Skutull - 24.12.1956, Blaðsíða 3

Séra Guðmundur Sveinsson, skólastjóri:
7n 4 k u í
a
lu
Lúk. 2. 1—14
JÓLIN eru hátíð ljóss og birtu. Vér, sem eldri erum eig-
um slíkar endurminningar um jólin, og vér óskum, að
börn vor minnist jólann á sama hátt.
Jól eru hinsvegar heilög haldin á þeim tíma árs, er dagur-
inn er styttztur á norðurhveli heims. Því er ekki úrleiðis að tala
um myrkur jólanna, dimmu á jólum. Orðalagið mun þó mörg-
um finnast einkennilegt. En er ekki einmitt myrkrið á jólun-
um næsta athyglisvert umhugsunarefni ? Ég mun naumast einn
um þá skoðun svo sem ástandið er í heiminum nú.
Frásögn jólaguðspjalisins er að allra áliti hugljúf, og hvílir
helgi yfir. En höfum vér annars nokkru sinni hugleitt, hversu
mikið af skuggum og myrkri er í þessari frásögu?
Höfuðatriði er það í frásögninni að skýra þá för hinna ungu,
Jósefs og Maríu um langan veg að uppfylla boð keisara í óra-
fjarlægð, af því að valdsmaður þessi hefur hug á að ná sem
mestum fjármunum út úr nýlenduþjóð fátækri og þjakaðri. —
Þau hafa nokkra viðdvöl í lítilli borg. Konan unga á von á
barni, og hún tekur léttasótt. En svo mikið er umkomuleysi
þessa ferðafólks, að ekkert húsaskjól er til handa hinni verðandi
móður og barni hennar annað en gripahús. Það er vissulega
lítið um birtu í þessum þætti frásagnarinnar. Hrakin . . . út-
hýst . . . Það eru afskipti heimsins af fátækri móður og ný-
fæddu barni
Annar þáttur sögunnar hefst með engu minni ömurleik. Ör-
snauðir hirðar dvelja úti í haga í myrkri og kulda og vaka
yfir hjörð sinni segir og þó er engan vegin víst, að þeir hafi
sjálfir átt þessa hjörð, heldur einhverjir ríkismenn í Jerú-
salem. —
Eftir þessa lýsingu skiptir skyndilega um í frásögninni.
Skær birta fellur yfir. En það er athyglisvert, að um leið
hættir að segja frá mönnunum: framkomu þeirra, Mfi þeirra
og kjörum. Frásögnin tekur að snúast um afskipti Guðs af
þessum heimi, af lífi og kjörum manna. Meðan dvalið var
eingöngu við samskipti mannanna innbyrðis, þá var dimma
yfir, en með frásögninni af afskiptum Guðs kemur birtan,
ljósið. — Mennirnir kúguðu hina máttarminni. Mennirnir út-
hýstu fátækri móður, mennirnir áttu engan stað fyrir Jesú-
barnið annan en jötuna í gripahúsinu, — mennirnir fengu fá-
tækum hirðum ömurlegasta hlutskipti. — Það er ekki til harð-
ari dómur og ómildari um mennina heldur en frásögn jóla-
guðspjallsins. Það er naumast til raunsærri lýsing á myrkr-
inu í mönnunum heldur en þessi — og þó segjum vér — hug-
ljúfa frásögu.
Myrkrið á jólunum minnir oss óþægilega á myrkrið í oss
mönnunum. Vér mennirnir höfum þrátt fyrir allar framfarir
svo lítið lært og svo litlu gleymt. Ef vér skyldum efast um
þetta, þá eru oss tiltækir ótal vitnisburðir. Minnumst aðeins
hinna húsnæðislausu í borgum heimsins, stórum og smáum.
m
Gufinwndur
Sveinsson
Þar kynnumst vér hlutskipti þeirra, sem ekkert rúm er fyrir.
Minnumst flóttafólksins, sem hrekst stundum land úr landi.
Þá kynnumst vér kjörum hinna úthýstu og yfirgefum. —
Minnumst hinna máttarminni, sem fá að kenna á valdi drottn-
endanna, og þeir eru margir nú á tímum. Þá kynnumst vér
þeim, er sitja í myrkri og skugga.
Þrátt fyrir allt þetta eru jólin samt hátíð ljóssins og flytja
hinn gleðilegasta boðskap. Það er vegna þess að saga hinna
fyrstu jóla endurtekur sig. — Það er til máttur, sem lætur
sér ekki á sama standa um hina hröktu og útskúfuðu. Það er
til máttur, sem varpar birtu inn í líf þeirra, sem sitja í skugg-
anum. Það er til máttur, er boðar þeim mikinn fögnuð, er
gráta forlög sín og hrundar draumaborgir. — Fulltrúi þessa
máttar, boðberi þessa vilja á jörðu — var barnið litla, sem
fæddist á helgn jólanótt. Með fæðing þess hóf máttur himins-
ins nýtt landnám á jörðu, það fæddist til að breyta myrkri í
mannheimi í ljós.
— ★ —
í fornum bókum segir svo frá landnámi á einum stað á Is-
landi, að þrenn mörk hafi verið sett hinu numda landi. Eitt
var örn, annað öxi, en hið þriðja krossmark. — Með nokkrum
rétti má segja, að svipuð hafi einkenni þess landnáms verið,
er hófst í mannheimi á fyrstu jólum: örn er tákn hins al-
skyggna, þess er horfir yfir af hærri sjónarhól og fær því rétt-
ari og sannari mynd. — öxi er tákn þess, að torfærum skuli
rutt úr vegi, barizt skuli fyrir þeim málstað, sem gengizt er
á hönd og ekki hlífst við að uppræta það,sem loka vill leiðum.
— En krossmarkið er tákn hins fórnandi kærleika, sem skilur,
fyrirgefur og sættir. — Sá máttur, er vill hrífa oss út úr
myrkrinu býður oss að nema land og einkenna þessum merkj-
um. Vér eigum að nema af líking arnarins: skarpskyggni og
öryggi í dómum, af líking axarinnar: hugdirfð og þrek, af
mynd krossins: fórnfýsi og bróðurþel. — Engan þessara eig-
inleika má oss skorta. Vér þörfnumst þeirra, ef vér viljum,
að myrkur jólanna hverfi í mannheimi og jólin verði í sann-
leika ljóssins hátíð.
Guð gefi oss öllum slík Cjlcdilctí jCl !