Útvarpstíðindi - 27.08.1945, Blaðsíða 12

180
ÚTVARPSTÍÐINDI
hægt í að afhrópa fastar málvenjur,
þó margir aðrir séu að reyna að gera
sig breiða og slá sér út fyrir framan
ýms þessháttar smáfiðrildi.
Orðalag Björns er eitthvað á þessa
leið „þetta mun vera það rétta, en
þeir sem hafa vanist því á annan veg
ættu að mega hafa það svo“, og er
það ólíkt þeim sem nálgast nú óðum
þá skoðun að íslenzkt mál eigi ekkert
orð með réttu.
Að því eina Ieiti hefði ég kosið
„spurningar og svör“, öðru vísi en
er að mér þykir ofmikið rætt um
meiningu málsins, í flestum tilfellum
skilja menn gamla fslenzku, um það
atriði ætti ekki að þurfa að fjölyrða
svo mjög. Það sem okkur vantar að
vita, er um ættir og uppruna orða og
sambönd þeirra við önnur orð. Ég
tek til dæmis eitt orð, það er orðið
„Vaggl“. Þegar B. S. byrjaði að skýra
það, þá átti ég von á skemmtilegum
þætti, ég taldi óg tel enn, að þetta
orð ætti sér talsvert merka sögu. B.
S. var fjölorður um það, en kom þó
aldrei að því sem ég vonaðist eftir.
Hann sagði að orðið „vaggl“ mundi
þýða stallar eða skora og jafnvel
skemd — ætt þess eða uppruna
nefndi hann aldrei. Hann sagði að
Vagglabæir, þar á meðal Vagglaskóg-
ur drægu nafn af krækklóttum skógar-
hríslum „vaggl“ í húsi þýddi stallur
eða skora „vaggl“ í auga á hesti
þýddi skemd í auga.
Þetta taldi ég að mætti rökræða
betur: A árum áður, þegar enginn
var húsameistari og engin húsateikn-
ing en hver og einn reisti sér kofa eða
skýli eftir sinni eigin glóru og efna-
legri og efnislegri aðstöðu án styrks
eða hagfelds láns byggði einn
bóndi á Bústöðum í Austurdal sér all-
stórt fjárhús en allan viðinn varð hann
að flytja frá Selnesi á Skaga, hann
flutti á einum hesti og fór margar
ferðir og gekk og teymdi nema ef
hann hefur setið á reiðingnum þá leið-
ina sem hann var annars laus. En bú-
ast má við að húsið hafi orðið grann-
viðað.
Upphaflega var byggingastíllinn sá
að allt var lagt á veggi, en það gafst
illa, raftarnir vildu síga niður og gera
spor í veggina Þá fundu þeir það upp
að leggja renglur á veggbrúnirnar
undir raftaendana og gafst sá bygg-
ingarstíll stórum betur, reinglurnar
kölluðu þeir svo vegglæjur, en þá
kom í Ijós sá galli á þeim að veggirn-
ir vildu hallast inn og þá rákust raft-
arnir inn í veggina, þá fundu þeir það
upp að negla þessa fleiga á raftana
og Iáta þá skalla vegglægjurnar og var
það enn framför, fleiganá kölluðu þeir
svo „vegglægara" í eintölu „vegglæg-
ir“ skammstafað „veggl”, úr því varð
svo latmælið ,,vaggl“. Þangað eiga
svo allir „vagglar" rætur að rekja.
Vagglabæir munu flestir draga nafn
af stöðu sinni, þeir sem ég þekki
standa til hliðar við Iangar bæjarraðir
og mynda því stall á röðina, svipað
eins og ,,vaggl“ á rafti. Vaglaskógur
mun draga nafn af einum slíkum, þó
sá bær sjáist máske ekki nú. ,,Vaggl“
eða ,,vagglfar“ f auga á hesti mun
draga nafn af lögun sinni, það hvíta
í auganu er oftast fjórði partur af
hring, helmingur af neðri baugnum
stífður í miðju auga og dreginn til
núlls aftur og verður því eins og
fleigur eða vaggl í lögun.