Heilbrigðismál - 01.09.1987, Síða 8

þekkingu sína í Ijósi framfara og
nýjunga.
Pegar nánar er að gætt og athug-
að í hverju kvartanir á hendur heil-
brigðisstarfsmönnum eru fólgnar,
kemur í Ijós að allverulegur fjöldi er
vegna framkomu heilbrigðisstarfs-
manns. Er þar annars vegar um að
ræða ófullnægjandi upplýsinga-
miðlun að mati kæranda, neitun á
þjónustu eða jafnvel hroka og yfir-
gang. Almenna reglan er sú að kæra
sé því aðeins tekin til meðferðar að
hún sé lögð fram skriflega. Þó er
metið út frá eðli kæru eða kvörtunar
hversu hart er eftir þessu gengið.
Stundum berast Landlæknisemb-
ættinu óformlegar athugasemdir
eða ábendingar sem leiða til að-
gerða án þess að skrifleg kvörtun
hafi borist. Hvað snertir kvartanir
og kærur almennt, þá er æskilegt að
fyrsta meðferð mála fari fram sem
næst þeim stað þar sem meint mis-
tök áttu sér stað. Oft verða þá þegar
ljósir allir málavextir og unnt að
ljúka málinu án þess að það fari
lengra. Pess vegna er ráð fyrir því
gert í erindisbréfi héraðslækna, að
þeir sinni kvörtunum og kærum
hver í sínu héraði en vísi áfram til
landlæknis eftir þörfum.
Hvert á að kvarta?
Hægt er að kvarta til yfirstjórnar
stofnunar, t.d. hjúkrunarforstjóra,
yfirlæknis, framkvæmdastjóra eða
stjómar.
Þá er einnig hægt að bera fram
kvörtun við greiðsluaðila, það er
sjúkrasamlag eða Tryggingastofn-
un ríkisins.
Varðandi meint brot á siðareglum
eða lögum stéttarfélags er kært til
viðkomandi félags.
Samkvæmt lögum ber Iandlækni
að sinna kvörtunum almennings
vegna heilbrigðisstarfsmanna eða
heilbrigðisstofnana, eins og áður
segir. Einnig ber héraðslæknum,
samkvæmt erindisbréfi, að sinna
kvörtunum vegna heilbrigðisþjón-
ustu.
Priggja manna kvörtunarnefnd,
skipuð af ráðherra samkvæmt til-
nefningu Hæstaréttar, fær til með-
ferðar þau mál sem vísað er til
nefndarinnar sérstaklega.
Ef allt annað þrýtur er hægt að
fara fram á opinbera rannsókn eða
höfða mál fyrir dómstólum.
Málsmeðferð
Gangur mála hjá landlækni er í
stórum dráttum eins og hér segir:
Fyrst er safnað gögnum frá máls-
aðilum, rætt við þá, og fengin ljósrit
af sjúkraskrám og öðrum máls-
gögnum. Leitað er sérfræðiálits,
lögfræðilegs- og læknisfræðilegs
eðlis. Síðan er tekin ákvörðun í mál-
Fjöldi kvartana
Miðað við hverja 100 lækna
ísland............... 3,7
Danmörk.............. 3,5
Svíþjóð.............. 4,4
Flokkun kvartana
Ársmeðaltal 1980-1986
Meint röng meðferð .... 19
Samskiptaerfiðleikar.... 10
Bið eftir innlögn....... 2
Tryggingastofnun........ 2
Aðrar kvartanir........ 10
Órökstutt............... 3
46
Afgreiðsla kvartana
Ársmeðaltal 1980-86
Heilbrigðisstarfsmanni
skrifað eða rætt við hann;
ekki þörf frekari aðgerða 10
Áminningar.............. 3
Studd krafa um bætur ... 3
Samtal við starfsmann ... 4
Vísað annað............. 2
Aðrar afgreiðslur....... 8
Kvörtun dregin til baka
eða ekki fylgt eftir... 4
Óraunhæf kvörtun....... 6
Annað eða óafgreitt.... 6
46
inu. Hún getur verið fólgin í áminn-
ingu, tillögu til ráðherra um svipt-
ingu leyfis eða skerðingu réttinda,
að málinu sé vísað til svonefnds
læknaráðs (sem skipað er sam-
kvæmt sérstökum lögum) eða jafn-
vel til saksóknara, og loks getur ver-
ið að ekki þyki ástæða til frekari um-
fjöllunar.
Þegar litið er yfir fjölda kvartana á
ári kemur í ljós svipaður fjöldi hér
og í Danmörku og Svíþjóð (sjá
töflu).
Helstu kvartanir
Algengasta kvörtunin er meint
röng meðferð, þá er oftast um að
ræða að kvartandi er ekki ánægður
með árangur læknismeðferðar. Þarf
þá að athuga hvort um mistök var
að ræða eða hvort aðgerð (meðferð)
mistókst en á því er verulegur mun-
ur.
Nefna má dæmi um sjúkling sem
er skorinn upp vegna stækkunar á
skjaldkirtli en við aðgerðina fer í
sundur taug sem stýrir hreyfingu
annars raddbandsins. Afleiðingin
er hæsi en úr því tekst að bæta að
mestu með raddþjálfun og æfing-
um. í þessu tilviki er það vitað að
umrædd taug getur farið í sundur
við skjaldkirtilsaðgerð án þess að
skurðlæknir verði þess var meðan á
aðgerð stendur. Ástæðan þarf ekki
að vera handvömm skurðlæknisins
heldur getur ástæðan verið t.d. af-
brigðileg lega taugarinnar í um-
ræddu tilviki.
Annað dæmi er að eftir aðgerð á
mjaðmarlið er sjúklingur verri en
fyrir aðgerð. Það á viðkomandi erf-
itt með að sætta sig við, enda þótt
augljóst virðist að ekki sé hægt að
tryggja fyrirfram að aðgerð heppn-
ist fullkomlega. Stundum eru born-
ar sakir á lækna fyrir að hafa gyllt
um of jákvæðan árangur af aðgerð
eða látið undir höfuð leggjast að
rekja fyrir sjúklingi (kvartanda)
hvaða neikvæðar afleiðingar að-
gerðin getur haft í för með sér og að
hún geti mistekist.
Annar algengur flokkur kvartana
er vegna samskiptaerfiðleika við
heilbrigðisstarfsmenn. Oftast er um
8 HEILBRIGÐISMAL 3/1987