Tímarit lögfræðinga - 01.04.1986, Side 7

TÍM.vitii—4r
IÍM.I H ITHM.A
1. HEFTI 36. ÁRGANGUR APRlL 1986
HÆSTIRÉTTUR ÍSRAELS
í hæstarétti ísraels sitja 12 dómendur. Þeim til aðstoðar eru tveir menn fyr-
ir hvern dómara (venjulega ungir menn sem ekki hafa fulllokið prófi til þess
að öðlast réttindi til málflutnings). Dómsúrlausnir réttarins hafa mikið for-
dæmisgildi. Þær eru bindandi fyrir aðra dómstóla í landinu. Úrlausnir réttarins
eru oft í sviðsljósinu. Það er tæpast of mikið að fullyrða að hæstiréttur Israels
njóti mikils trausts þar I landi.
Aðalverkefni réttarins eru tvenns konar. í fyrsta lagi dæmir hann í áfrýjun-
armálum. Dómstig eru þrjú en hvert einstakt mál fer að jafnaði aðeins um tvö
dómstig. Af þessu leiðir að öðru jöfnu að hin viðameiri mál koma til kasta
hæstaréttar á áfrýjunarstigi en hinum, sem eru að jafnaði minni að vöxtum,
lýkur á áfrýjunarstigi neðar í dómskerfinu. í öðru lagi er hæstiréttur eins konar
stjórnsýsludómstóll og er hann þá eina dómstigið. Þaö er ekki ætlunin hér
að lýsa þessum þætti í starfsemi réttarins nánar en bent skal á í dæmaskyni
að sá sem telur stjórnvald hafa brotið á sér lög, t.d. með synjun leyfisveit-
ingar, á þess kost að höfða mál á hendur stjórnvaldinu beint fyrir hæstarétti
og fá úrlausn mála sinna þar á mjög skömmum tíma. Þessi þáttur í starfsemi
réttarins hefur vaxið talsvert hin síðari ár.
Hæstiréttur ísraels afgreiddi um það bil 2000 mál alls á síðastliðnu ári.
Afköst réttarins árin þar á undan voru litlu minni og því sambærileg að því
leyti að þau breyta ekki heildarmyndinni. Ljóst er að þessi afköst eru feikna-
mikil. Við það bætist að verkefni réttarins eru síður en svo af léttara taginu
eins og vikið hefur verið stuttlega að hér að ofan.
Það er kunnugra en frá þurfi að segja að skilvirkni við meðferð dómsmála
leiðir venjulega til aukins réttlætis fyrir þegnana og öfugt. Það hlýtur því að
skipta miklu máli að kanna hvaða aðferðum rétturinn beitir til þess að ná
svo ótrúlegum árangri. Þess er að vísu ekki kostur hér að gera neina við-
hlítandi könnun á þessu. Þó skal þess freistað að nefna nokkur atriði sem
öðru fremur kunna að skipta máli í þessu sambandi:
1. í hæstarétti ísraels sitja að jafnaði aðeins þrfr dómendur í hverju máli.
Frá þessu má víkja þegar tilteknar ástæður eru fyrir hendi.
1