Útvarpsblaðið - 23.02.1951, Blaðsíða 14

lætur skapandi ímyndunarafl sitt setja hann
á svið hugans og annast leikstjórn alla, held-
ur en þegar hann horfir á hann á annarra
sviði og undir annarra leikstjórn. Þau skilyrði
eru að minnsta kosti alltaf fyrir hendi að
meira eða minna leyti. Að sjálfsögðu ræður
þarna miklu um, hvort viðkomandi er vanur
að lesa leikrit og hvort hann er gæddur frjóu
og skapandi ímyndunarafli, en hvorttveggja
kemur engur síður til greina, þegar hann
heyrir og sér leikritið flutt sem sjónleik á
sviði. Sá, sem hefur þroskað ímyndunarafl
sitt til leikrænnar sköpunar við lestur leik-
rita, er betur hæfileikum búinn til þess að
veita sjónleiknum viðtöku, og sá, sem er tíð-
ur gestur í leikhúsi, verður einnig þrosk-
aðri leikritalesandi.
Allt til þessa hefur fátt leikrita verið gef-
ið út hér á landi. Orsökin er fyrst og fremst
sú, að bókaútgefendur kæra sig ekki um að
gefa þær bækur út, sem vitað er, að ekki
muni seljast neitt að ráði. Og orsök þess,
að leikrit seljast hér ekki, hefur þegar verið
greind. En þetta þarf að breytast. Margt af
þvi bezta, sem skáld hafa samið, er í leik-
ritsformi, og í leikritum ræða þau hin „sí-
gildu“ vandamál mannkynsins og einstakl-
inganna, viðhorf eilífðarinnar og viðhorf
dagsins, ekki síður en í öðrum verkum sín-
um. í leikritunum er og að finna margar skop-
legustu og skemmtilegustu persónur bók-
menntanna og einnig þær stórbrotnustu og
skemmtilegustu átök og atburði, en einnig
harmrænustu baráttu; þar er greint frá
glettni tilviljananna og þungum leik örlag-
anna; þar er beitt bitrustu ádeilu, háði og
skopi, enn einnig þyngstu og alvarlegustu
rökum. I engri grein skáldskapar er maður-
inn gerður jafn hlægilegur í umkomuleysi
sínu og hýddur jafn miskunnarlaust fyrir
bresti sína og galla, eða krufinn jafn skefja-
laust til meinsemda, og í engri grein skáld-
skapar er manninum heldur auðsýnd meiri
samúð og skilningur, eða guðseðli hans hafið
hærra og meiri lotning sýnd. En þar eð það
er að eins takmarkaður fjöldi sjónleikja, sem
okkur veitist tækifæri til að sjá á sviði eða
heyra flutta í útvarp, hlýtur mesti hluti þess
sem öndvegishöfundar leikritaskáldskapar-
ins hafa skrifað, að verða okkur lokaður
heimur, nema við knýjum þar sjálf dyra.
Nú hefur Bókaútgáfa Menningarsjóðs haf-
izt handa um útgáfu leikrita, bæði frum-
saminna á íslenzku og þýddra. Þegar eru
tvö hefti komin út í þeim flokki, og er ætl-
unin að jafnan komi út tvö hefði á ári fram-
vegis, — ef almenningur sýnir skilning og
áhuga, er geri slíkt fært. í fyrsta heftinu eru
tvö leikrit eftir Sigurð Pétursson, „Hrólf-
ur“ og „Narfi“, en í öðru heftinu er hinn
sígildi gamanleikur Björnstjerne Björnson,
„Landafræði og ást“. Er útgáfa þessi bæði
smekkleg og ódýr. Að leikrit Sigurðar voru
valin til útgáfu fyrst íslenzkra höfunda, er
ekki fyrst og fremst vegna þess, að þau séu
leikhæfari öðrum íslenzkum leikritum, held-
ur hafa þeir, sem að þessari útgáfu standa,
viljað heiðra á þennan hátt minningu hans
og brautryðjendastarf, bæði á sviði íslenzkr-
ar leiklistar og leikritagerðar, og er það ekki
nema maklegt og vel til fundið. Hvað hitt
leikritið „Landafræði og ást“, snertir, þá
verður ekki annað sagt, en þeir, sem útgáf-
unni ráða, hafi verið þar heppnir í vali. Leik-
rit þetta er bráðskemmtilegt aflestrar, engu
síður en á sviði, og vel til leiks fallið, jafn-
vel þar, sem leikendurnir verða að láta sér
lynda frumstæðustu skilyrði til leiksýninga.
Hlutverkin tiltölulega fá, eða átta alls, að-
eins eitt svið, hversdagsbúningar; persónurn-
ar auðskildar og einkar skemmtilegar, en
veita leikendunum þó tækifæri til tilþrifa í
túlkun, bæði hvað rödd, svipbrigði og fram-
komu snertir, auk þess sem „sagan“ í leikn-
uin er hin skemmtilegasta og talsvert „spenn-
andi“, og íslenzkum áhorfendum ekki of fjar-
14
UTVARPSBLAÐIÐ