Íslendingur - Ísafold - 23.05.1970, Síða 7

ISLENDINGUR-ÍSAFOLD - LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1970. 7
Guðmundur Karl Pétursson,
yfirlæknir — Minning
Guðmundur Karl Pétursson
kom hingað til Akureyrar sem
yfirlæknir að spítalanum í nóv-
ember 1936. Til þess tíma hafði
héraðslæknir hér jafnframt ver-
ið spítalalæknir, svo að Guð-
mundur Karl var fyrsti læknir,
sem ráðinn var sérstaklega til
þess starfs. Hann hafði mjög
góðan undirbúning til þess, —
hafði tekið langhæsta lækna-
próf, sem tekið hafði verið við
Háskóla íslands, og síðan verið
fjögur ár á handlæknisdeild'um
hérlendis og erlendis að skyldu-
vinnu lokinni. — Þessu starfi
gegndi hann síðan til æviloka,
eða í fullan þriðjung aldar. Og
svo vill til, að sá tími skiptist
nokkurn veginn jafnt á milli
gamla spítalans og þess nýja.
Guðmundur Karl var flest-
um þeim kostum búinn, sem
góðan lækni geta prýtt. Hann
hafði skarpar gáfur, góða þekk-
ingu á starfi sínu og eldlegan
áhuga á því. Hann bar mjög
mikla virðingu fyrir því og kost
aði aldrei höndum til neins, sem
snerti það, hversu mikil smá-
atriði sem öðrum gat sýnzt að
um væri að ræða. Hann var
hamh’eypa til vinnu, bæði um
átök og vinnuþol. En auk þess
lagði hann í starfið lífsfjör sitt
og þá persónutöfra, sem hann
var gæddur umfram flesta aðra
menn.
Vinnuaðstaðan á gamla
sjúkrahúsinu var erfið og bæði
húsnæði og tækjabúnaði var á-
bótavant í mörgu. Þó veit ég af
eigin ^eynd, að þar var skilað
starf; sem stóðst fyllilega sam-
anburð við annað á sama tíma.
Undírstaða þess árangurs var
þrotl-’ns og vönduð vinna, enda
gerði "firlæknirinn mildar kröf
ur tii ^tarfsfólksins, en þó mest-
ar til sín sjálfs. Þó að ekki tæk-
ist þar allt eins og til var ætl-
azt, há verður það aldrei metið
né í tölum talið, hvert gagn
sjúkliupum var að þeirri vinnu.
Og fávísum læknanema, sem
var undir handarjaðri Guð-
munrlar Karls að uppgötva það
starf sem hann hafði álpazt til
að re"na að læra, hæfir aðeins
að nn*a orð meistara Þórbergs:
„Þar var mér hver dagur sem
dýrðleg jól.“
Við tilkomu nýja sjúkrahúss-
ins breyttist margt. Þar voru
meiri og betri húsakynni, deilda
skipting. meira starfslið og bætt
vinnuskilyrði. En afstaðan til
starfsms og sjúklinganna breytt
ist ekki. Hinn sami andi sveif
enn vfir vötnunum.
Vinnudagur Guðmundar
Karls einkum á meðan hann
vann á gamla spítalanum við
erfið skilvrði oq litla aðstoð, var
þannm að hann vann svo lengi
og á t>eim tíma sólarhrings, sem
nauðsvn krafði.
Revlulegir hvíldartímar, —
svefn- og martartímar, — voru
látnir víkja fvrir vinnunni. Það
hlvtm- að hafa verið breytandi
oft o° tíðum að halda heimili
þar sem óvíst var og breytilegt
frá degi til dags, hvenær hús-
bóndinn kæmi heim og gæti átt
sameiginlega stund með fjöl-
skyldunni eða framkvæmt þær
áætlanir, sem fjölskyldan kunni
að hafa gert. Um leið og frú
Ingu Karlsdóttur og dætrum
hennar er vottuð samúð, skal
henni þakkað fyrir að hafa bú-
ið manni sínum það heimili,
sem gerði honum mögulegt að
lifa og starfa fyrir okkur hin
svo sem hann gerði.
Fjöldi sjúklinga úr nágranna-
héruðum Eyjafjarðar leitaði til
Guðmundar Karls, lágu á
sjúkrahúsi hjá honum eða
fengu fyrirgreiðslu utan þess.
Ég komst að því fyrir nokkrum
árum við athugun í tveim hrepp
um í Breiðumýrarhéraði, að
ekki væri þar til fjölskylda, sem
ekki hefði átt heimilismann eða
náinn ættingja undir lælcnis-
hendi hjá honum. Hann stríddi
mér gjarnan með því að nota
orðalagið „frændur þínir Þing-
eyingar“ um alla, sem bjuggu
austan Vaðlaheiðar, einkum ef
hann var ekki alltof hrifinn af
þeim. Ég reyndi jafnan að bera
hönd fyrir höfuð mér og afneita
því, að ég væri eins konar sam-
nefnari fyrir Þingeyinga. Hitt
veit ég, að í dag má ég vera full
trúi þeirra og bera fram kveðju
þeirra og margfalda þölck til
Guðmundar Karls, fyrir alla þá
huggun og hjálp, sem fjöldi
þeirra hefur sótt til hans.
Þó að vinnudagur Guðmund-
ar Karls væri oft langur úr hófi
fram, þá tók hann sér tíma til
að sinna öðrum áhugamálum
sínum, en þau voru mörg. Þar
á meðal var Læknafélag Akur-
eyrar, en hann var formaður
bess í tvo áratugi og virkur fé-
lagi til dauðadags. — Það var
aldrei logn á fundum þar sem
hann var. Áhugi hans og kraft-
ur gæddi lífi hvert það mál, sem
fyrir var tekið, og það jafnt
hvort sem maður var honum
sammála eða ekki. En aulc milc-
illa starfa fyrir félag oklcar og
stétt, eiga margir læknar honum
persónulegar þakkir að gjalda
fyrir aðstoð og uppörvun ístarfi,
og ég er einn þeirra. Mig bar
fyrst að garði hjá Guðmundi
Karli af tilviljun fyrir 25 árum
síðan sem aðstoðarmann að
sumarlagi. Ég vann hjá honum
þrjú sumur og hef síðustu tutt-
ugu ár starfað í næsta nágrenni
við hann og til einskis manns
leitað oftar þegar ég hef verið
í vanda staddur. Ég veit vel, að
Guðmundi Karli var lítið um yf
irlýsingar um, hve mikið menn
ættu honum að þakka. Þó hlýt
ég að bera fram djúpa þökk
mína fvrir aldarfjórðungs hand
leiðslu og vináttu nú þegar ég
kveð hann að leiðarlokum.
Þóroddur Jónasson.
t
Ég var á leið í bæinn á þriðju
dagsmorgni í síðustu viku. —
Fyrsti maðurinn, sem ég mætti,
sagði mér dánarfregn Guðmund
ar Karls Péturssonar.
Kaldur súgur fór hjá. Það
var eins og þögn legðist yfir
þennan bjarta morgun, og vor-
ið unga stóð sem á öndinni. Bíl-
arnir liðu hjá eins og skuggar,
hljóðlaust, að mér fannst. öll-
um, sem ég mætti, var þessi
dapurlega fregn efst í huga.
Mikill alvörublær hvíldi yfir
byggðinni þennan morgun.
Auðfundið var, hver ítök
þessi vinnufúsi maður átti í
hjörtum bæjarbúa.
Öllum er eiginlegt að harma
missi mikilhæfs manns, og nú
sakna allir Akureyringar Guð-
mundar Karls.
Hann var vinur okkar allra.
Flestir þurft til hans að leita,
og allir átt það sameiginlegt, að
treysta honum öðrum fremur.
Guðmundur var maður heitra
tilfinninga. Maður heilinda og
þors, sem gelck óskiptur að
hverju starfi, og ætlaði sér aldr-
ei af. Hann gat stundum verið
all harður, ef þess þurfti með,
en mestri hörku beitti hann
sjálfan sig. Vinnudagur hans
var jafnan lengri en flestra ann
arra, og ætíð var hann reiðubú-
inn að koma til hjálpar. Ekki
held ég að hann hafi litið á
klukku við störf sín nema til
viðmiðunar, — að keppa við
tímann og afkasta meiru, gera
betur.
Kannske var það einmitt
vegna þessa eiginleika öðrum
fremur, að hann naut svo full-
komins trausts og einstaks trún-
aðar allra, sem til hans leituðu.
Þess vegna harma hann nú
bæjarbúar og fjölmargir fleiri,
um leið og þeir renna þessa dag
ana til hans þakklátum huga
fyrir heilladrjúg störf. Þalcka
honum öryggi hans, dirfsku og
áræði.
Hugsun hans og skynjun var
alla tíð óvenju ör, og fylgdi hon
um bví jafnan hressandi gust-
ur. Hann var gamansamur al-
vörumaður, mikill læknir, og
hans hlýja hönd gaf mörgum
nýja von.
Guðmundur Karl Pétursson
var fæddur 8. september 1901.
Stúdent varð hann árið 1925
og lauk embættisprófi 1931. —
Hann stundaði framhaldsnám í
Svíþjóð, sótti frekari þekkingu
bæði til Ameríku og Evrópu-
landa síðar á ævinni.
Á þann hátt fylgdist hann
með framförum þeirrar greinar,
sem hann helgaði krafta sína.
Gott var að vita hann endur-
nýja sig við uppsprettur hinnar
erfiðu og síbreytilegu listar, sem
læknislistin er, en betra þó að
vita hans öruggu, styrku og
græðandi hönd ekki fjarri.
Nú er höndin kyrr. Vinnulú-
in læknishönd hefur lagt frá
sér áhöldin. Hvöt spor afburða-
manns eru hljóðnuð og röddin
þögnuð.
Hið skærasta ljós lýsi honum
á tímalausum vegum kyrrðarinn
ar.
Hann fór frá okkur á vori,
þessi mikli og skapheiti vormað
ur, og við stöndum fátækari
eftir.
Samborgarár þakka honum
mikið og ósíngjarnt dagsverk.
Hann skal nú kært kvaddur
og þökkuð löng vinátta, geisl-
andi gleði á góðri stund, ómet-
anleg hjálp, hlýja og kyrrð á
erfiðum tímum.
Djúp samúð er vottuð eigin-
konu, dætrum og öðrum vanda-
mönnum.
Þ.
t
Hvers vegna hann? Sú spurn
ing hvarflaði mér fyrst í hug,
er mér barst fregnin um hið svip
lega fráfall Guðmundar Karls
Péturssonar. Að vísu gekk ég
þess ekki dulinn, að hann var
alvarlega sjúkur, en flestir
munu hafa vonað að hann væri
lcominn yfir það erfiðasta og að
umskiptanna yrði ekki svo
slcammt að bíða.
Hvers vegna hann? Hann,
sem virtist búa yfir ótæmandi
lífsfjöri og eldlegum áhuga.
Hann, sem átti svo mörg áhuga-
mál og ávallt var þess albúinn
að veita hverju góði máli lið.
Erjginn gat sem hann hvatt og
leitt samferðamenn sína til
starfa. Hver getur fyllt það
skarð, sem orðið er við brott-
hvarf þessa mæta manns?
Við getum spurt, en tíminn
hefur sinn hátt á um svörin.
í svipinn getum við lítið annað
gert en saknað og minnst, og
er ekki minningin dýrmæt? Þeg
ar við minnumst ágæts drengs
og prýðilegs félaga, er hann á
vissan hátt ennþá mitt á meðal
okkar, því fordæmi hans og á-
hugi lifir og hvetur til dáða.
Kynni mín og Guðmundar
Karls urðu löng og all fjöl-
breytt, en öll voru þau góð og
indæl. Ekki verða þau rakin
hér, en mér er óhætt að full-
yrða, að í þeim samskiptum var
ég nær ávallt þiggjandi, og vil
ég nú flytja honum einlægar
þakkir fyrir þau öll.
Guðmundur Karl var þátttak
andi í mörgum félögum og at-
hafnasamur í þeim flestum. Til-
gangur minn með þessum fáu
og fátæklegu orðum átti fyrst
og fremst að vera sá að minnast
starfa hans í einu þessara fé-
laga — Rótaryklúbb Akureyrar,
en þar áttum við um langt skeið
samleið. Guðmundur var einn
af stofnenduin klúbbsins og
forseti hans nær frá upphafi,
og þar til klúbburinn hlaut sína
löggildingu og starfsbréf, 1942,
eða í fjögur ár. Hann hafði því
allan veg og vanda af því að
lcoma þeim félagsskap á fót og
festa hann í sessi.
Varla þarf að taka það fram,
að Guðmundur Karl tólc alltaf
með lífi og sál þátt í athöfnum
klúbbsins, hvort heldur var um
alvarlevar athafnir eða glað-
værð og skemmtun að ræða.
Hann mætti flestum betur á
fundum klúbbsins og grunar
mig, að hann hafi oft lagt nokk
uð á sig til þess að missa ekki
af mætingu. Hann tók líka öll-
um betur þátt í kynnisförum
klúbbsins, skemmtunum hans
og samkomum umdæmisins, og
ávallt var hann hvetjandi og
örfandi til góðra athafna og
þjónustusamlegra starfa.
Það er staðreynd, að miklir
áhugamenn geta orðið þreyt-
andi, en það henti aldrei Guð-
mund ICarl. Til þess var eldmóð
ur hans of einlægur, málflutn-
ingur hans of léttur og skemmti
Iegur. Hann lét aldrei standa
við hvatninguna eina, heldur
var hann ávallt reiðubúinn til
að táka forustuna og hefja starf
ið. Hann var ávallt hinn sanni
og einlægi Rótaryfélagi, óþreyt-
andi, ósérhlífinn og samstarfs-
mönnum sínum ákjósanleg fyr-
irmynd. Þess vegna söknum við
hans sárlega úr hópnum, um
leið og við minnumst hans með
einlægri virðingu, aðdáun og
þökk.
Nú má enginn ætla, af því
sem hér hefur verið sagt, að
Guðmundur Karl hafi verið ráð
ríkur og afskiptasamur urn skör
fram í þeim félagsskap, sem
hann var þátttakandi í. Honum
var það víðs fjarri að grípa
fram fyrir hendur á löglegum
Framh. á bls. 9.