Ægir - 01.02.1987, Síða 8

64
ÆGIR
grófar á hyrnunni aðfellingahrygg-
irnir verða meira eða minna
hnöttóttir. Lokan frekar stór, tvö-
falt styttri en munninn og loku-
kjarninn er örmiðja. Tegundin er
ákaflega afbrigðaauðug og hafa
eftirtalin afbrigði fundist hér við
land: Buccinum undatum coeru-
leum, B.u. littoralis, B.u. pelag-
icum, B.u. carinatum, B.u.
planum og B.u. striatum.
Breidd kuðungsins er allt að67
mm. og hæðin allt að 100 mm.
Þó hafa fundist dauð eintök hér
við land sem eru 150 mm. há.
Tegundin er mjög algeng
umhverfis landið frá fjöruborði
allt niður á 100 m dýpi. Um
útbreiðslu einstakra deilitegunda
er lítið vitað en t.d. V. carinatum
hefur fundist við Vestmannaeyjar,
variant coeruleum við Vestur- og
Norðurland, var. littoralis við S-
og V-land, var. pelagicum í Eyja-
firði, var. planum í Faxaflóa og
úti fyrir Norðurlandi og var.
striatum við Suður- og Vestur-
land.
Sjálfu dýrinu má skipta í
þrennt, þ.e.a.s. höfuð, fót og líf-
færi. Fóturinn er eiginlega vöðvi
semerflaturaðneðan. ítengslum
við hann er höfuðið en á því eru
tvö augu, tveir fálmarar og
munnur. Munnurinn er um-
myndaður í rana og er skráp-
tungan yst á honum. Skráptung-
una notar beitukóngurinn til að
bora inn í bráð sína. Ofan við
höfuðið eru svo önnur líffæri sem
eru umlukin möttlinum en hann
klæðir kuðunginn að innan. Til-
tölulega auðvelt reynist að kyn-
greina beitukóng sem er ein-
kynja. Pintillinn er oftast áber-
andi stór og fituríkur og liggur
hægra megin í kuðungnum.
Einnig er nokkur stærðarmunur á
kynjum og er hrygnan að jafnaði
stærri. Þegarhrygninginásérstað
leitar hrygnan á grynnra vatn og
myndar sérstök hylki utanum
eggin, sem hún síðan festir saman
í klasa. Þessi hylki innihalda
hvert um sig 7-14 egg. Ekki klekj-
ast öll eggin heldur er nokkur
notuð sem forði fyrir hin.
Stundum eru það fleiri einstakl-
ingar sem standa að sama klasa,
sem þannig geta orðið nokkuð
stórir og eru þeir síðan límdir við
botninn. Ekki er vitað nákvæm-
lega hvenær hrygning beitukóngs
á sér stað hér við land en erlendis
t.d. við Ermarsund hrygnir hann
frá október til febrúar við hitastig
lægra en 9°C. Klakið tekur um 4-
5 mánuði og skríður þá ungviðið
fullþroska úr hylkjunum. Ýmis
sníkjudýr lifa í beitukóng sem
millihýslar en sækja síðan í fiska
t.d. steinbít og flatfisk. Þrátt fyrir
að beitukóngur leitar árstíða-
bundið á grunnt vatn þolir hann
illa seltubreytingar, sér í lagi
þegar seltan fer undir 20 %o. Beitu-
kóngurinn er algengur í norðan-
verðu Atlantshafi allt suður til
Spánar. Flann finnst niður á 200
m dýpi og hér við land finnst
hann nánast allt umhverfis landið
frá fjöruborði niðurá 100 m dýpi.
Kjörbotn beitukóngsins er send-
inn eða harður leirbotn og er
hann oft í straumhörðum
sundum. Þarsem beitukóngurinn
er rándýr og leggst einnig á hvers-
konar hræ, þá getur hann
stundum gert mikinn usla á neta-
fiski.
Það verður víst að segjast eins
og er að rannsóknir á beitukóng
við Island eru mjög skammt á veg
komnar. Aðalástæðan er sú að
ekki hefurfengistféáfjárlögum til
þessara rannsókna eða annan
þann meðbyr sem slíkar rann-
sóknir þurfa. Þó rættist verulega
úr þessu er sjávarútvegsráðu-
neytið veitti fé til kaupa á kuð-
ungagildrum á s.l. sumri. Þarsem
ekki hefur fengist skip til rann-
sóknanna hefur verið gripið til
þess ráðs að lána gildrur til þeirra
aðila sem áhuga hafa haft á til-
raunaveiðum með þeim fyrirvara
2/87
að þeir síðan láti okkur í té upp'
lýsingar um gang veiðanna-
Hefur þetta mælst vel fyrir og
margir notfært sér þetta.
Um tæpt tveggja ára skeið
hefur Sjávarréttagerðin á Akra-
nesi stundað kuðungaveiðar og
vinnslu og tekist sæmilega til-
Aðalvandinn hjá þeim eru mark-
aðssetning og vinnsluaðferðit-
Aðrir hafa enn sem komið er ekki
farið út í vinnslu en Gunnat
Skaptason hefur í samráði við
Björn Guðmundsson hjá R.F. gert
tilraun með niðursuðu á beitu-
kóng.
Mikinn áhuga er að merkja hja
sjómönnum víðsvegar um landið
fyrir þessum veiðiskap. Meðao
vinnsla og markaður er ekki
tryggur er ekki von til þess að
þessir aðilarfari út í stærri fjárfest;
ingar í búnaði sem með þarf. ^
s.l. sumri var gerð könnun við
Höfn í Hornafirði og á Aust'
fjörðum vegna áhuga heima-
manna þar. Því miður var ekk|
hægt að fá skip lengur en í viku ti
þessara athugana og því varð ekk'
árangur sem erfiði. Öruggt nia
telja að á nokkrum stöðum við
landið megi hefja veiðar
vinnslu á beitukóng, en sani'
ræmdra aðgerða er þörf.
ígulker
Snemma á árinu 1984 kon1
beiðni frá sjávarútvegsráðuneyt'
inu um umsögn vegna erindis er
varðar veiðar og vinnslu á ígul'
kerum. Ungir menn á Suðurnesj'
um höfðu fengið vitneskju um a
hægt væri að selja ígulkerahrogn
til Japans og Evrópu fyrir mjóS
hátt verð. Þeir sóttu um styrk t'
sjávarútvegsráðuneytis til ti'
raunavinnslu og var Hafran'1
sóknastofnun beðin um a
aðstoða þá við veiðarnat-
Skemmst er frá því að segja að vi
áttum gott samstarf við þessa
menn og fyrri hluta árs 198
tókum við ásamt þeim sýni ba?