Dýraverndarinn - 01.05.1939, Blaðsíða 5

Reykjavík, maí 1939.
4. tbl.
Sauðburður.
ii.
Því var lýst að nokkuru í síðasta lílaÖi, hversu
örugt og gagngert eftirlit margir fyrri tíðar bæncl
ur höfðu eða létu hafa með ám sínum á vorin og
þó einkanlega um sjálfan sauðburðinn. Er engi vafi
á þvi, að sú árvekni forðaði mörgu lambi frá hráð-
um dauða og frelsaði margar ær frá miklum þján-
ingum. Snúningarnir og fyrirhöfnin við ærnar á
vorin var hvorttveggja í senn: hagsmúnastarf og
líknariðja.
Nú mun, því miður, nokkur breyting á þessu
orðin, að minsta kosti i sumum sveitum og sýsl-
um. Þegar fé er farið af gjöf og úr húsi að vor-
inu, mun allvíða lítið að því hugað eða um það
skeytt fyrstu vikurnar, nema því að eins, að veðra-
far sé svo óhagstætt, að bein hætta sé á ferðum
af þeim sökum.
Þessi breyting er ekki til bóta, heldur jwert á
móti. En hún er ef til vill afsakanleg, eins og nú
er komið. Sé um það spurt hvað valdi, verða svör-
in nokkuð oft á þá leið, að fólksekla í sveitum sé
orðin svo mikil og alvarleg, að til vandræða horfi.
Þær fáu hræður, sem hafist enn við á graslend-
inu, sé svo störfum hlaðnar, að ])ær geti með engu
rnóti á sig bætt vökum og erli við sauðfé. Víðast
hvar sé nú orðið ærið fátt um vistráðin hjú, og
unglingarnir leiti margir að heiman, undir eins og
þeir sé fleygir og færir. Sumir fari nú raunar held-
ur fyr — og detti fæstir í „lukkupottinn". — Hins
vegar sé efnahagur flestra bænda þannig, að litið
vit geti í því verið, að ráða kaupfrekt aðkomufólk
til þessara snúninga. Þess beri og að gæta um flang-
ur-lið það, sem helst kynni að vera fáanlegt, að fæst
af því kunni skepnum að sinna af neinu viti. Og
enn sé það, að sumt þetta fólk telji naumast virð-
ingu sinni samboðið, að rölta kring um „skynlausar
skepnur'*. Það vilji ekkert urn neinar skepnur vita
og kunni ekki með þær að fara. — En af þessum
vandræðum leiði að sjálfsögðu, að mörgum bænd-
um verði með öllu ókleift, að sinna ám sínum að
neinu ráði um sauðburðinn. Þeir hafi engan tíma
til þess. Þá vanti fólk til flestra starfa. En mörgu
sé jafnan að sinna á þessum árstíma, voryrkjum
og öðru, sem eigi verði hjá komist eða á frest sleg-
ið að skaðlausu.
í línum þeim, sem fara hér á eftir, verður stutt-
lega á ])að hent, hversu farið getur og farið hefir
oft og einatt, þar sem ekkert er að ám hugað á
vorin, en alt látið ráðast og fara eins og verða vill.
Þegar illa viðrar um sauðburðinn, hrakviðri ganga
og umhleypingar, er ávalt nokkur hætta á þvi, a'
lömh ofkælist þegar eftir fæðingu, komist ekki á
spena og krókni fljótlega. Var lítilsháttar að þessu
vikið í síðasta blaði, og skal ekki endurtekið hér.
Góðar mjólkur-ær, sem gengið hafa vel undan vetri,
verða oftast nær mjög illa úti, er þær missa undan
sér, t. d. þegar eftir burð. Júgrin eru full af broddi
og mjólk og verða smám saman þanin og stálhörð,
ef enginn er við höndina, sá er líknað getur og lin-
að „forðabúrið“. Rekur þá bráðlega að ])ví, að
júgrið fer að bólgna, en ]dví næst grefur í því, og
getur meinið orðið að drepi. Eru slíkar ær aumk-
unarverðir krossberar og einatt hörmulega til reika.
Hefir sá, er þetta ritar, séð fáeinar ær, sem mist
höfðu lömb sín, ærið illa útleiknar sakir þess, að