Íslendingur - 02.04.1947, Side 6

6
ISLENDLNGUH
Miðvikudagur 2. apríl 1947
Baráttan um olíuna.
Bandaríkin eru að ná undir sig mest
um hluta oiiuframieiðslu iandanna
við Miðjarðarhaf.
Bandaríkin eru smám saman að bola Bretlandi burt sem
stærsta olíuframleiðandanum við austanvert Miðjarðar-
haf. Þessar aðgerðir gera Bandaríkin að þátttakanda í
hinu ævagamla kapphlaupi um lönd þessi. í seinni tíð
hafa Bandaríkin fært út kvíarnar í Saudi-Arabíu, kon-
ungdæmi Abdul Aziz Ibn Saud, að því er yfirráðin yfir
olíuframleiðslunni varðar. Bandaríkin munu einnig fá
mikinn hluta af olíuframleiðslu Iran. Bandaríkjamenn
hafa mikinn áhuga fyrir því, að lagðar verði tvær geysi-
miklar olíuleiðslur um öll þessi austlægu olíulönd, sem
yrðu til þess að auka olíuyfirráð þeirra til stórra muna.
Frakkar og Rússar hafa þegar mót-
mælt hinum vaxandi ítökum Banda-
ríkjanna við austanvert Miðjarðar-
haf, og í Bretlandi hafa jafnvel kom-
ið frain óánægjuraddir yfir afstöðu
Bandaríkjanna til þessara landa, en
Bretar voru áður þar mestu ráðandi.
Það má því fullyrða, að Bandaríkja-
inenn munu mæta mikilli andstöðu,
áður en þeim tekst að verða þarna
einráðjr um olíuna.
Bandaríkin eru nú orðin
tengd Austurlöndum.
Olíuréttindi Bandaríkjanna þar
eystra valda því, að þau neyðast nú
til þess að hafa afskipti af málum
Araba og Persa.
í Saudi-Arabíu hafa tvö bandarísk
olíufélög fengið leyfi til þess að vinna
olíu úr eyðimerkursöndum landsins,
en það eru aðalnáttúruauðævi lands-
ina.
Saudi-Arabía fær um hálfa aðra
r
krónu í leyfisgjald fyrir hverja tunnu
olíu, og mun það gera landið stór-
auðugt á fáum árum. Olíuframleiðsl-
an þar er nú um 200 þúsund tunnur
ó dag. Áformað er að auka fram-
leiðsluna enn meir og leggja olíu-
leiðslu til Miðjarðarhafs, svo að
framleiðslan getur hæglega orðið um
500 þúsund tunnur á dag. Ibn Saud,
konungur, getur því reiknað með um
265 miljónum króna árlega í tekjur
af olíuframleiðslunni.
Konungurinn hefir líka sýnt mik-
inn áhuga á þessari olíuvinnslu, og
hefir krónprinsinn, sonur hans, ver-
ið á ferðalagi í Bandaríkjunum til
þess að kynna sér ýmsar nýjungar,
er komið gætu landi hans að gagni.
Fjögur bandarísk olíufélög munu
leggja mikið fé til olíuframleiðslunn-
ar í Saudi-Arabíu, þegar til fulls hef-
ir verið gengið frá samningum.
Bandaríkin hafa nú flugstöð í Dha-
hran til þess að gæta olíulindanna.
Viðskiptabanki Bandaríkjanna hefir
lánað Saudi-Arabíu 65 milj. kr.
í Iran hafa Bandaríkin mikil ítök
í oiíuiðnaðinum, enda þótt þau hafi
þar engin sérréttindi.
Standard olíufélagið og Socony-
Vacuum olíufélagið hafa samþykkt
að taka við allmiklu af framleiðslu
Anglo-Iranian olíufélagsins, sem
brezka ríkisstjórnin hefir umráð yfir.
Auk þess ætla bandansku olíufélög-
in að taka að sér nokkuð af kostnað-
inum við olíulögn frá Persaflóa til
Miðjarðarhafs.
Fjármagn frá Bandarikjunum ræð
ur þannig með brezku fjármagni yfir j
olíuframleiðslunni í Suður-Iran, en
þar hafa Bretar olíuréttindi. Rússar
hafa fengið loforð irönsku stjórnar-
innar um olíuréttindi í Norður-Iran,
en sá samningur hefir ekki enn verið
staðfestur af iranska þinginu.
í Iraq eiga tvö bandarísk olíufé-
lög yfir 20% af framleiðslu Iraq
olíufélagsins. Þau eiga einnig hluta
í olíuleiðslu þess félags til Miðjarð-
arhafsstrandarinnar.
I Lebanon hafa afskipti Banda-
ríkjanna stórum vaxið. Gert er jain-
vel ráð fyrir því, að olíuleiðslan frá
Persaflóa nái til Lebanon-strandar.
Gert er ráð fyrir því að nýjar olíu-
hreinsunarstöðvar verði reistar þar
á vegum Bandaríkjanna. Þessar fram
kvæmdir munu treysta kynnin milli
Bandaríkjanna og Libanon, en Banda
ríkin veittu Libanon og Sýrlandi
stuðning í sjálfstæðisbaráttu ríkj-
anna.
Margvíslegir hagsmunir
U. S. A. þar eystra.
Bandaríkin hafa margra annarra
hagsmuna að gæta við austanvert
Miðjarðarhaf en hvað snertir olíuna.
Tíðar ferðir bandarískra herskipa
þangað gefa það til kynna, að stjórn-
in í Washington vill sýna umheimin-
um, að hún fylgist vel með öllu, sem
gerist í Istanbul, Beyrouth, Dama-
scus og Cairo.
Verzlun Bandaríkjanna við þessi
lönd hefir fjórfaldast frá því, sem
hún var fyrir styrjöldina. Á árinu
1946 nam hún yfir 400 miljónir doll-
ara, en það er helmingi meira en
verzlunin við Mið-Ameríkuríkin og
Mexico.
Bandarísk flugfélög haWa uppi
samgöngum við löndin við austan-
vert Miðjarðarhaf, en miðstöð þeirra
samgangna er John Payn flugvöllur-
inn við Cairo, sem Bandaríkjamenn
byggðu á sama tíma, en nú hefir ver-
ið afhentur egypsku stjórninni íil
umráða.
Á stjómmálasviðinu beinist stefna
Bandaríkj anna að því að vernda
Tyrkland og Iran gegn ásælni Rússa.
Tyrkir vonast eftir stuðningi Banda-
ríkjanna í baráttunni fyrir því að
halda Dardanellasundunum fyrir
Rússum. Iran hefir með aðstoð og
tilstilli Bandaríkjanna komið því íil
leiðar, að Rússar færu úr norður
héruðum landsins með her sinn, og
nú vonast Egyptar eftir stuðningi
Bandaríkjanna í deilunni við Breta
um að þeir flytji allar sínar hersveit-
ir úr Nílardalnum.
í Palestínu, þar sem Arabar og
Gyðingar berjast um yfirráðin, leit-
ast báðir við að fá stuðning Banda-
ríkjanna við kröfur sínar. Þeir gera
ráð fyrir því, að afstaða Bandaríkj-
anna muni hafa úrslila þýðingu fyrir
endanlega ákvörðun brezku stjórn-
arinnar við lausn vandamálsins...
Bandaríkin sjá þegar fram á ýmsa
örðugleika vegna afskiptanna af þess
um málum. Rússar hafa litið þannig
á málið, að viðleitni Bandaríkjanna
í að ná undir sig olíunni, bendi íil
þess, að þau keppi að heimsyfirráð-
um. Rússum er einnig sérstaklega
illa við það, að Bandaríkjarnenn og
Bretar hafa tekið höndum saman í
olíumálum suður Iran meðan þeir
sjálfir hafa einungis loforð fyrir olíu
sérréttindum í norðurhluta landsins.
Rússar óttast það, að ítök Banda-
ríkjanna í landinu verði til þess að
koma í veg fyrir það, að þeir fái þar
nokkur sérréttindi, en meginþorri
landsmanna hefir verið fráhverfur
Rússum, og ekki viljað láta þá fá
nein ítök.
Rússar eru tortryggnir.
Rússar eru einnig mjög tortryggn-
ir vegna fj árfestingar Bandaríkja-
manna í Saudi-Arabíu og vilja fyrir
alla muni koma í veg fyrir það, að
olíuleiðsla verði lögð þaðan til Mið-
jarðarhafsins. Frakkar hafa einnig
látið í ljós óánægju vegna afskipta
Bandaríkjanna, og haldið því fram,
að þeir verði afskiptir hvað olíuítök-
in varðar.
Ýmsir aðiljar í Bretlandi eru and-
vígir afstöðu Bandaríkjanna í þess-
um efnum, og þá sérstaklega þeir
sem standa lengst til vinstri. Þeir
hafa gagnrýnt samkomulagið milli
ensku og bandarísku olíufélaganna,
og telja að það geti orðið til þess að
tengja um of hagsmuni Bretlands
við hagsmuni Bandaríkjanna. Þeir
lialda því fram, að Bretar geti selt
irönsku olíuna einir og þurfi ekki á
Bandaríkjunum að halda.
Brezkir hægrimenn hafa áhyggjur
af öðrum ástæðum. Bandaríkjamenn
hafa komið með fullkomnari tækni
og betri útbúnað fyrir verkamenn-
ina, sem eru innfæddir, en hæpið að
Bretar hafi efni og ástæður til þess
Kvikmyndir
Framhald af 3. síðu.
ekkert með þetta hafa, en Steve sál-
ugi kemur þá til skjalanna.
Myndin endar á þann „róman-
tíska“ hátt, að engill dauðans sækir
Libby, og hún og Steve verða sam-
ferða upp til himna, glöð og ánægð.
Þess má geta, að Jonny Coy, sem
leikur Martin, unnusta Sheilu, er
snjall listdansari og hefir hlotið mörg
verðlaun fyrir dans sinn.
SKJALDBORGARRBÍ Ó:
SÍÐASTA HULAN
Aðalhlutverk:
JAMES MASON og ANN TODD.
Ortus-mynd.
þannig til þess að skýra frá minnis-
stæðustu atvikum lífs síns.
Francesca hafði haft mikla tónlist-
arhæfileika. Eftir dauða föður henn-
ar, hafði frændi hennar, ungur mað-
ur og auðugur, en kvenhatari, Nicho-
las (James Mason) tekið hana að
sér. Hann ferðast með hana land úr
landi til náms. Hún verður ástfang-
in í tveimur ungum mönnum, en
frændi hennar bregzt hinn versti við.
Hún ætlar þá að strjúka með
þeim síðari í bifreið hans, en þau
lenda í árekstri, og Francesca brenn-
ist svo á höndum, r.ð hún er sann-
færð um að geta ekki framar leikið
á hljóðfæri.
Þetta er saga Francescu. Dáleiðand
anum tekst að lokum að lækna hana
— og Francesca tengist manninum,
sem hún elskar.
Þetta er sérkennileg mynd um tón-
list og dáleiðslu. Francesca (Ann
Todd) strýkur af spítala og reynir
að drekkja sér. Henni er bjargað og
komið fyrir á sjúkrahúsi fyrir tauga-
veiklað fólk. Hún virðist hafa misst
minnið og fæst ekki til að tala, en þá
kemur frægur sálkönnuður til sög-
unnar, dáleiðir hana og fær hana
Átéiknaðir
kaffidúkar og púðar
nýkomnir.
Anna & Freyja
Hjartans þakkir fyrir vináttu og samúð við andlát og jarðarför
litla drengsins míns
Þorvaldar Helga.
Ólafía Þorvaldsdóttir.
Sfldveiðiskip
Síldarverksmiðja Akureyrarkaupstaðar í Krossanesi óskar
eftir að samningsbinda nokkur góð eíldveiðaskip á næetu síldar-
vertíð,
Fyrir vertíðina fær verkemiðjan ajálfvirk löndimartæki með
2x600 mála afköstum á klukkustund. Þrær verksm rúma
36 þús. mál síldar. Ennfremur fá samningsbundin skip verk-
smiðjunnar leyfi til löndunar hjá síldarverksmiðj unni „Ing-
ólfur h.f.“ á Ingólfsfirði, samkvæmt samningi þar um milli
þessara verksmiðja. Skip, sem samningsbinda sig við verk-
smiðjuna í Krossanesi, fá því ágæta aðstöðu til að losna fljótt
við veiði sína, hvort sem þau fiska á austur eða vestur veiði-
svæðinu.
Skipaeigendur, sem vilja sinna þessu, snúi sér hið fyrsta til
framkvæmdastjóra verksmiðjunnar, Hallgríms Björnssonar,
Skólastíg 11, Akureyri, eða formanns verksmiðjustjórnarinnar,
Guðmundar Guðlaugssonar, Akureyri, sími 154.
Fyrst um sinn geta menn einnig snúið sér til Steingríms Aðal-
steinssonar, alþm., Hótel Borg.
Akureyri, 20. marz 1947.
Verksmiðjustjórnin.
að fara að dæmi þeirra.
Þjóðhöfðingjar Arabaríkjanna eru
tortryggnir í garð Bandaríkjanna
vegna Palestínumálanna. Þeir ætlast
til þess að Bandaríkin styðji kröfur
þeirra um sjálfstæða Palestínu, tmd-
ir stjórn þj óðernismeirihluta. í stað
þess, hafa þeir orðið varir við það,
að Truman mælir með því, að Pales-
tína verði hæli landflótta Gyðinga.
Lauslega þýtt.
Sköfatnaður
Nýkomið úrval af kven- og
karlmannaskóm. — Meira
væntanlegt með Esju.
Hvannbergsbræður
skóverzlun.