Faxi - 01.01.1981, Page 14

ÆVIMINNINGAR KRISTINS
Framh. af 11. si6u
aö flytja rjóma frá 8 bæjum á
daginn í rjómabú staðsett við
Hróarsholtslæk, nokkurn spöl
frá þjóðveginum. Skammt þar
frá var kotbær sem hét Voli og
dró búið nafn af því og var kallað
Volabú. Starfsemin þar var drif-
in með vatnsafli úr læknum, sem
mér fannst þá ákaflega merki-
legur útbúnaður. Það var tré-
stokkur sem settur var í sam-
band við lækinn. Á hliðinni, sem
sneri að læknum var sterkleg
loka á hjörum með handfangi,
sem opnaði og lokaöi fyrirvatn-
ið eftir þörfum. Við enda stokks-
ins var svo gríöarlega mikiö hjól
meö skálum, sem vatnið rann í.
Fór þá hjóliö af stað með geysi-
hraða, að mér fannst. Fóru þá
allar vélar í gang inni í húsinu.
Þetta hjól var allt smíðað úr
timbri.
Ég hafði 3 hesta til umráða,
reiðhest og tvo reiðingshesta.
Brúsarnir voru settir í svokallaða
barkróka, þrístrendir laupar eða
kassar, og bundnir með snæri
svo þeir dyttu ekki af pallinum.
Oft kom það fyrir að mér voru
skaffaðir hálfgerðir vandræða-
jálkar, bæöi látir og hrekkjóttir,
sérstaklega man ég vel eftirein-
um sunnudeai, sem ég var á leiö
í rjómabúið. Eg var kominn með
lestina skammt suður fyrir
Hraungerði, þegarég mættifjór-
um lausríðandi mektarmönnum.
Seinna frétti éa að þetta var
biskupinn yfir fslandi og föru-
neyti, sem voru að fara á presta-
stefnu í Hraungeröi. Þegar ég
var kominn á hliö við þá með
mína lest, tók brúnskjótt meri,
sem bundin var aftan í fremri
hestinn, upp á því að setjast á
rassinn og kippa svo kröftug-
lega í tauminn, sem bundinn var
í klyfberann, og rak við um leið
og hún sleit tauminn. Mönnun-
um brá svoaðþeirstönsuðuallir
til að horfa á þessar aöfarir, en
fóru svo af stað þegar merin var
staðin upp og þeir sáu að ekkert
var að hjá mér. Ég snaraöi mér af
baki og batt saman tauminn og
hélt svo af stað. Þegar ég var
kominn langleiðina aö rjómabú-
inu á móts viö Volabæinn settist
bölvuð merin aftur á rassinn, en
nú hélt taumurinn, því miður, og
allt hafurtaskið, klyfberi, bar-
krókar og 10 rjómabrúsar þeytt-
ust aftur af hestinum. Margir
brúsar ultu á hliöina og lokin
þeyttust af þeim svo rjóminn
rann langar leiðir eftir hjólförum
á veginum. Ég varð ráðþrota um
tíma, en fór svo smám saman að
átta mig á hlutunum. Allir brús-
arnir á merinni héngu á henni
þótt hún væri tvisvar búin að
setjast. Ég velti því fyrir mér
hvað ég gæti gert til úrbóta, svo
ekki risi óánægja hjá þeim, sem
misstu allan rjómann sinn. Eftir
nokkrar vangaveltur tók ég það
ráð að leysa upp og taka alla
brúsana af merinni og jafna í
öllum brúsunum til að sem
minnst tjón yröi hjá hverjum ein-
um. Þegar ég var nýbúinnað
ganga frá þessum málum vildi
svo heppilega til að bóndinn í
Vola sá að eitthvað var að, þar
sem ég var búinn að vera svo
lengi á sama stað. Kom hann að
athuga aöstæður og hann hjálp-
aði mér vel og drengilega að lag-
færa, gera við gjaröir og koma
farangrinum á réttan stað, sem
ég var honum ákaflega þakk-
látur fyrir. Það síðasta sem ég
heyröi hann segja áður en við
skildum var innileg ósk um að
allur rjóminn, sem eyðilagðist
væri kominn heilu og höldnu
heim í Volabæinn, og þar var ég
honum innilega sammála.
Þessi margnefnda meri varfrá
Stóru-Fteykjum. Þegar ég kom
þangaö á heimilið sagði ég hús-
móöurinni alla söguna um hrak-
farir mínar og hvernig ég hefði
jafnað í brúsunum. Þakkaði hún
mér mínar aðgerðir, en baö mig
vel að segja þessa sögu ekki
fleirum en sér, og lofaði því há-
tíðlega að sjá svo um að merin
yrði mér ekki til vandræða fram-
vegis, og það stóð hún við. Ég
var 3 sumur í rjómaflutningum
og aldrei varð ég var við að þetta
óhapp spyröist út né endurtæk-
ist.
Bæirnir þar sem ég tók rjóm-
ann hétu Brúnastaðir, tvíbýli,
Hryggur, Stóru-Reykir, Litlu-
Reykir, ölfusholt, tvíbýli, og
Laugar, næsti bær við Hraun-
geröi, og þar komst ég á þjóð-
veginn. Oftast nær fékk ég ein-
hverjar góðgeröir á hverjum bæ.
Ýmist nýmjólk, flóaöa mjólk og
flatköku eöa brauösneið. Var
það oft vel þegiö í svangan maga
eftir dagsins önn. Mér er sér-
staklega minnisstætt fyrst þegar
ég kom að Laugum. Þá gaf hús-
móðirin mér stærðar flatköku
vel smuröa með bræðing og
áleggi, sem var mjólkurbörkur.
Mér þótti bræöingur aldrei góð-
ur á kökum eða brauði, og því
síður mjólkurbörkur. Ég settist
samt niöur og fór aö narta i þetta
án lystar. Var ég þá svo heppinn,
aö til mín kom hundur geysi
vinalegur og dillaöi skottinu. Ég
fór strax að hæna hann að mér
með því að rétta honum bita,
sem hann þáöi meö þökkum. Og
á skammri stundu var öll kakan
horfin ofan í hvutta. Húsmóðirin
kom rétt þegar hvutti var aö Ijúka
síðasta bitanum. Hún spurði mig
hvort mér þætti vond kaka. Ég
var hreinskilinn þá og sagði eins
og var, að mér þætti kaka góð,
en bræöingurog börkurvondur.
Hún varðekkert reið viö mig fyrir
tiltækið. Eftir þaö fékk ég alltaf
köku smuröa með indælu ís-
lensku smjöri.
Eiginlega hef ég lítið að segja
af veru minni á Brúnastööum
þessi 3 sumur sem ég var þar,
alltaf í sama starfi, að flytja
rjóma frá sömu bæjum, smala
rollum á kvöldin til mjalta og
smala kúm á stöðul. Stundum ef
ég var fljótur, tók ég orf og Ijáog
gekk að slætti. Oft rakaði ég
saman þurrhey til hirðingar ef
lengi var unnið fram eftir. ég
man varla eftir að mér félli verk
úr hendi. Það þótti svo sjálfsagt
að vera eitthvaö aö dunda.
Venjulega var ég í vistinni frá
miðjum maí til septemberloka.
Fyrir þennan tíma fékk ég 20 kr.
fyrsta sumarið, en 25 kr. fyrir
hvort hinna tveggja, og alltaf ull-
arpoka sem kom sér vel þegar
heim kom. Mér líkaöi vistin vel.
Þarna var indælisfólk og sæmi-
legt viðurværi, nema sigin grá-
sleppa þótti mér ekki góð. Hún
var bragðvond og mygluð, senni
lega hefur hún verið penisillin-
auðug, því aldrei varð mér
misdægurt þó ég þrælaði henni í
mig.
Sumariö 1911 réði pabbi mig
að Hnausi í Flóa til Halldórs
Jónssonar og Guðrúnar
ögmundsdóttur, ungra hjóna
sem byrjuðu búskap þar árið
áður. Þar fannst mér gott að
vera. Nægur og góður matur, en
best þótti méraðfáalltaf ágætan
morgunverð meö kaffinu. Því var
ég óvanur frá fyrri sumrum.
Einnig var húsmóðirin óvenju-
lega elskuleg við mig. Hún var
mér alltaf eins og besta móðir og
tók alltaf minn málstað þegar
þar með þurfti.
Enginn rjómi var fluttur frá
Hnausi, hann var strokkaöur
heima og s'mjörið sent til
Reykjavíkur. Ég smalaði rollun-
um kvölds og morgna, þess á
milli gekk ég aö slætti og rakstri
með fólkinu. Þarna voru við hey-
vinnu húsbóndinn, einn kaupa-
maður og þrjár kaupakonur.
Töluvert mikið var hirt af heyi
þetta sumar, því ágætis tíðarfar
var, allt fram að réttum.
Þaö sem mér er einna minnis-
stæðast þetta sumar er í sam-
bandi við áfengissölu húsbónd-
ans. Um voriö þegar farið var úr
Reykjavík austur í Flóa sat ég í
hestvagni, sem var helsta flutn-
ingstækið þá. Á vagninum var
alls konar farangur til heimilis-
þarfa og þar á meöal var kvart-
tunna með brennivíni, og stærð-
arkassi með rommflöskum. Um
mitt sumar hélt héraðssamband
ungmennafélaganna úti-
skemmtun í Þjórsártúni. Þaráttu
félögin geysimikinn íþróttavöll
með upphlöðnum sætum allt í
kring og ræöustól hlöðnum úr
kekkjum, og á framhlið hans var
setning úr geldingahnöppum
svohljóðandi: “ (slandi allt“.
Þetta þótti mér geysismekklegt
og fallega frá gengið.
Snemma sunnudagsmorgun
var lagt af stað frá Hnausi með
fyrrnef ndar birgðir af vínföngum
og stansaö við Þjótanda, bæ
sunnan við Þjórsá. Þar var
Halldór búinn að fá leigt
kjallaraherbergi sem sölubúö.
Þar með hófust viðskiptin, sem
stóðu fram eftir degi, eöa þartil
allt var selt, og margir orðnir
góðglaðir og blindfullir. Verst
þótti mér að þurfa að vakta vín-
búðina, ef Halldór þurfti að
skreppa frá.
Um haustið fór ég í Skeiðar-
réttir ásamt nokkru af heimilis-
fólkinu. Þangað var farið með
töluverðan slatta af vínföngum,
sem húsbóndinn seldi úr kró,
sem síðar var dregið í, eða dilk,
sem kallað var. Þar var ákaflega
fjörug verslun og fékk hann tölu-
vert af lömbum upp í viðskipti.
Ýmsir hótuðu að kæra hann fyrir
Camembert í ábæti með t.d. peru eða vínberjum
gerir vel heppnaða máltíð fullkomna.
Athugið að flestir vilja ostinn fullþroskaðan,
en sumum þykir það hins vegar of mikið af því góða.
Þroska Camemberts má stjórna með réttri geymslu.
Lesið leiðbeiningarnar á umbúðunum.
ostur er veizlukostur
FAXI - 14