Fréttablaðið - 08.02.2011, Blaðsíða 14

14 8. febrúar 2011 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Hagstofa Íslands vinnur árlega yfir-lit yfir hag fiskveiða og fiskvinnslu.
Yfirlit þetta er byggt á skattframtölum
fyrirtækja í þessum greinum. Yfirlit árs-
ins 2009 kom út í lok janúar 2011. Það er
fróðleg lesning í ljósi umræðu um fyrn-
ingarleið og aðrar hugmyndir um greiðslu
útgerðarmanna fyrir afnot af sameigin-
legri auðlind.
Yfirlitið sýnir að svokölluð verg hlut-
deild fjármagns (EBITA) nam samtals um
63,5 milljörðum króna í veiðum og vinnslu
árið 2009. Reiknaðar afskriftir og reiknað-
ur vaxtakostnaður nemur 18,5 milljörðum
króna. Hreinn hagnaður veiða og vinnslu
er því 45 milljarðar króna.
Þá kemur fram að eigið fé greinanna
tveggja hefur aukist um 86,5 milljarða
króna milli áranna 2008 og 2009. Reikn-
aðist neikvætt um 60 milljarða króna árið
2008 en reiknast jákvætt um 26,5 millj-
arða króna í árslok 2009. Tekið skal fram
að verðmæti kvótans er ekki inni í þessum
tölum nema að mjög takmörkuðu leyti.
Helsta uppspretta hreins hagnaðar í fisk-
veiðum er ókeypis aðgangur að fiskveiði-
auðlindinni. Ástralir kalla slíkan hagnað
ofurhagnað (e. superprofit), hér á landi
hefur nafngiftin auðlindarenta gjarnan
verið notuð. Hreinn hagnaður í fiskveiðun-
um samkvæmt mælingum Hagstofunnar
er 20,5 milljarðar króna. Útgerð og vinnsla
er víða á sömu hendi. Þar kann hending
(eða ákvæði í kjarasamningum sjómanna)
að ráða því hvort hagnaður kemur fram hjá
vinnslunni eða í veiðunum. Við getum því
slegið því föstu að á árinu 2009 var auð-
lindarenta (ofurhagnaður) í sjávarútvegi á
Íslandi á bilinu 20 til 45 milljarðar króna.
Þess má geta að árið 2009 lækkaði Alþingi
álagt veiðigjald úr 500 til 1000 milljónum í
170 milljónir króna. Þ.e.a.s. á sama tíma og
útgerð og fiskvinnsla hagnaðist sem aldrei
fyrr höfðu forsvarsmenn þessara greina
geð í sér að taka við ölmusu úr galtómum
ríkissjóði að upphæð á bilinu 300 til 800
milljónir króna! Einhver hefur einhvern
tíma kallað slíkt framferði frekju.
Hugsum okkur nú að hið opinbera kalli
inn 8% af úthlutuðum veiðiheimildum og
leigi síðan frá sér. Leigutekjur af þessum
8% mundu líklega nema um 1,6 til 3 millj-
örðum króna í ár. Ofurhagnaður útgerðar-
innar yrði því um 18 til 43 milljarðar króna
á þessu ári. Ætli útgerðin geti ekki lifað
við það?
Gjaldþol útgerðar
Sjávar-
útvegur
Þórólfur
Matthíasson
prófessor
Ö
ssur Skarphéðinsson utanríkisráðherra hefur lagt
fram þingsályktunartillögu um alþjóðlega þróunar-
samvinnu Íslands næstu fjögur ár. Samkvæmt lögum
ber að leggja fram slíka tillögu annað hvert ár.
Í nýju tillögunni segir að nú skuli að því stefnt að
framlög Íslands til þróunarsamvinnu hækki úr 0,19% af vergum
þjóðartekjum í ár í 0,23% árið 2014. Að áratug liðnum skuli fram-
lag Íslands til þróunarmála svo ná 0,7% af þjóðartekjum. Það er
markmiðið sem Sameinuðu þjóðirnar samþykktu fyrir iðnríki
Vesturlanda árið 1970.
Íslenzk stjórnvöld hafa áður
lofað að ná þessu marki. Það var
fest í lög 1971 og ítrekað með
lögum um Þróunarsamvinnu-
stofnun áratug síðar, með þeim
árangri að 1985 nam þróunarað-
stoð 0,05% af þjóðartekjum! Þá
var ákveðið að gyrða sig í brók
og ná markinu á sjö árum. Það
bar þann árangur að koma þróunaraðstoð í 0,12% árið 1992, en
svo lækkaði hlutfallið á ný og var 0,1% þjóðartekna árið 1997.
Hæst varð hlutfall þróunaraðstoðar Íslands af þjóðartekjum
árið 2008, eða 0,36%. Það kom þó ekki eingöngu til af góðu. Búið
var að festa meirihluta útgjaldanna í Bandaríkjadölum og hrun
krónunnar ýtti hlutfallinu, í krónum talið, upp á við.
Eftir hrun hafa framlög til Þróunarsamvinnustofnunar verið
skorin einna duglegast niður á fjárlögum, enda hefur fátækt fólk
í fjarlægum löndum takmarkaðan aðgang að íslenzkum alþing-
ismönnum. Frá 2008 hefur fjárveiting ÞSSÍ þannig lækkað um
rúman þriðjung og ef gengishrunið er tekið með í reikninginn
hefur stofnunin úr helmingi minni fjármunum að spila en fyrir
þremur árum. Enda hefur nú verið skellt í lás í þremur af sex
ríkjum þar sem stofnunin hafði starfsemi.
Umræða um þennan gríðarlega samdrátt hefur verið lítil, enda
hafa Íslendingar einblínt á eigin vandamál eftir hrun. Sjaldan
er talað um að þrátt fyrir kreppu erum við áfram í hópi þeirra
þjóða, sem hafa það bezt. Okkar siðferðilega skylda til að hjálpa
þeim sem minna mega sín er sú sama og áður.
Raunar hefur Ísland líka, eins og önnur iðnríki, beina hagsmuni
af því að leggja fé til þróunarsamvinnu. Með því að vinna gegn
fátækt og fáfræði er jafnframt unnið gegn vandamálum á borð
við flóttamannavanda og hryðjuverkavá. Þátttaka í þróunarsam-
vinnu er ein af leiðum Íslands til að gera sig gildandi á alþjóða-
vettvangi og öðlast áhrif á ákvarðanir, sem skipta hag landsins
miklu. Það eru líka okkar hagsmunir að markaðir í þróunarríkj-
um eflist og við getum átt við þau viðskipti í ríkari mæli.
Til lengri tíma eigum við að stefna að því að vera ekki eftirbát-
ar annarra norrænna ríkja, sem hafa verið í fararbroddi í þróun-
arsamvinnu. Í þetta sinn mættu efndir fylgja fallegu orðunum,
sem Alþingi mun vísast samþykkja.
Í fjóra áratugi hafa gjörðir ekki fylgt fögrum fyrir-
heitum um aðstoð Íslands við þróunarríkin.
Afríka á
engan þingmann
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Friðarspillirinn
Þegar stjórnmálaflokkar deila
innbyrðis fer jafnan nokkuð fyrir því
í fjölmiðlaumræðu. Það hefur síst
verið hörgull á slíkum innanmeinum
síðustu misseri. Vinstri græn loga í
átökum, sjálfstæðismenn eru klofnir
í herðar niður í afstöðu til mikilvægra
mála og í þingliði Framsóknarflokks-
ins eru þingmenn sem ekki alltaf
ganga í takt við meirihlutann. Í Sam-
fylkingunni eru menn hins vegar vanir
að hreykja sér af samheldni og einhug
– þar séu engar gjár sem þurfi
að brúa á maraþonfundum.
En þeir hafa Sigmund Erni
Rúnarsson til að spilla
þessari stemningu.
Til þjónustu reiðubúinn
Sigmundur er óánægður með
ríkisstjórnina. Hann efaðist í Silfri
Egils um hæfni hennar til að auka
atvinnustig í landinu. Þá sagðist hann
reiðubúinn til að leiða aðra flokka að
borðinu ef það væri
þjóðinni til heilla.
Ef hann mætti
Þessi yfirlýsing
Sigmundar hefur að
vonum farið illa í
marga stuðn-
ingsmenn
stjórnar-
innar.
Einn
þeirra er Kjartan Valgarðsson,
formaður Samfylkingarfélagsins í
Reykjavík. Hann deilir hart á þing-
manninn sinn á Facebook-síðu sinni
og skrifar: „Sem betur fer ræður SER
bara engu um með hverjum Samfylk-
ingin starfar í ríkisstjórn. Ef
hann myndi hins vegar
mæta við og við á
flokksstjórnarfundi yrði
hann kannski einhvers
vísari.“ Sigmundur hafði
ekki svarað sending-
unni þegar þessi orð
voru rituð.
stigur@
frettabladid.is