Prentarinn - 01.01.1969, Blaðsíða 9

bila, skiptingar yfir í aflnigðilegt letur (t. d. feitt
og skáletur) eða í aðra lcturgerð o. s. frv.
Allt er þetta svið eiginlega heimur út af fyrir sig,
en prentarar eiga þar prýðilega heima — réttast er
að fikra sig áfram — og lausnarorðið er að kunna
skil á teletypesetter-merkjunum og stjórn setningar-
véla með gataræmum.
Ritvélasátrið hefur nú hætzt við blý- og ljóssátr-
ið og eftir að IBM Composer var tekin í notkun er
það orðið skæður keppinautur hinum aðferðunum.
í Danmörku eru í notkun hátt á annað hundrað
véla af þessari gerð, sem bæði er stjórnað beint frá
leturborði og með segulstjórnræmum. Athyglisvert
er að það er talin alger forsenda fyrir notkun á
Composer með stjórnræmum, að handritin séu sér-
staklega útmerkt fyrir setjarann. Einnig ódýrari rit-
vélar hafa reynzt nothæfar við framleiðslu á prent-
uðu máli, þegar fjárhagurinn rfs ekki undir notk-
un á dýrum prenttækjum. Kannski er athyglisverð-
ast að lesendur, neytendur, sætta sig fullkomlega við
að fá í hendur prentað mál af þessu tagi — mönn-
um finnst jafnvel þetta einfalda letur eiga betur
við á sumum sviðum, en fallegar leturgerðir hins
hefðbundna prentverks.
hað prentverk sem unnið hefur verið að í 500 ár
hefur þannig eignazt skæða keppinauta — og við
sem að prentiðninni störfum verðum því að hugsa
vel okkar ráð. Það er sannfæring mín, að við eigum
að taka nýjungunum vel — við eigum að íhuga
hvort hin gömlu viðhorf og reglur séu enn í fullu
gildi — við eigum að beita þeirri þekkingu sem við
höfum aflað í okkar gömlu iðngrein þar sem hún
kemur að góðum notum í hinni nýju. Ég veit ekki
hvernig á þessi mál er litið á Islandi, en ég veit að
stjórn danska prentarafélagsins hefur tekið þessa
afstöðu, m. a. vegna þess að engin þjóð getur lengur
búið ein að sínu — lítið umslag getur haft að geyma
filmsátur í heila bók eða jafnvel margar bækur.
Ég veit að ljóssetningarvél er í notkun á íslandi —
og menn hafa því kynnzt hér þeim vandamálum
sem koma upp við lýsingu, framköllun, festingu
(fixeringu), eða þeim sem eru samfara uppsetningu
og umbroti með filmum og pappír. Þessi tækni
ryður sér einnig til rúms í Danmörku og varla líður
svo ársfjórðungur að ekki sé sett þar upp nýtt véla-
kerfi af þessu tagi. Það hefur verið furðulegt að
fylgjast með þróun þessarar setningartækni og það
er engum efa bundið að eftir því sem sigrazt verður
á fleiri byrjunarörðugleikum mun þessi aðferð
verða notuð við sífellt stærri hluta sáturframleiðsl-
unnar.
En við megum ekki láta allar nýjungarnar verða
til þess að við missum sjónar á því sem við þekkjum
af gamalli reynslu. Ný tækni leysir ekki öll vanda-
mál og á mörgum sviðum er hægt að veita henni
samkeppni.
Sjálfsagt væri auðveldast að láta hinn aðilann um
frumkvæðið, en sigli farkostur prentiðnarinnar f
strand, mun áhöfnin farast með honum og því
verðum við að tryggja sjóhæfni hans eins lengi og
unnt reynist. Það gerum við bezt á þann hátt að við
sjáum um að framleiðsla okkar standist þær kröfur
sem samfélagið gerir til fjölmiðlunar í prentuðu
máli. En við skulum þegar leggja hönd að verki við
smíði þeirra fleyja sem geta fleytt okkur áfram, ef
svo fer að lokum að strandið verði ekki umflúið.
Ykkur finnst kannski að ég sé orðinn myrkur í
máli, en ég tel að við eiguin ekki að einblína á
blýið og blýsetningarvélina — við skulum hefja
kennslu í meðferð á götunarvéluin og stjórnræm-
um, á umbroti með filmum og pappír, læra að búa
til prentplötur og að prenta með nýjum aðferðum
og læra að hagnýta okkur hina nýju rafeindatækni.
Aukin starfskunnátta getur cin opnað dyr framtíðar-
innar — og við bókagerðarmenn eigum að tileinka
okkur hana f sameiningu.
Nýtt letur frð Intertype
H. Berthold og Harris Intertype-verksmiðjurnar f
Berlín sendu fyrir 2 árum á markaðinn nýja antlkva-
stungu sem nefnist concord. Letrið er teiknað af
G. G. Lange, aðalteiknara H. Berthold, og er jafnt
ætlað í bækur, tilfallasetningu, sem tímarit og blöð.
Drættir þess eru allsterkir, þess vegna er það einnig
hentugt til eftirtöku fyrir offset. Hástafirnir eru
nokkru la?gri en tíðkast í öðrum leturgerðum og
skera sig ekki eins mikið úr í meginmáli.
H. Berthold-verksmiðjurnar framleiða concord
fyrir handsetningu, en Intertype í V.-Berlín fyrir
blýsetningarvélar í 6—12 punkta stærðum og breytta
letrið má fá í hálffeitu eða skáletri.
(Grafisk revy).
PRENTARINN
7