Faxi - 01.02.1967, Blaðsíða 6

Annríkismaður og afmælisbarn
GuSjón Einarsson vélstjóri á Vallargötu
10 í Keflavík, sá mikli dugnaðar- og
brandarakarl, vippaði sér yfir á níræðisald-
urinn þann 18. janúar s.l. En samkvæmt
kirkjubókanna hljóðan, er hann borinn í
þennan heim og það í Keflavík, 18. janúar
1887, sonur hjónanna Guðnýjar Olafsdótt-
ur og Einars Jónssonar. En hann drukkn-
aði af opnum báti héðan frá Keflavík
sama árið og drengurinn fæddist. Auk
Guðjóns áttu þau Guðný og Einar eina
dóttur, Guðrúnu, er varð móðir þeirra
bræðranna Einars Norðfjörðs húsasmiðs
og Margeirs Jónssonar útgerðarmanns.
I tilefni af áttræðisafmæli Guðjóns brá
ég mér á fund hans nú á dögunum til
að spyrjast frétta frá löngum og annasöm-
um ævidegi þessa heiðursmanns og fer
það helzta úr þessu spjalli okkar hér á
eftir.
— Hvað er þér nú minnisstæðast frá
æskuárum þinum hér í Keflavík, Guðjón?
— Fátæktarbaslið á þeim árum er mér
efst í huga. Eg ólst upp hjá móður minni
hér í Keflavík og byrjaði á 15. ári að fara
til sjós, fyrst á skútu frá Patreksfirði. Upp
frá því var ég eiginlega alltaf til sjós þang-
að til 1943, er ég hætti sjómennskunni al-
farið og réðist til Dráttarbrautar Keflavík-
ur, fyrst við vélaviðgerðir og síðar við
ýmislegt annað sem til féll.
— Varstu lengi á skútunni frá Patreks-
firði ?
— Nei, aðeins 3 ár, þá fór ég á Kefla-
víkina, en á henni var ég um 9 ár.
— Hver var þá skipstjóri á Keflavík-
inni ?
— Hann hét Engilbert Magnússon og
var Keflvíkingur, eins og reyndar fleiri
af áhöfn skipsins.
— Hvaða veiðarfæri notuðuð þið?
—Aðallega handfæri.
— Og veiðisvæðin?
— Mest var veitt í Faxaflóa- og Eyrar-
bakkabugtum.
— Hvernig fiskaðist og hver var hlutur
hásetanna ?
— Yfirleitt var fiskiríið sæmilegt, nú og
hlutur okkar nægði til að framfleyta heim-
ilunum, þó oft þyrfti að bæta hann
upp með vinnu í landi, t. d. á haustin,
þegar skipin lágu aðgerðarlaus. Annars
voru nú kröfurnar til lífsins í þá daga,
ekki eins miklar og í dag og mun auðveld-
ara að gera fólki til hæfis.
Guðjón Einarsson
— Varstu aldrei til sjós á Austurlandi?
— Jú, ég var 4 sumur formaður á skipi
frá Seyðisfirði.
— Hver átti þann bát?
— Stefán Th. útgerðarmaður átti hann,
ásamt ýmsum fleiri.
— Hvernig féll þér fyrir austan?
— Svona sæmilega. Þetta var með fyrstu
vélbátunum, sem þangað komu og allur
útbúnaður fremur ófullkominn.
— Þú ert vélstjóri að mennt, Guðjón.
Hvenær lærðir þú þetta starf?
— Það gerði ég fyrsta árið, scm Vél-
skólinn starfaði í Reykjavík.
— Þetta hefir svo verið þín atvinna
síðan ?
— Já, ég var lengi vélstjóri á ýmsum
bátum hér í Keflavík, t. d. á Arnbirni
Olafssyni í ein 11 ár, á Bjarna Olafssyni
og Jóni Guðmundssyni, svo nokkrir séu
nefndir. Þá var ég um eitt skeið með bát
frá Einari í Garðhúsum, eingöngu í vöru-
flutningum milli Reykjavíkur og Grinda-
víkur.
— Hvernig féll þér það og hvernig var
það borgað?
— Mér féll vistin hjá Einari fremur
vel. Hann greiddi okkur mánaðarkaup,
fremur lágt að vísu, enda var þetta á
fyrri stríðsárunum, áður en kaupgjald og
verðlag tók vcrulega að breytast.
— Hefir þú sjálfur aldrei átt skip,
Guðjón?
— Jú, cg hefi átt tvo litla báta. Hét
annar þeirra Afram og var 10 tonn, hinn
var 11 tonn og bar nafnið Egill Skalla-
grímsson.
— Voru þeir byggðir hér í Keflavík?
— Annar hér en hinn í Reykjavík.
— Varstu sjálfur með þessa báta?
— Nei, ég var vélamaður.
— Hve lengi áttir þú bátana?
— Ég átti Áfram í 2 ár, en Egil í 3.
— Hvers vegna hættir þú við útgerð
bátanna ?
— Ég gat þá ekki stundað sjóinn leng-
ur, vegna heilsu minnar og fór ég þá að
vinna í landi, — eins og ég gat um áðan.
— Þú ert kvæntur?
— Já, það er ég búinn að vera yfir 40 ár.
Kona mín er Guðrún Sveinsdóttir, ættuð
frá Stórhólmi.
— Eigið þið mörg börn?
— Börn okkar eru tvö, Sveinn og Anney,
sem bæði eru gift. Sveinn er kvæntur
Aðalheiði Þorsteinsdóttur og búa þau í
Reykjavík, en Anney er gift Bjarna Frið-
rikssyni og búa þau hér í Keflavík. Þess
má geta hér, að Olafur B. Ólafsson út-
gerðarmaður ólst upp hjá móður minni
og mér til fullorðinsára, og síðar ólum við
hjónin upp dótturdóttir okkar, Elsu
Björk Kjartansdóttur, sem nú er gift og
búsett hérna í næsta nágrenni við okkur,
eða rétt á þeirri lóð, sem æskuheimili mitt
stóð.
— Hvernig er svo heilsufarið, Guðjón?
— O, við skulum segja að það sé sæmi-
legt, a. m. k. er maður enn að fást við
vinnuna. — En ég er mjög að tapa minni
og það hrjáir mig einna mest.
— Þú manst samt að segja mér frá
einhverju skemmtilegu eða minnisstæðu
úr langri og strangri sjómannsævi þinni?
— Það held ég bara ekki, svona í fljót-
heitum, enda þá erfitt að vita, hvað það
ætti helzt að vera. Eitt atriði kemur mér
þó strax í huga, en það var, þegar ég var
á þilskipinu Hafsteini frá Reykjavík. Mun
láta nærri að það hafi verið 1910. Við
vorum á fiskiríi í Faxabugt í miklum suð-
austan stormi, þegar skipið allt í einu
lagðist á hliðina. Eg minnist þess, að það
varð mikil ringulreið um borð, allt virtist
vera að farast, skip með reiða og rá, mönn-
um og mús. Eg held að flestir hafi reikn-
að þá með að til stórtíðinda dragi. Þó voru
strax gerðar ráðstafanir til að rétta skipið,
tunnur og annað hreifanlegt var fært yfir
í hina hliðina og viti menn, skipið rétti
sig við, og við vorum úr allri hættu.
— Hver verður niðurstaðan, ef þú berð
saman lífskjör fólks í dag við það sem
var í þínu ungdæmi?
— Þetta tvennt er svo gjörólíkt, að mig
skortir orð til að lýsa þeim feikna mun
sem orðinn er á öllum sviðum.
22 — FAXI