Íslendingur - 14.05.1947, Síða 3

MiÖvikudagur 14. maí 1947
lSLENDíNGUR
i>

PÁLL. LÍNDAL stud jur.:
B B
Orlög hinna.
Hin ömurlegu örlög Finna eru gott dæmi um það, hversu rétt-
ur smáþjóðanna er ojt og tíðum litils virtur aj árásargjörnum stór-
veldum. Öldum saman hefir hin trausta finnska þjóð orðiðað heyja
óvenju erfiða baráttu fyrir þjóðartilveru sinni. Aðeins skamma hríð
fengu Finnar að njóta sjálfstæðis, þar til hinn voldugi nábni þeirra
í suðri taldi sér þörf á að eignast hluta af landi þeirra. Þótt vér ís-
lendingar œtturn allra þjóða bezt að geta skilið baráttu smáþjóðar
jyrir frelsi sínu, eru þó margir í landi voru reiðubúnir til þess að
verja ofbeldisverkið á Finnum. — Eftirfarandi grein er eftir Pál Lín-
dal, stud. juris, og birtist fytir skömmu í „Vöku“, blaði lýðrœðis-
sinnaðra stúdenta. Greinin er rökföst og vel skrifuð, og hefir Sam-
bandssíðan tekið sér það bessaleyfi að endurprenta hana hér. Þeir ,
ungir Sjálfstœðismenn, sem kynnu að vilja eignast þetta rit lýðrœðis-
sinnaðra stúdenta, geta jengið það á afgreiðslu blaðsins. 1
í desember mánuði síðastliðnum
var haldið norrænt rithöfundaþing í >
htokkh'ólmi. Meðal þátttakenda var
norska hetjuskáldið Arnulf Over-
land. sem sat í fangabúðum nazista
lerigst af stríðsins. eins og kunnugt
er. Överland flutti þarna ræðu. sem
vakið hefir miklu athygli um Norður-
lönd og víðar. Athýglin hefir einkum
beinzt að þeim kafla ræðunnar, sem
um Finnland fjallar. Överland kornst
meðal.annars svo að orði:
..Afstaða okkar til Finna er óljós,
meðan Finnar geta ekki rekið sjálf-
stæða utanríkismálastefnu, en ég
vona, að úr þessu rætist sem fyrst.
Við höfum barist hvorir gegn öðr-
unj. en samt háð baráttu fyrir sama
málefni, fyrir frelsi okkar og fyrir
rétti smáþjóðanna til að lifa i friði,
án íhlutunar stórveldanna. En ef eitt-
hyert þessara stórvelda vill tryggja
landamæri sín, á það að gera það án
þess að ráðast á önnur ríki. Eg býst
reyodar ekki við, að Stalin vilji
strið;. Hitler vildi heldur ekki stríð.
Hann kaus heldur, að sér yrði engin
mótspyrna sýnd.“
Einn af finnsku fulltrúunum,
kommúnistinn Atos Wirtanen, gekkst
fyrir undirskriftasmölun til að víta
þessi ummæli og lýsa þau óviðeig-
andi eða eitthvað þess liáttar. Meðal
þeirra 25 rithöfunda, sem urðu til
þess að undirskrifa, voru þrír íslenzk
ir kommúnistar, rithöfundar af
„minni sortinni“. Ekki virðist hafa
verið mikil alvara yfir þessari undir-
skriftasöfnun, því að sumir, er undir
skrifuðu, höfðu alls ekki hcyrt Över-
land flytja ræðuna, en geta má nærri,
að þessir þrír íslenzku kommúnistar
liafa gripið feginshendi’ þetta tæki-
færi til að komast á prent erlendis
við hlið kunnra rithöfunda. Það er
ekki víst, að slíkt tækifæri gefist aft-
ur. Þar að auki gat þetta orðjð Stal-
in bónda til framdráttar, og það er
víst varla gerandi ráð fyrir öðru en
Jóhannes þjóðhátíðarskáld úr Kötl-
um styðji vin sinn og yrkisefni, Stal-
in, eftir föngum. Hins végar er það
vafamál, að þessir þrír hafi haft
mikla hugmynd um aðstöðu Finna,
þegar þeir undirskrifuðu. Þeir íelja
náttúrlega sem sannir kommúnistar,
að allt sé í himnalagi í Einnlandi,
enda Rússar og þeirra menn við
stýrið, og Finnar elski Rússa öll ó-
sköp og séu alltaf með þeim, rétt eins
og Pólverjar og Júgóslavar.
Sumir menn sjá ekki meira en þeir
kæra sig um. Þessir rithöíundar virð-
ast vera í þeim flokki, því.að öllum
• má vera ljóst, liversu mjög Finnar
eru Rússurn háðir urn þessar mundir
og hversu Rússar hafa notað sér
þetta. Utanríkismálastefnan er ein-
mitt eitt ljósasta dæmið um það.
Eftir friðarsamningana eru Finnar
háðir Rússum um langan tíma. Helm-
ingurinn af framleiðsluvörum þeirra
gengur til Rússa, og til grundvallar
er lagt það verðlag, sem var 1938,
þótt framleiðslukostnaðurinn liafi
tvöfaldazt. Rússar tóku af Finnum
nokkur beztu framleiðsluhéröðin og
mikið af framleiðslutækjum. Ofan á
þetta bætist flóttamannastraumur frá
liéruðununt, sem Rússar fengu. Méira
en 300 þús. rnenn hafa flúið þaðan
undan hinu margblessaða ráðstjórn-
arskipulagi, sem hægt var að ,,hoppa
þegjandi og hljóðalaust inn i“, eins
og þar Stendur. Þótt hér sé fátt eilt
talið, má af því nokkuð marka, hverj-
ir erfiðleikarnir eru, Ofan á allt þetta
bætist svo stjórnarfarið.
Þótt borgaraflokkarnir hafi við
síðustu kosningar fengið meirihluta
atkvæða, eru áhrif Rússa svo mikil,
að borgaraflokkum mundi ekki vera
vært í stjórn, enda telja Rússar stjórn
ina betur komna í höndúm leppa
sinna, kommúnistanna. Sem dæmi
um áhrif Rússa má nefna það. að
Finnlandsforseti lýsti yfir því nýlega,
að kæmi til styrjaldar, mundu Finn-
ar standa við hlið Rússa, og þá v'ænl-
anlega án lillits til málstaðarins. Á
friðarfundinum i París urðu Finnar
að biðja Bandaríkjamenn að hlutast
ekki til um friðarsamningana þeim
(Finnum) til hagsbóta. Slikt gæti
haft alvarlegar afléiðingar fyrir þá.
Nýlega var Arnulf Överland sladd
ur í Kaupmannahöfn, og bárust þar
í tal hin áðurgreindu umnlæli hans
um Finna og mótmælaskjalið. Hon-
um fórusl svo orð: „Finnar eru
neyddir til að haga utanríkismála-
slefnu sinni eftir vilja Rússa. Þess
vegna verða þeir að verja þá slefnu.
Af því sprétlur svo samvizkubarátta,
enda er maður illa kominn, þegar
rnanni er nauðsynlcgt að gera eitt,
en hið gagnstæða er hið rétta. Þá
verður maður að dylja innsta eðli
sitt, og verði einhver til að afhjúpa
það, er hann þar með kominn í hóp
óvinanna. Finnar eru hræddir, Jiótl
þcii' vilji ekki viðurkenna það.“
Þetta neyðaráslaúd hefir. eins og
áður segir, orðjð valn á myllu komm
únisla, og liafa hinir ólíkleguslu
menn náð áhrifum af þessum ástæð-
um.
Nokkrum mánuðunr eftir griða-
samning Rússa og Þjóðverja, i des-
einbermánuði 1939 nánar. tiltekið,
réðust Rússar á Finna, eins og mönn
um er enn í fersku minni. Að sið
Þjóðverja, bandamanna sinna, settu
Rússar á fót leppstjórn, og hafði
þessi aðsetur í þorpinu Terijoki rétt
innan við finnsku landamærin. For-
seti þessarar leppstjórnar var finnsk-
ur kommúhisti, Otto Kuusinen, sem
fyrir bragðið varð heimsfrægur á
svipstundu. Jafnframt varð hann
nafngjafi allra landráðámanna verald
ar og sat að þeirri tign um sinn.
Þetta herbragð Rússa, að setja á
stjórn leppstjórn, mistókst með öllu,
því að Kuusinen uppskar ekki annað
en háð og fyrirlitningu manna. Rú ••
ar drógu því sekk vfir höfuð honum
og misrnunuðu lionum af sjónarsvið-
inu'um sinn, svo að Kuusinens-nafn-
ið varð að lúta, Jiegar Quisling liinn
norski gerðist enn]>á frægari af sam-
bærilegu hlulverki, er harín tók að
sér fyrir Þjóðverja.
Þegar Finnar gáfust upp, skaut
Kuusinen upp höfðinu á ný með
fjölskyldu sína, og hefir sú fjölsky Ida
undanfarið látið mjög til sín iaka i
Finnlandi. Mesl hefur borið á dótt-
ur lians, Herettu, sem gift er Leino
innanríkisráðherra. Hún er nú sem
stendur formuðnr þingflokks finnskra
komniúnista. Leynilögreglan finnska
er undir stjórn manns hennar ogj hef-
ir verið mjög athafnasöm undanfar-
ið.
Astandið hefir að sjálfsögðu mót-
azt af Jiessum stjórnendum og sálu-
félögum Jjeirra, er innleitt hafa
kommúnistiskt stjórnarfar með til-
Tekst kommúnistum að koma
í veg fyrir það, að nýsköpunin
\
nái tilgangi sínum?
í máíefnasamningi flokkanna, sem
stóðu að sljórnarmynduninni haust-
ið 1944, má segja, að nýsköpun at-
vinnuveganna hafi verið meginat-
rið'ið. Stjórninni var fyrst og fremst
ætlað það hlutverk að búa svo í hag-
inn fyrir komandi kynslóðir. með
öflun framleiðslutækja til lamlsms,
að allir sem vinna vildu, hefðu nóg
fyrir sig og sína að leggja.
Eins og flestum er í fersku minni,
áltu alvinnuvegirnir mjög erfitt upp-
dráttar á áninum fyrir styrjöldina.
Skipakoslur landsmanna hafði slór-
um rýrnað, en fá skip komið í skarð'-
ið'. Síldarverksmiðj ur höfðu að vísu
verið reistar en afköst þe.irra voru
allskostar ófullnægjandi í aflaárum.
heyraiidi handtökum, húsrannsókn-
um og ritskoðun. Félög eru leyst upp,
ef þau Jjykja ekki nægilega lmll
stjórninni. 1 þeim hópi eru meðal
annars Ivö slúdentafélög. Ritskoðun-
in er Jjannig, að ritstjórar blaðanna
verða að bera mikið af efni blað’-
anna undir upplýsingadeild utanrík-
isráðuneytisins eða Kuusinens-fjöl-
skylduna til samþykkis eð'a synjun-
ar, og varðar þungum viðurlöguin,
ef greinar, sem stjórninni gezt ekki
að, eru birtar. Þegar réttarhöldin
vfir Ryti, fyrrum forseta, og öðrum
forustumönnum Finna í stnðinu fóru
fram, var banuað að birta varnar-
ræður hinna ákærðu. Gamansemi er
illa séð, t. d. er bannað að gera gys
að kommúnistunum í revýum. Síð-
asta afrekið er bannið á Söguin her-
læknisins eftir Topelius. Þær hafa
verið gerðar útlægar úr skólum og
bókasöfnum ásamt fleiri bókum, t. d.
ævisögu Mannerheims marskálks,
myndabókum frá ófriðnum við Rússa
1939—40, bókum um landafræði og
jarðfræði Austur-Karelíu, sem Rúss-
ar liafa tekið, o. fl.
Finnar eiga við Jjröngan kost að
búa núna. Þeir eru, eins og Overland
ságði, „hræddir, þótt þeir vilji ekki
viðurkenna það.“ Nú um sinn verða
þeir að una því stjórnarfari, setn
hinn gamli lcúgari þeirra og böðull,
Rússland, hefir búið jjeiní: l’eir hafa
]jó hafnað Kuusinen og sálufélögum
hans. Þess er heldur ekki að vænta,
að menn á borð við Kuusinen snúi
mömium lil fylgis við nokkra 'Stefnu.
hvað þá Jjegur luin er meðtekin frá
Rússum og liefur kommúnisma að'
geyma.
Það hlýtur að vera ósk allra frels-
isunnandi Islendiiiga, að Finnar
megi sein fyrst viri'na bug á. þeim
erfiðleikum, sem nú steðja að. end-
urheimta frelsi sitt og tengjast enn
á ný Norðurlöndum, sem þeir hafa
verið tengdir um aldir.
Landbúnaðurinn var að litlu leyti
rékinn með vélum, og iðnaðurinn
skainml á veg kominn vegna skorts
á vélum og hráefnum. í fáum orð-
uin, við íslendingar vorum fátæk
Jjjóð með fá og úrelt tæki til þess að
heyja með baráttuna fyrir öflun lífs-
nauðsynja. I samkeppni við aðrar
þjóðir og í samanburði máttum við
okkur Jjví lítils. Auk Jjess var ríkis-
sjóður stórskuldugur við erlenda
lánardrottna.
Eftir að styrjöldin hófst, breytt-
ist viðhorfið skyndilega. Afurðáverð
ið stórhækkaði og inuanlands skap-
aðist mikil vinna fyrir erlent fé. —
Þjóðin eignaðist því brátt miklar
innistæður erlendis í stað þess að
skulda. Það varð að samkomulagi
með sljórnarflokkunum, að veruleg-
um liluta af erlendu innistæðunum
yrði varið lil kaupa á framle'iðslu-
tækjum. Með slikri ráðstöfun yrði
efnahagsleg afkoma þjóðarinnar bezt
tryggð.
Þegar framkvæmd málefnasamn-
ingsins stóð sem hæst, rufu kommún-
istar stjórnarsamstarfið. Sem á-
stæðu fyrir stjórnarslitunum færðu
þeir samningsgerðina við Banda-
ríkin um takmörkuð og tímabundin
afnot Bandaríkjanna af Keflavíkur-
flugvellinum.
Ýmsar aðrar ástæður en samnings
gerðin munu þó hafa legið að þess-
ari framkomu kommúnista, Það var
þegar sýnt. að stjórnin myndi mæta
ýmsum örðugleikum í atvinnu- óg
viðskiptamálum, vegna þess að aldrei
'hafði tekizt að vinna bug á verðbólg
unni. Það má því ætla. að kommún-
islar hafi talið sér hagkvæmara frá
flokkslegu sjónarmiði, að' fara úr
ríkisstj órninni, eða að minnsta kosti
að fá því áorkað, að á henni yrðu
nokkrar breytingar. Allt frá Jjví, er
stjórnin var mynduð, höfðu komm-
únistar verið óánægðir yfir því, að
Sjálfstæðisflokkurinn, sem þeir rauir
verulega töldu hættulegasta aðstæ'o-
I inginn, skyldi hafa stjórnarforust-
una. Ef framkvæmdir og áform nk-
issljornarinnar tækjusl vel, myridi
B j álfstæðisflokkurinn því fyrst ’og
fremst íá Jjakkir þjóðarinnar.
Vegna aðstöðu sinnar í verklýðs-
félögunum töldu kommúnislar, að ný
stjórn yrði vart mynduð, án þáttlöku
þeirra, én færi svo, að lýðræðisflokk
arnir kæmu sér saman um gtjórnar-
myndun, gætu þeir haft öll ráð
þeirra í höndum sér mcð’-því að æsa
verkamenn og aðra launþega til
pólitískra verkfalla.
Þegar kommúnistar gengu í ríkis-
stjórn haustið 1944, gumuðu þeir
'mjög af urnbóta- og framfaravilja
Framh. á 8. síðu.