Kristilegt stúdentablað - 01.12.1953, Blaðsíða 5

liefst — og menn leggja leið sína til Ameríku,
Indlands, Afríku og Iíína, fyrst og fremst þó til
að verzla og græða fé, en síðar einnig til að boða
kristni og „vestræna“ menningu.
VANDAMÁL „VILLIMENNSKUNNAR“.
Sjálft orðið „villimennska" — barbarismi,
barbarí — er ef lil vill eklci golt fræðilegt hug-
tak, en það er þó nauðsynlegt af ýmsum ástæð-
um, og fornar menningarþjóðir, eins og Grikkir,
Rómverjar og Kinverjar, gátu ekki án þess verið.
Hve nauðsynlegt orðið er, má meðal annars sjá
af eftirfarandi dæmi: Lin Yutang, sem sjálfur
er lærður Kínverji á austræna og vestræna vísu,
segir, að í kínversku menningunni séu leifar af
villimennslcu og nefnir sem dæmi fótareyringu
kvenna. Kínverjar, sem ég hefi talað við, heiðnir
sem kristnir, hika ekki við að þakka kristin-
dóminum það, að þessi þjóðarsiður var afnum-
inn.
Hins vegar tölum vér ekki um villimennsku
á sama hátt og áður var gert. Þegar hausa-veiði-
maður á Borneó, Filippseyjum, Nýju Guineu
eða annars staðar reynir að tryggja sér sem
l'lesta mannshausa til að hengja upp í bústað
sínum, þá liefur hann sínar frumstæðu „menn-
ingarlegu" ástæður fyrir þessu atferli, því að
með þessu móli er álitið, að liann tryggi sér og
ættbálki sinum verðmætan forða af öflugu
magni, en þetta er talið jafn nauðsjmlegt á því
menningarstigi og erlendur gjaldeyrir er lijá
oss. Duglegur hausaveiðimaður er þar i álíka
álili og duglegur togaraskipstjóri hér á landi.
Vér getum kallað þetta villimennsku, og það er
það frá kristnu menningar sjónarmiði. Hitl er
hvun niður í villimennsku, þegar gömul kristin
])jóð tortímir meðbræðrum sínum í gasklefum
til þess eins að útrýma þeim. Þannig er vanda-
mál villimennskunnar bæði gamalt og nýlt. Oss
yrði illa við, ef vér fyndum börn út borin í vclr-
arkuldann til að deyja fyrir utan húsin, þegar
vér förum í skólann á morgnana. Þannig var ])ó
eilt „villimennskumerkið“ í menningu forfeðra
vorra. Þetta vandamál gekk aftur. Á stúdents-
árum mínum var stundum á Norðurlöndum tal-
að um „bíl eða baby“. Hvað þýddi það? Það
þýddi þetta: Eigum við, ung og nýgift hjónin,
að eignast bíl, þá megum við eklci eignast barn.
Vitað var, að út frá þessum hugsunarhætti voru
margar ónauðsynlegar og glæpsamlegar fóstur-
eyðingar framkvæmdar. Meira að segja verald-
legir sérfræðingar settust á rökstóla, þegar þeir
sáu fram á, að með þessu móti yrðu flestir þegn-
anna öldungar eftir nokkra áratugi, og lítill
hópur vinnandi manna yrði að sjá fyrir þeim.
Kristindómurinn mætir ávallt villimennskunni
með vandamálum hennar. Iiún getur klifrað liátt
upp í greinar menningarinnar, étið þær sundur
eins og ormur, svo að þær detta af ....
NOKKUR SÉRIŒNNI MENNINGAR.
Jafnvel fróðustu menn eiga erfitt með að
draga upp glögg takmörk milli frumstæðrar
menningar og hámenningar. Vér byrjum oftast
menningarsöguna með Egyptalandi og þar finn-
urn vér, að það, sem gerði Forn-Egypta að menn-
ingarþjóð á undan öðrum, var 1) ræktun jarðcu-
innar, fastir bústaðir og borgir, 2) noktun málma
og steinsmíði, siglingar og framleiðsla svo mik-
il, að hægt var að verzla, 3) leturgerð og lestrar-
kunnátta, sem svo varð undirstaða hinna fyrstu
vísindagreina, með því að þá var hægt að byggja
á samansafnaðri reynslu margra kynslóða. t
fjórða lagi finnum vér, að um framfarir var að
ræða, en vöxtur a. m. k. um allangt skeið er eitt
aðal-sérkenni æðri menningar, sömuleiðis það,
að liún breiðist út til fleiri en einnar þjóðar. Þó
getur slík hámennng, sein hefur öll þess sér-
lcenn og enn fleiri, verið næsta blóðug, tíðkað
mannablót (eins og t. d. má finna í Mið-Ameríku-
menningunni, sýrlenzku, kínversku, indversku og
skandínavisku menningunni, áður en kristin-
dómurnn kom til sögunnar).
Þó að það sé venjulega talin menning, að mað-
urinn liafi vald yfir moldinni, málmunum, stein-
unum, dýrunum, fljótum og höfum o. s. frv., þá
er þar með eklci náð því marki, sem raunveru-
leg menning verður að setja sér. Eftir er að
rækta manninn sjálfann, bæði einstakling og
þjóðfélag. Hvernig tekst manninum að gera sjálf-
an sig að sönnum manni og þjóðfélag sitt rétt-
látt, lieilbrigt og öruggt?
Þetta skildu sumir menn þegar í fornöld. Þeir
reyndu að leysa vandamálin með heimspeki, en
hún byrjaði snemma hjá Indverjum, Forn-
Grikkjum og Kínverjum. Þó liöfðu venjur og
trúarbrögð oftast meiri áhrif en heimspeking-
arnir. Lausnin varð hjá flestum fornmenningar-
þjóðum sú, að mönnum var skipt í frjálsa menn
og þræla. Sumir hinna frjálsu lögðu rækt við
5
KRISTILEGT STUDENTABLAÐ