Sameiningin - 01.02.1887, Side 3

—179—
ustu og alþýSlegustu blöðunum á Islandi fram og sýnir með
rökum, aS þrátt fyrir alla baráttu þjóSarinnar fyrir frelsi og
menntan, þá sé almenningi þó í lieild sinni aS fara aftr bæSi
meS tilliti til efnahags og verklegs dugnaSar. Og svo heldr
blaSiS því fram í ofanálag á alla aSra aftrför, aS í siSferSis-
legu tilliti stefni þjóðin líka í sömu áttina. þaS hefir nú ekki
enn heyrzt nein rödd frá þjóS vorri í neinu íslenzku blaSi, sem
vér höfum tekiS eftir, til að mótmæla þessu, svo aS líkindum líta
nú margir líkt á þetta mál eins og „Fjallkonan", þó að menn,
ef til vill, gjöri þaS hálf-nauðugir.
Yér festum huga vorn viS þetta sorglega atriSi nú, aS þjóS
vorri sé aS fara aftr í dyggSum. „Fjallkonan" kennir verzlun-
aránauSinni á Islandi, er áðr var, um aS siSferðislcraftr almenn-
ings hafi lamazt. En aS nafninu er þó verzlanin á Islandi nú
frjáls og hefir veriS all-lengi, og þaS getr þó ekki veriS þessari
gömlu verzlunaránauð að kenna, aS „óráSvendni í viðskiftum
verSr æ almennari", eins og blaðiS segir. þaS hlýtr að eiga orsök'
í einhverju öSru, sem nær liggr. Slík ill afleiSing af hinni
fornu ánauS ætti ekki aS geta komiS fram meS sívaxanda afli
eftir því sem lengr líSr og verzlunarfrelsiS fer vaxanda. Afl
þessarar illu afleiSingar ætti nú þvert á móti aS fara síminnk-
anda. Og hvaS veldr þá hinni siSferSislegu hnignan þjóSar
vorrar nú á þessari tíð, ef vér eigum aS ganga út frá því sem
sannleika, aS liún eigi sér stað ? Hví var siðferðiskraftr ís-
lendinga meiri fyr um, einmitt á því tímabili þjóSarsögu þcirra,
þá er þeir nutu miklu minna borgaralegs frelsis en nú og þá
er miklu minna var meSal þeirra um menntan eða upplýsing ?
þrátt fyrir þessi gœði stendr þjóS vor nú, aS dómi „Fjallkon-
unnar“, neðar í dyggSum en þá. þrátt fyrir vöntun þessara
gœSa stóS hún ofar í dyggSum þá en nú. þjóSin hlýtr áðr aS
hafa átt eitthvaS þaS í eigu sinni, sem hélt uppi siSferðiskrafti
hennar initt í menntunarleysinu og liinu borgaralega ófrelsi; og
og hiin hlýtr aS hafa misst þaS nú úr eigu sinni og svo hafa
dyggðirnar um leiS dvínað þrátt fyrir vaxanda ytra frelsi og
aukna veraldlega upplýsing.
„Eitt er nauSsynlegt“—það voru orSin, sem vér byrjuSum
þennan 1. árgang blaSs vors meS, og vér minnum á þau nú aftr
og þaS, sem vér þá tókum fram út af þeim orSum, um leiS og
vér endum árganginn. Ef oss íslendingum sem þjóS liefir í seinni
tíS farið aftr í dyggSum, ef siðferSiskraftr vor er minni en áSr,