Faxi - 01.12.1956, Page 5

F A X I
117
Jólin 1884
Ljóðabréf til föður Mörtu Valgerðar Jónsdóttur fró Guðmundi Guðmundssyni
í Landakoti.
in mein og vandamál. Öllu varð að líkna
og allt varð að bæta og þó fann engin
betur en hún sjálf hve vanmáttug hún
var. Það var hennar lífsþraut.
Það er til marks um mat mitt á Mar-
grétu í bernsku minni, að barnshugurinn
myndaði ósjálfrátt um hana helgisögn:
Þetta var ekki mennsk kona, hún var
engill guðs, sem hann hafði sent niður á
jörðina til þess að okkur liði vel.
Og þó að þessi barnshugmynd gufaði
upp er lengra leið á ævina, þykir mér enn
í dag, að ég hafi ekki kynnst sérstæðari
konu, sem átti jafn erfitt með að lifa því
hrjúfa lífi sem þessi jörð bíður.
Margrét Björnsdóttir var fædd á Búr-
felli í Grímsnesi 11. okt. 1835, dóttir hjón-
anna þar Björns Jónssonar og Ragnhildar
Jónsdóttur prests í Klausturhólum, Jóns-
sonar prests í Hruna Finnssonar biskups
Jónssonar.
Miðkona séra Jóns í Klausturhólum og
móðir Ragnhildar var Margrét Kolbeins-
dóttir prests og skálds í Miðdal Þorsteins-
sonar. Það stóðu því að Margrétu í móður-
ætt gáfu- og menntamenn. I föðurætt voru
góðar bændaættir i meiri hluta. Björn faðir
hennar var silfursmiður og hagur á allar
smíðar og mikið valmenni, Jón faðir hans
bjó einnig á Búrfelli, hann var Vernharðs-
son bónda og stúdents á Búrfelli Ófeigs-
sonar. Kona Jóns Vernharðssonar og móðir
Björns var Ingunn Magnúsdóttir bónda
í Laugardalshólum Rögnvaldssonar.
Ekki varð þeim Landakotshjónum barna
auðið, en fósturbörn þeirra voru:
Jón Jónsson kennari og bóndi í Innri-
Njarðvík, síðar kaupmaður í Revkjavík,
hann var bróðursonur Margrétar, dóttir
hans er Margrét kona Þorbergs Þórðar-
sonar rithöfundar. María Eiríksdóttir hús-
frú í Hafnarfirði, fædd í Landakoti, dóttir
hjónanna Eiríks Eiríkssonar frá Ólafsvöll-
um á Skeiðum (föðurbróðir Sigurgeirs
biskups Sigurðssonar og frændi Margrét-
ar) og konu hans Höllu Matthíasdóttur.
Halla var frændkona Guðmundar, var
amma hennar í móðurætt Guðríður
Magnúsdóttir, alsystir Guðrúnar móður
Margrétar Egilsdóttur, voru þau Halla og
Guðmundur því þremenningar að frænd-
semi.
María reyndist fósturforeldrum sínum
mæta vel, tók hún við húsmóðurstörfum í
Landakoti er fóstra hennar veiktist, en
hún lá rúmföst í átta ár fyrir andlát sitt
15. des. 1915, var María húsmóðir í Landa-
Af því að ferðin fellur bein
fer ég línu að klóra þér,
enguvi samt gjöra mun það mein
og mein er ekki að frétta hér.
Kólera í Frakkland komin er
og kannske víðar. Bóla í Höfn.
Alltaf kvefskrattinn unir hér
þó altlaf séu veðrin jöfn
Að Kalmannstjörn ég kom og fann
konuna þar og hvalinn með,
smærra af því kyni heldur en hann
hefi ég varla fyrri séð.
koti þar til Guðmundur andaðist 29. maí
1920.
Guðjón Bjarnason verkamaður í Hafn-
arfirði kvæntur Maríu Eiríksdóttur. Móðir
hans Ragnhildur Jónsdóttir var bróður-
dóttir Margrétar.
Björn Jónsson albróðir Jóns kennara í
Njarðvík var langa tíð í Landakoti, var
hann eins og fóstursonur, þótt hann kæmi
þangað tvítugur að aldri. Hann varð bóndi
í Nofðurkoti á Vatnsleysuströnd og kvænt-
ist Höllu Matthíasdóttur, ekkju Eiríks
Eiríkssonar. Börn þeirra, Eiríkur og Mar-
grét, eru í Hafnarfirði.
Kristín Arnadóttir bónda í Bergskoti á
Vatnsleysuströnd, Þorlákssonar kona Sig-
urðar Guðnasonar vkm. í Reykjavík.
Hjú voru mörg og góð í Landakoti,
unnu þau öll að heill og hag heimilisins,
en þeim verða ekki gerð verðug skil hér í
svo stuttri grein.
Eg er nú komin æði langt frá byrjun-
inni, jólafagnaðinum í Landakoti.
Eftir að staðið var upp frá borðum og
steik og sætsúpu höfðu verið gerð góð skil,
voru tekin fram spil og settist eldra fólkið
að borði í borðstofunni og spilaði „Púkk“,
var þá glatt á hjalla og hlegið dátt, en unga
fólkið fór fram í nyrðra húsið og skemmti
sér þar við leiki og dans.
Síðar um kvöldið var svo dúkað borð á
ný og borið fram súkkulaði og allskonar
kökur.
Líkar þessu voru jólaveizlurnar í Landa-
koti ár hvert. En í huga mínum er hver
heimsókn mín að Landakoti eins og jóla-
hátíð.
Fimmtíu krómtr fékk ég þó
fyrir erfingja Guðmundar,
ég held það vera næsta nóg
nælt gat ég ekki meira þar.
Málaferlin nú móka um sinn
margt er skrafað. Já það er víst
sýslu — þeir meina að — maðurinn
muni ætla að hltfa síst.
Enginn veit samt hvað undir býr
yfirvaldinu, þvt að hann
er svo þögull, já út úr snýr
ef til vill þeim ,sem spyrja vann.
Laus og frjáls ég um landið fer
hvað lengi sem ég drasla fæ?
Samt úr málinu sagt er.mér
sé ég sloppinn, ég að því hlæ.
lnn í Reykjavík — ef ég verð
óhindraður — ég fara mun.
Það verður trauðla þögul ferð
þar á hefi ég sterkan grun.
Ágúst fyrsta ég fer af stað
og fjórir aðrir kunningjar.
Ræður, veizlu, ég veit ei hvað
vafs — og sönglist skal halda þar.
Stjórnarskrár minning stendur til
að standi þessi hátíð i.
Máska það nefnist „narraspil“
af nokkrum, sem ei hlynna að því.
Einn heitann rétt á þar að þyggja
og þar mcð kaldan mat og vín.
Þá ríðtir á að tauga og tyggja
og tala svo verði úr því grín.
Fjórar krónur og fimmtíu aura
fyrir þetta allt borgar hver.
Eg er smeykur við ganginn gaura
sem gjörist þegar kvelda fer.
Þér allir héðan heilsa biðja
heima sem eru. — Æ núi ég finn
þetta morguns — er þarflaus yðja —
þig kveður síðast vinur þinn.
Gtiðm. Gnðmundsson.
P.S.
Séra Stefán í sálmagargi
situr nú þessa daga i Vík.
Eg í stfeldu sveitarargi
sveima og vitlausri pólitik.