Jazzblaðið - 01.05.1948, Síða 6

Ólafur G. Þórhallsson:
JAZZ-HUGLEIÐINGAR
IMPRDVI5ERAÐUR □□ LJTSETTUR JAZZ
Þau ár, sem við íslendingar höfum haft
eitthvað af jazzmúsik að segja, eru ekki
mörg og á þessum fáu árum hefur lítið
sem ekkert verið gert, til að útskýra þessa
grein tónlistar fyrir áhugamönnum. Mörg-
um finnst það vera galli, bæði á jazzblöð-
um, jazzþáttum o. þ. h., hve litlu rúmi og
tíma er varið í útskýringar. Þetta er óskö)>
eðlilegt að menn vilji, í því skyni að njóta
jazzins betur, fá einhverjar skýringar á
þeim fyrirbrigðum, er koma fram í honum.
En því er svo farið með jazzmúsik, að hana
er afar erfitt að útskýra frá eigin brjósti
vegna mismunandi skoðana manna á henni,
og útskýringar tveggja manna á sama at-
riðinu geta hæglega orðið algerlega ósam-
hljóða. Hún skýrir sig sjálf, þegar hlustað
er á hana, svo framarlega sem eyru þess,
sem hlustar, ná henni sér til ánægju. Blaða-
greinar geta því aldrei orðið fullnægjandi
á þeim vettvangi að gera mönnum, sem
áður hafa aldrei komizt til botns í jazz-
músik, kleyít að skilja hana. Aftur á móti
geta þær hjálpað þeim, sem hafa ánægju
af að hlusta á jazz, en eru að öðru leyti
alls ófróðir um hann, en í seinni tíð hefur
þeim áreiðanlega fjölgað mikið hérlendis.
Þar að auki ætti að vera hægt, með út-
skýringum á fyrirbrigðum jazztónlistar, að
ryðja úr vegi þeim niðurlægingaranda í
sambandi við jazz, sem gerir vart við sig
hjá mörgum löndum vorum, og skapast
eingöngu af fáfræði þeirra á honum. Menn
líta stoltir og virðulegir í kring um sig,
þegar minnst er á jazz, setja upp spek-
ingssvip og segja háðslega: „Það er há-
fleygt, eða hitt þó heldur“. Nei, jazzinn er
ekkei't háfleygur, en það er einmitt það
góða við hann, því að þess vegna er svo
auðvelt að skilja hann og hafa ánægju af
honum, og með því hefur hann skapað sér
beina braut að hjörtum almennings. Hinar
stórvaxandi vinsældir hans og hin öra út-
breyðsla hafa nú þegar steypt undir hann
stöðugan grunn, sem þarf mikið óveður til
að hrynja.
Eitt höfuðatriðið í jazztónlistinni eru
sólóar eða einleikar. Þessu atriði, sem hún
í rauninni byggist upp af, er þannig hátt-
að, að hverjum manni er gefið tækifæri til
að „improvisere", þ. e. leika frá eigin
brjósti sínar hugmyndir út frá laginu ó-
undirbúið. Menn skldu þó eigi ætla að hann
sé algjörlega fi'jáls til að gera hvað, sem
honum sýnist, því að svo er ekki. Sam-
hljómar og tempo, þ. e. takthraði lagsins,
mynda ramma utan um frjálsræði hans, en
fyrir mann með vítt hugmyndaflug og gott
inúsiknæmi, eins og allir jazzsólóistar ættu
að vera, eru þessar skorður ekki þröngar.
Melodían (laglínan) sjálf hefur engin á-
hrif á improvisationina á laginu, eins og
margir halda, og er það enn eitt, sem skilur
jazz svo greinilega frá klassiskri músik.
Margir hafa þá skoðun, að til þess að taka
sóló í jazzmúsik, þurfi ekki annað en nógu
6
M