19. júní - 19.06.1961, Blaðsíða 11

Tvenn lög um hag kvenna
Síðasta Alþingi sat á rökstólum frá því i októ-
ber á síðastliðnu ári þar til í marzlok á nýliðn-
um vetri.
Eins og að vanda lætur, voru þar á döfinni ýmis
mál, sem varða hag kvenna. Vert er að geta hér
nokkurra að aðalefni og halda sér við þau, sem
tekið hafa lagagildi. Ber þar hæst lög, sem fjalla
um breytingu á lögum um fjármál hjóna og lög
um launajöfnuð kvenna og karla að ógleymdri
breytingu á lögum um almannatryggingar, sem
fólgin er í afnámi hinna svokölluðu skerðingar-
ákvæða þeirra laga.
Lögin um launajafnrétti kveða svo á, að því,
sem nú vantar á fullt launajafnrétti kvenna og
karla, skuli komið á i áföngum á árunum 1962
—1967, nema samið sé um fullt launajafnrétti
fyrr.
Aðdragandinn að því máli skal hér rakinn stutt-
lega, að svo miklu leyti sem hann hefur markazt
af samþykktum Alþingis. Á Alþingi 1953 kom
fram tillaga til þingsályktunar um staðfestingu
samþykktar Alþjóðavinnumálastofnunarinnar um
jöfn laun kvenna og karla. Tillögugreinin hljóðaði
svo: „Alþingi ályktar að skora á rikisstjórnina að
beita sér fyrir því, að samþykkt alþjóðavinnumála-
stofnunarinnar um jöfn laun karla og kvenna verði
staðfest að því er varðar Island. Tafnframt undir-
búi ríkisstjórnin nauðsynlegar ráðstafanir, til þess
að samþykktin komist í framkvæmd.11 I greinar-
gerð þessarar tillögu sagði m. a.: „Eins og kunnugt
er, hefur ísland um skeið verið aðili að Alþjóða-
vinnumálastofnuninni, en á þingum hennar hefur
jafnrétti karla og kvenna í launamálum verið rætt
og gerðar um það ályktanir. Með samþykkt, sem
gerð var á þingi stofnunarinnar árið 1951, var
lagt til við aðildarríkin, að þau tryggðu það, að
reglan um jöfn laun kvenna og karla fyrir jafn-
verðmæt störf komi til framkvæmda hjá þeim og
taki til alls starfsfólks.“
I meðförum Alþingis var þingsályktunartillög-
unni breytt nokkuð vegna skýrslu, sem nefnd
þeirri, er um málið fjallaði í þinginu, hafði borizt
frá félagsmálaráðuneytinu. I þeirri skýrslu sagði
svo m. a.: „Samkvæmt samþykktinni sjálfri er ekk-
ert þvi til fyrirstöðu, að hún sé fullgilt, án þess
að ákvæðum hennar sé fullnægt á þeim tíma, er
fullgilding fer fram, en þá er hlutaðeigandi skuld-
bundinn til að bæta úr því innan árs, frá því að
fullgildingin var skráð. Almennt fylgja þó menn-
ingarriki þeirri reglu að koma málurn sínum fyrst
í það horf, sem hlutaðeigandi samþykkt krefst, og
fullgilda síðan samþykktina, enda er það með
þeim hætti öruggast, að farið verði eftir samþykkt-
inni og ríkið geti staðið fyllilega við sinar skuld-
bindingar.“ Samkvæmt þessu var tillögunni breytt
i það horf, að Alþingi ályktaði, að gerðar skyldu
ráðstafanir til að undirbúa, að ákvæði þessarar
alþjóðasamþykktar gætu komið til framkvæmda
hér á landi.
Næsta skrefið, sem Alþingi steig í þessu máli,
var samþykkt lagafrumvarps um réttindi og skyld-
ur opinberra starfsmanna árið 1954. I því var ber-
um orðum mælt svo fyrir, að konur og karlar
hefðu jafnan rétt til opinberra starfa og til sömu
launa fyrir sömu störf. Þetta var stærsti áfangi,
sem náð hafði verið með lagasetningu um þessi
mál. Hafði þetta áhrif langt út fyrir sjálft gildis-
svið laganna.
Árið 1957 gerðist það á Alþingi, að ríkisstjónnn
bar fram þingsályktunartillögu urn, að Alþingi
heimilaði henni að staðfesta samþykkt Alþjóða-
vinnumálastofnunarinnar um jöfn laun kvenna
og karla. Var sú tillaga samþykkt ásamt þeirri við-
bót, að Alþingi skoi'aði jafnframt á ríkisstjórnina
að gera hið fyrsta ráðstafanir til þess, að samþykkt-
in kæmist i framkvæmd hér á landi. 1 alþjóða-
samþykktinni sjálfri er bent á lagasetningu eða
kjarasamninga, sem hugsanlega leiðir að því marki.
Þessar ráðstafanir voru þó ekki gerðar, og ári
síðar gerði Alþingi enn ályktun í málinu og nú
um að fela ríkisstjórninni að skipa nefnd til að at-
huga, að hve miklu leyti konum og körlum væru
greidd sömu laun fyrir jafnverðmæta vinnu. Skyldi
nefndin gera tillögur um ráðstafanir til að tryggja
fullkomið launajafnrétti. Nefnd þessi hefur ekki
skilað áliti.
19. JtJNl
9