Heilbrigðismál - 01.12.1995, Blaðsíða 17

Tómas J<
Þekkingar-
þraut
1. Hvenær var fyrsta hjartaígræðsl-
an gerð?
□ a. 1967.
□ b. 1977.
□ c. 1987.
2. Hver hefar setið lengst sem heil-
brigðisráðherra?
□ a. Guðmundur Bjarnason.
□ b. Matthías Bjarnason.
□ c. Svavar Gestsson.
3. Hvað er glóaldin ?
□ a. Ávöxtur.
□ b. Kartöflutegund.
□ c. Ljósapera.
1. a. Christiaan Barnard skurð-
læknir í Höfðaborg í Suður-
Afríku græddi hjarta í Louis
Washansky 3. desember 1967.
Hjartaþeginn lifði í átján daga.
Næsta aðgerð var gerð 1968 og
lifði sá hjartaþegi í tæp tvö ár.
2. b. Matthías Bjarnason var
heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðherra frá ágúst 1974 til sept-
ember 1978 og aftur frá maí 1983
til október 1985, eða í um sex og
hálft ár samtals. Næstir honum
koma Guðmundur Bjarnason
(um 3 ár og 9 mánuði) og Svavar
Gestsson (3 ár og 3 mánuði).
3. a. Glóaldin er ávöxtur trés
sem nefnist Citrus sinensis og er
upprunnið í Kína en barst til Evr-
ópu um 1500. Ávöxturinn er
þekktari undir nafninu appelsína!
4. Hvort er meiri fita í heilhveiti-
hornum eða kleimim?
□ a. Álíka mikil í báðum.
□ b. I heilhveitihornum.
□ c. í kleinum.
5. Hve mörg krabbameinsvaldandi
efni eru í tóbaksreyk?
□ a. 5-10 efni.
□ b. 20-30 efni.
□ c. 40-50 efni.
6. Hvaða tæki fann Laennec upp?
□ a. Hlustpípu.
□ b. Magaspeglunartæki.
□ c. Smásjá.
7. Hvenær var Hippókrates uppi?
□ a. Á 5. og 6. öld f. Kr.
□ b. Á 4. og 5. öld f. Kr.
□ c. Á 5. og 6. öld e. Kr.
4. b. í heilhveitihornum eru 29
grömm af fitu í hverjum 100
grömmum. í kleinum er fitan 21
gramm, en það er svipað og í
kremkexi, rúllutertum og vínar-
brauði. Aftur á móti er lítil fita í
heilhveitibrauði, um 2,4 grömm,
og svipuð fita er í franskbrauði.
5. c. Talið er að í tóbaksreyk
séu 4700 efni og efnasambönd,
þar af eru 43 sem vitað er að geta
valdið krabbameini.
6. a. Franski læknirinn René
Laénnec (f. 1781, d. 1826) fann
upp hlustpípuna árið 1816.
7. b. Gríski læknirinn Hippo-
crates, sem nefndur hefur verið
faðir læknislistarinnar og frum-
kvöðull læknisfræðilegra rann-
sókna, fæddist um 460 f. Kr. og
lést um 377 f. Kr.
8. „Fólk ætti að borða til að lifa, ekki
að lifa til að borða." Hver sagði
þetta?
□ a. Dante.
□ b. Goethe.
□ c. Moliére.
9. Hve margir íslendingar deyja á
ári hverju, samkvæmt tölum frá
Hagstofunni?
□ a. 1100-1200 manns.
□ b. 1400-1500 manns.
□ c. 1700-1800 manns.
10. Á hvaða fjögurra ára dreng gerði
Jónas Jónassen læknir barkaskurð
vegna barnaveiki í júní 1886 í
Reykjavík?
□ a. Bjarna Jónssyni.
□ b. Jóni Jónssyni.
□ c. Sigurði Jónssyni.
8. c. Þessi setning er eignuð
franska leikritaskáldinu Moliére
(f. 1622, d. 1673), en hann er
þekktur meðal annars fyrir leik-
ritin ímyndunarveikina og Aura-
sálina.
9. c. Árin 1991-94 dóu að með-
altali 1746 íslendingar á ári eða
4-5 á dag. Á sama tímabili fædd-
ust 12-13 börn á dag.
10. a. Þetta var Bjarni Jónsson,
síðar vígslubiskup. Hann sagði í
viðtali (Þeir gerðu garðinn fræg-
an): „Heyrði ég síðar að ef þessi
læknishjálp hefði dregist hálfa
eða heila klukkustund þá hefði
verið úti um mig." Aðgerðin var
einsdæmi og hafði slík aðgerð
aðeins verið gerð einu sinni áður
hérlendis.
HEILBRIGÐISMÁL 4/1995 17