til að leggja tölulegt mat á gæði
veðurspár, sem samin er nteð almennum orðum og
gerir þar að auki fleiri en einum veðurþætti skil.
Hvert á þá að vera vægi einstakra þátta? Það fer
t.d. fyrst og fremst eftir því hver notandinn er,
hvort meira er lagt upp úr úrkomuspá eða vinda-
46 — ÆGIR