Útvarpstíðindi - 11.12.1939, Qupperneq 12

ISLENZKAN OG OTVARPIÐ.
Þaö hygg ég mála sannast, að þeirr;
þjóð sé andlegur háski búinn, sem
hirðulaus er um meðferð móðurmáls-
ins. Er þetta svo augljóst mál, að eigi
er þörf raka. En þó að hér sé um við-
urkennd sannindi að ræða, vill all-
mjög á það bresta, að þau séu óilum
þorra manna ávallt hugstæð. Er okk-
ur íslendingum þó þeim mun meiri
vandi á höndum í þessum efnum, sem
það er öldungis, vlst, að það, sem við
eigum af andlegri atgervi, er fyrst
og fremst móðurmálinu, íslenzkri
tungu. að þakka. Má þó segja, að það
sé bein drengskaparsök gagnv*rt
sjálfum okkur fyrst og fremst, að
flekka ekki þann fágæta arf, er okk-
ur hefur hlotnazt, þar sem er íslenzk
tunga.
Formaður útvarpsráðs drap á þao
í útvar])i fyrir nokkru, er hann
ræddí, um vetrardagskrána, að í ráði
væri, að mér skildist, að ætla íslenzk-
unni, þ. e. móðurmálsfræðslu, víðari
sess í útvarpinu og veglegri hér eft-
ir en hingað til. Þetta var orð í tíma
talað. Því að enda þótt því fari víðs-
fjarri, að allir skrifi lýtalausa ís-
lenzku, þá fer því þó, að ég hygg,
stórum fjær, að allir tali hana lýta-
laust. Og að vísu er þetta næsta eðli-
legt: 1 'óllum skólum er kennt að rita
málið. I engum skóla er kennt að
tala það — eða sár-fáum a. m. k. Af-
leiðingarnar eru þvílíkar, sem vænta
má —: Talvillur, hljóðvillur, tæpi-
tunga (linmæli).
Af framburðargöllum mun tæpi,-
tungan vera algengust og útbreidd-
ufit. Ræð ég það, m. a., af útvarpinu.
Ég minnist, ekki, að hafa hlýtt þar á
hljóðvilltan mann í máli. En annar-
hver maður, að kalla, sem erindi flyt-
ur í útvarp, er íinmáU — gerir sér
tæpitungu.
Fyrir skömmu síöan kom frú ein
í útvarpið og flutti gott erindi og
þarft — að efni til. Er hún hafði tal-
að um sinn, fór ég að skrifa--------:
.... Reypjavíp .... þar við bædist
.... tímaridinu .... það vic/a þar
að aufiíi allir .... noda .... í sauð-
lidum .... kauöa .... sem bedur
fer .... við vidum .... dálídið ....
Er hér var komið, hætti ég aó
skrifa.
Daginn eftir flutti gagnmenntaður
maður eri.ndi í útvarpið. Þá mátti
heyra þetta, m. a.: .... vedur ....
þopu hjúbaðir .... geda .... sidur
o. s. frv.
Fáum dögum síðar kom ég inn í
í miðju erindi kaupsýslu,manns.
Fyrstu oróin, sem ég heyröi, voru:
.... nýdur bedur ....
Svona mætti lengi telja.
Hótfyndni! — Kann. einhver að
segja.
Nei, — ónei. Það er ekki hótíyndni.
Þetta er misþyrming á málinu, senr
hæglega getur til þess leitt, að þess-
ari kyngi mögnuðu tungu hverfi. tign
og þróttur, svo að hún verði hæfilegt
mál hóglífismönnum ei,num. Og þv;
meiri þörf er á að stinga hér við fót-
um, þar sem æ .liggur opin fyrir sú
hætta, að hið ritaða mál dragi dám
af talmálinu, hversu sem um það fer.
Vantar og sázt, að haldið sé því fram
af sumum mönnum, aö réttmætt sé
og eðlijegt í alla staði, að rita sem