Faxi - 01.10.1972, Síða 19

heimleið i haustkyrrðinni, þessari mjúku,
dimmhlýju haustkyrrð, sem minnir þig
einna helzt á síðjúlíkvöld á Ytri Brekkunni
á Akureyri, lifir saunglandinn í þér, og
sem þú rjátlar upp brekkurnar, eftir mal-
bikuðum stígnum í Þórshöfn, ræður þú
naumast við þig, og þú getur ekki stillt
þig um að valhoppa nokkur skref eins
og kálfur á fyrsta úthleypingardegi og
jafnvel saungla svolítið fyrir munni þér.
Við skulum vona, að enginn hafi heyrt í
þér eða séð til þín. Sjálfan þig skiptir það
ekki máli þá stundina ... því að þú ert
einn með ánægju þinni.
Göturnar í Þórshöfn eru malbikaðar,
það eru líka allir þjóðvegirnir. Þeir eru
kannski ekki allir breiðir, og sums staðar
Oshlíðarbrattar fyrir ofan og neðan, og
kvenfólkið æjar og óar og ákallar drottin
sinn og undrast glannaskap bílstjóranna
og gleymir sínum eigin akstursmáta heima
á gamla Fróni. En það er svo margt, sem
fyrir augun ber, að svona smámunir sitja
ekki lengi í manni. Blundandi bóndaeðli
vaknar jafnvel, og maður fer að bera sam-
an vænleika sauðanna og velta fyrir sér,
hvort hnybbnu hestarnir þarna séu ekki af
okkar kyni; maður sér vissan skvldleika í
stærðinni, en finnst þessir ekki eins renni-
legir, og svo er klippingin á faxi og tagli
ankannaleg. Þessir hestar eru heldur ekki
eins fallegir í framan, en kímnigáfan virð-
ist í lagi: ég gleymi seint þessum, sem
hafði svefnpokann á túninu hjá sér og var
á litinn eins og gömul eirstytta, sem
spanskgrænan er farin að setja svip sinn á.
Það væri gaman að vita hvað hestalita-
fræðingar vorir hefðu sagt um gripinn
þann. Knútur er af bóndakyni og hann
segir mér af færeyska hestinum, furðulegu
kyni, sem nú er víst útdautjt. Þeir dugðu
vel í brattanum, hentugur í smalamennsku
og tamdir sérstaklega til að Ihalda kindun-
um milli framfótanna, meðan bóndinn
rúði þær.
Hef ég ef til vill áður litið
þenrtan fjörð?
En því tala ég um uppvakningu bónda-
eðlisins, að upplifun frá sveitavistardög-
unum norður í Eyjafirði, — löngu horfin
inn á milli allra blaðanna í lífsmöppunni,
sem maður gengur með undir hendinni
í þessari víxlasláttarlempni, sem við köll-
um æviskeið á tuttugustu öld, — rifjaðist
upp fyrir mér í þriggja alda görnlum bæ,
sem stendur við gamlan víkingafjörð.
Nú heitir staðurinn á landabréfinu Sak-
sun, en það þarf ekki langa lcit til að fá
skýringu á því, hvernig nafngiftin er til
komin. Hún á rót sína að rekja til víkinga-
tímabilsins, og hét þá Saxhöfn. Dúfu-
garður heitir og hét bærinn, sem við heim-
sóttum einn daginn. Þar sáum við hlóða-
eldhús, taglreipi, klifbera, sauðskinnsskó
og svo ótal margt fleira, sem allt var unnið
af höndum úr því, sem fáanlegt var á bú-
inu sjálfu, rétt eins og hjá okkur sjálfum
fyrir svo tiltölulega stuttum tíma. Það er
gömul kona, sem sýnir okkur um allt, og
við skiljum hvert einasta orð, sem hún
segir. Hún er ferðamönnum vön, og ætlar
stundum að bregða dönskunni fyrir sig til
skýringar, en um leið stöðva færeysku vin-
irnir okkar hana, og segja henni, að við
skiljum becur færeyskuna (hennar, — því
að hlutirnir heiti sömu nöfnum á málum
okkar beggja.
A þessum stað verð ég fyrir furðulegum
áhrifum. Hvort það er fyrir samtalið við
gömlu konuna, sem mér finnst næstum
því hafa verið að lýsa fyrir mér skagfirzku
byggðasafni, engu síður en færeysku, dreg
ég mig út úr hópnum, sem unir við nýlegri
muni, þótt gamlir séu, og geng einsamall
út á hlað. I regnúðanum skyggnist ég um
af hlaðinu, yfir fjörðinn, grænar hlíðarnar,
niðandi fossana, sem hlaupa stall af stalli,
lemjandi klettana og klappirnar, sem þeir
hafa ekki megnað að grafa sig niður úr
gegnum aldirnar — og því lengur sem ég
horfi á þennan stað, því betur finnst mér
ég þekkja hann. Hyldjúpan, þröngan
fjörðinn með bröttum grænum hlíðum á
beggja vegu, skipalægi, öruggt fyrir vind-
um og sjóum, og niður aldanna lætur mér
í eyrum eins og bergmál. Skrautbúin skip,
flytpandi fríðasta lið að landi, — eða ef til
vill í skynjun íbúa þessa staðar grenjandi
víkingahjörð, til alls vísa, steðjandi upp
frá lendingunni. Hef ég ef til vill áður litið
þennan fjörð af knarrailþiljum og ráðizt
til landgöngu neðan úr botninum? Hver
veit, — og hver fær skilið þagnarmál hlíð-
anna, fossanna og gömlu bæjarrústanna,
þar sem óskráðir atburðir hljóta að hafa
gerzt ?
Jón Sivertsen og Eiríkur rauði
Og svo allt í einu hrekkur maður upp
við það, við það, að ritstjórinn segir, að
plássið sé þrotið, og þótt engan veginn sé
unnt að segja amen eftir efninu, skal botn-
inn sleginn í.
Eins og það er þó margt eftir, sem gam-
an væri að minnast á; túrinn til Kirkju-
bæjar og ferðasaga Jóns Sívertsen, þess
létta og káta gestgjafa okkar, sem vissu-
lega átti sinn stóra þátt í að gera ókkur
dvölina þarna ánægjulega — að ógleymdri
hans alúðlegu og hörkuduglegu ekta-
kvinnu — og svo voru kynnin við.
Akureyringinn Eirík rauða, — sem var
búinn að læra tíu saungva, — og hans
indælu konu.
Þá væri gaman að segja frá firðinum, þar;
sem bátsbryggjan var svo lág, að maður
hélt, að hún hefði verið sett upp í gríni.
En þarna gætti alls ekki flóðs og fjöru!
Ein upprifjun að lokum ...
Við hjónin höfðum skroppið niður í
miðbæ síðla kvölds, tvö ein. Það var fátt
á götunum, konditóríið lokaði klukkan
ellefu, og út um gluggann hafði ég fylgzt
með unga fólkinu, sem var að koma út úr
safnaðarheimilinu Ebenezer. Þeir viðhafa
niðurdýfingarskírn, eiga þetta stórglæsi-
lega félagsheimili, þar sem þeir halda sam-
komur sínar og föndurkvöld, aðallega fyrir
unglinga. Þarna er mikið um músík.
Leiðrétta hvert annað
ísálmasöngnum
A leiðinni heim — í myrkrinu og kyrrð-
inni — stöldrum við um stund við hjá
sjálfsala inni í húsagangi. Ég er afskap-
legur klaufi á sjálfsala, og þeir væru búnir-
að féfletta mig stórlega, ef ekki væru jafn-
an einhverjir góðir menn nærstaddir til að
leysa úr vandræðum mínum. Inni í húsa-
ganginum hanga þrjú ungmenni, á ferm-
ingaraldri, eins og við myndum segja, því
að það hugtak er afskaplega teygjanlegt.
Með sítt hár, vannæringarútlit unglings-
ins og í þessum lörfum, sem hvað helzt eru
í tízku. Þau eru að rabba saman og raula
einhver beat-lög, eða lagstúfa og bera sam-
an bækur sínar. Allt í einu kemur annar
strákurinn til mín og segir mér, að svona
eigi ég ekki að fara að, heldur hinsegin,
og sjá! Sjálfsalinn opnast eins og fyrir
töfraorði! Eg þakka, en hann ypptir öxl-
um, ekkert sjálfsagðara. Við göngum út.
Krakkarnir eru aftur farnir að raula og
karpa um lagatextana sína, og á leiðinni
framhjá þeim heyri ég, að Jesús, Jesús,
kemur fyrir hvað eftir annað!
Þau eru þá að leiðrétta hvert annað í
sálmasöngnum, sem þau hafa verið að læra
eða æfa um kvöldið niðri í Ebenezer. Og
sá áhugi var ótvíræður.
Eg ætla ekki að fara að prédika, en þessa
mynd varðveiti ég sem einhverja óvænt-
ustu stemninguna í endurminningahópn-
um frá kynnunum af bræðraþjóðinni okk-
ar.
FAXI — 155