Útvarpstíðindi - 14.06.1948, Blaðsíða 19

tJT V ARPSTÍÐINDI
JMIÍ EYBE
eítir
CHARLOTTE BRONTE
Sagan, sem nú er lesin í útvarpið
Charlotte Bronté var elzt hinna þriggja Brontesystra og lifði lengst þeirra, enda
þótt hún næ'Öi ekki fertugsaldri. Húu fæddist áriÖ 1816 og lézt áriö 1855. Ilún var
prestsdóttir og ólst upp í einangrun, og ievi hennar var ærið dapurleg, en Char-
lotte var gædd í ríkum mæli hamslausum ástríöum, sem þó voru tamdar meö guö-
rækilegu uppeldi og siðferði. Hún lagöi ævi sína og lífskjör sín mjög lil grund-
vallar í sögunni af Jane Eyre, enda dylst ekki, að bókin túlkar berlega viðhorf
og lífsreynslu höfundarins og er ótvírætt sannsöguleg.
Janc h'yré, sem kom fyrst út árið 1847 og vakti þá þegar einstæða ítthygli, er
langkunnasta og lnngmerkasta skáldsaga Charlotte Bronte. Með henni og skáld-
sögunum Shirley og Villette var lagt út á nýja braut og áður óþekkta í sögu
brezkra bókmennta. ketta eru fyrstu skáldsögur Breta, þar sem varpað er ljóma
skáldskapar og andagiftar á hina örðugu ævi umkomulausra kvenna. 'Charlotte
Bronte er hið mesta skáld kvenþjóðarinnar og boðskapur sá, er hún flutti í bókum
sínum, og þá Jane Eyre sér í lagi, er ekki síður timabær og athyglisverður í dag
en fyrir heitli öld.
Jani’ Kyrc er óglevmanleg bók, enda hefur hún farið sigurför um allan hinn
siðmenntaða heim. Charlotte Bronte lýsir Rochester þannig, að hann er sígild og
ógleymanleg söguhetja. Hann er fulltrúi þeirra eiginleika karlmanna, sem kon-
urnar dá og tilbiðja. Og Jane Eyre, mnkomulausa, ófríða stúlkan, er flyzt á
heimili Rochesters seni óbreytt kennslukona, verður örlagavaldur hans. Hún. sigrar
húsbónda sinn, hinn einmana- leitanda hamingjuimar, með sál sinni eh ekki and-
litsfegurð. En hamingja hennar er ekki eins nálæg og rotla mætti. Skugginn, sem
hvílir yfir lífi Rochosters, hinn ægilegi leyndardómur Thornfieldhallar, ver'ður
ekki umflúinn. Jane Eyre flvr brott, þegar hún verður að velja milli sæmdar
sinnar og ástar. Oðru sinni bíður hennar dapurlegt lilutskipti umlcomuleysisins
og einstæðingsskaparins, og á sama tíma gerist í Thornfieldhöll örlágaríkur harm-
leikur, og draumurinn óttalegi verður að nístandi veruleika.
En ástin sigrar að lokum, og konan, sem bar gæfu til að halda sæmd sinni á
stund hinnar miklu freistingar, verður glæsilegur sigurvegari. Iíún finnur elskliuga
sinn aftur — eftir að hann hefur séð öllu á bak, litið líf sitt lirynja í rústir í
mynd hinnar brennandi hallar að Thornfield. ITin fórnfúsa Jane Eyre hverfur
aftur til Rochesters og leiðir hann inn í heim ástnr og hamingju, þegar honum
virðast iill sund lokuð.
I'ettn er skáldsaga, en bók byggð á persónulegri reynslu, bók, sem lýsir lífinu
eins og það getur orðið ömurlegast og breytzt síðan lil mestrar farsældar. Jane
Eyre er ein af þeim skáldsögum heirnsbókmenntanna, sem greypast óafmáanlega
í tninni lesenda. Hún er lýsing á lífi og örlögunt þeirra, sem þjásb til a'ð njóta
og taþa til að sigrn. Hún or drangi, sem gnæfir .upp úr ólgusjó heillar aldar.
BÓK/IVERZLUIM ÍSAFOLDAR