Skutull - 24.12.1956, Blaðsíða 8

8
S K U T U L L
7h. gi
imsou:
BROT ÚR
r
Ég hefi nú í köílunum hér að
framan reynt að gera grein fyrir
einstökum þáttum þeirrar lífsskoð-
unar, sem ég hefi tileinkað mér á
þeim 70 árum, sem ég hefi lifað,
og nú er ég kominn að því tak-
marki þessarar frásagnar, sem áð-
ur var getið, sem sé sanna, að lífs-
skoðun mín er hentugri, og skapar
meiri hamingju bæði fyrir sjálfan
mig og aðra, heldur en ríkjandi
lífsskoðun nútímans.
Samkvæmt minni lífsskoðun er
ekkert til, sem kallast glæpir, held-
ur aðeins fákunnátta og vanþroski.
Sérhverju þroskastigi tilheyrir
viss þekking, og samfélagið getur
aðeins lifað og starfað út frá þess-
ari þekkingu, og sérhvert tímabil
sögunnar hefir sinn sérstaka skiln-
ing á siðgæði. Lífsskoðun mann-
kynsins, sem það nú stendur á, er
þessvegna alveg rétt og eðlilegt,
því það leiðir af líkum, að menn-
irnir spilla lífi sínu með háttemi
nútímans og skapa sjálfum sér
svo margvíslegar þrautir og bitra
reynslu, að sálarlíf þeirra lærir af
því og þróast inn á betri brautir
til orðs og æðis á ný.
Maðurinn hefir enn þá ekki skil-
ið þá staðreynd, að hin eina og
sanna gleði er að gleðja aðra, og
að þetta er grundvallarreglan í
sjálfri algæzkunni. Þetta er hægt
að framkvæma með því að lifa
samkvæmt þeim skilningi, að viij-
ir þú vera sjálfum þér til gagns og
gleði, þá skalt þú gera eitthvað,
sem getur orðið öðrum til raun-
verulegs gagns og gleði. Það
hljómar e. t. v. undarlega, en er
þó engu síður rétt, að með því
móti vinnur maður mest á fyrir
sjálfan sig.
Þegar maðurinn hefir lært að
þekkja sjálfan sig, gegnum þraut-
ir og lífsreynslu, þá verður hann
þess smátt og smátt vísari, að unnt
er að lifa lífinu takmarkalaust með
hluttekningu í lífi annarra manna.
Þannig læra mennirnir að elska
hvorir aðra, og nefnist það al-
gæzka, en jafnvel þótt einstakir
menn hafi öðlazt þann skilning, að
þetta er miklu betri og háleitari
tilvera fyrir þá sjálfa, eru þeir þó
tilneyddir að vera eigingjamir upp
að vissu marki, meðan þeir lifa í
eigingjömum heimi.
Heimurinn í dag neyðir menn
til eigingirni, og þá erum við
komnir að kjama málsins, og
takmarki þessarar frásagnar, en
það er að gera greinarmun á
óraunsærri og raunsærri eigin-
gimi (egoisme):
Það er fullkomlega óraunsætt
og skaðlegt fyrir hvem og einn
að vera óvingjarnlegur, þyrrk-
ingslegur, umtalsillur um aðra,
og tregur til hjálpar öðmm, þeg-
ar hægt er að gera hið gagnstæða
án þess að skaða sjálfan sig. Það
er raunsæ „eigingimi" að vera
vingjamlegur, hjálpfús og reyna
að skilja galla annarra og lýsa
aðallega betri hliðum náimgans,
og svo þar að auki að láta þjóð-
félaginu í té það af afkastagetu,
sem maður ekki þarf nauðsynlega
fyrir sjálfan sig til að framfleyta
og þá um leið fyrir sjálfan sig.
Mönnum er það áskapað, að
mikla galla annarra, án þess að
beina um leið athyglinni að kost-
um náungans, og án þess að hugsa
um galla sjálfra sín — þeir eru
oftast bhndir á þá.
Lífsvizka er aftur á móti hlífð-
arlaus sjálfsrannsókn. Þegar ég sé
galla hjá öðrum, get ég venjulega
fundið sama galla í meiri eða
minni mæli hjá sjálfum mér, og
gallar annarra vekja þessvegna
M. Simson, Ijósmynd-
ari, hefir últ viS-
buróarika æfi, sem
sveiladrengur, trúóur
Ijósmyndari, garS-
yrkjumaður og Jms-
undjyjalasmi'öur. En
siSari árin liefir liann
einkum helgaó sig (
skógrækt og andleg-
um iðkunum. Hefir
hann kafaS djúpt í
lífspeki Marlinusar
hins danska, og setl
fram hugsanir sínar
um lífiS og tilveruna
í bókarformi. Nú er
hann aS sernja æfi-
sögu sína, og fara hér
á eflir brot úr henni.
Hans reynsla er sú, að hin eina og sanna gleði, sé að gleðja aðra.
Á þann hátt einan verði menn hamingjusamir.
lífin og getur því verið án.
Allir vilja lífsins njóta, hver á
sinn hátt samkvæmt lífsskoðun
sinni. Ef þú lifir á óraunsæjan
hátt, eyðileggur þú líf þitt og skap-
ar þrautir, bæði fyrir sjálfan þig
og aðra, ef þú aftur á móti lifir
raunsætt, þá ertu að byggja upp,
skapa gleði og hamingju. I köfl-
unum hér að framan hefi ég reynt
að gera grein fyrir þeirri stað-
reynd, að hver og einn lifir lífi
sínu á eins sannan og réttan hátt,
og hann bezt getur. Það, í hversu
ríkum mæli menn njóta lífsins,
veltur því á, hversu mikla þekk-
ingu þeir hafa á lögmálum lífs-
ins, og þar eð þessi þekking nær
enn þá mjög skammt, er og raun-
ar eðlilegt að allir eigi í stríði við
alla.
Það er staðreynd, að fullkomn-
asti eiginleiki mannsins er hæfi-
leikinn til að gera lífið erfitt og
þrautafullt fyrir meðbræður sína,
hjá mér meðaumkvun, og þaimig
hefir það með tímanum orðið
vani minn að meta mest hinar
góðu hliðar náungans. Þess vegna
finnst mér flest fólk vera gott
fólk. Þess vegna finnst mér ég
alltaf vera hjá góðu, vingjarn-
legu og hjálpfúsu fólki, og af því
hefi ég sjálfur gleði.
Sá sterkasti eðlisþáttur í fari
okkar, að benda á ókosti annarra,
en þegja um kosti þeirra, er hin
raunverulega undirrót illskunnar.
Hann er djöfullinn í manninum, og
slúðrið um náungann hefir valdið
ótölulegum aragrúa sálarkvala,
hefir eyðilagt lífshamingju og
valdið illum örlögum. Það er eins-
konar útrás fyrir innibyrgða
vonzku mannsins, eða dýrslegar
hvatir, og það er eitraðasta niður-
rifs- og eyðileggingar pestarkýli
andans, sem til er á líkamsbygg-
ingu þjóðfélagsins. Þetta eitur er
í mínu eigin blóði, og ég á í stöð-
ugu stríði gegn því.
Rógurinn er aðeins skilnings-
skortur eða ófullkomin þekking, og
ég endurtek, að maður skilur aðra
menn aðeins að sama marki, sem
maður skilur sjálfan sig.
Við getum þessvegna aðeins
dæmt út frá hugsanagangi okkar
sjálfra, og dæmum því sjálfa okk-
ur, þegar við höldum, að við séum
að dæina aðra.
Enginn tapar þessa heims gæð-
um á því að vera vingjamlegur,
hjálpsamur og greiðvikinn við
aðra, og með því að halda aðeins
frarn kostum meðbræðra sinna,
leggur hver og einn ómetanlegt lóð
á vogarskálina fyrir mannlega
hamingju, gleði og blessun, bæði
sjálfum sér til handa og öðrum.
Með því, sem ég kalla „raunsæa
eigingirni“, hefi ég áunnið mér
þakklæti meðborgara minna, enda
þótt ég sjálfur hafi miklu meiri
ástæðu til að vera meðborgurum
mínum þakklátur. Þeir hafa sýnt
mér vinsemd og skilning, og veitt
mér hjálp til þess að ég gæti unn-
ið við það, sem er uppfylling lífs
míns.
Hugsið ykkur að allir væri öðr-
um þakklátir. Þá mundi öll ringul-
reið nútímans, vægðarleysi og
stríð hætta að vera til. Ég enda
þetta með því að endurtaka þakk-
arávarp mitt eftir 70 ára afmælið.
Ég vil hér með tjá innilegar
þakkir mínar öllum vinum mínum
og velunnurum, fjær og nær, sem
sýndu mér hlýhug og glöddu mig
á sjötugsafmæli mínu 9. þ. m.
Nöfnin eru of mörg, til þess að
hægt sé að telja þau upp hér.
Bæjarstjórn Isafjarðar vil ég
þakka sérstaklega fyrir heiðurs-
skjal það, sem hún og bæjarstjóri
færðu mér þennan dag ásamt hlýj-
um óskum og viðurkenningarorð-
um. Ég vil leyfa mér að benda á
það í þessu sambandi, að þetta er
sama bæjarstjórnin, sem varð
fyrst til þess allra sveitastjórna á
landinu að veita skógræktinni
verulegan og varanlegan stuðning
á þann hátt, sem kom sér bezt og
verða má að mestum notum.
Þá vil ég þakka hjartanlega
þeim fjölmörgu ísfirðingum, sem
að tilhlutan stjórnar Skógræktar-
félagsins sendu mér myndarlega
peningagjöf. Slíkt kemur sér vel,
þegar ellin er að gera mér ókleyft
að vinna lengur þau störf, sem ég
hef lifað af síðustu áratugina.
Ég hef margt að þakka Isfirð-
ingum fyrir þá fjóra áratugi, sem
ég hef átt hér heima, en þakklát-
astur er ég þó fyrir þann skilning,
sem bæði bæjarstjórn og fjöl-