Kristilegt stúdentablað - 01.12.1953, Blaðsíða 14

Ásýnd heimsins vax- önnur en nú fyrir fjöru-
tíu árum, þegar þrjátíu manna hópur nýbak-
aðra íslenzkra stúdenta var að leggja út i lífið,
en í þeim hópi var ég yngstur. Hún lýsti fyrsl
og fremst sjálfsánægju og öryggi og hvernig átti
annað að vera? í liálfa aðra öld höfðu kenn-
ingar fi-önsku alfræðinganna verið að gegnsýra
hugsunarhátt vestrænna þjóða, frelsi manna til
orða og athafna verið að aukast, allur alnxenn-
ingux*, allt niður í fávita, glæpamenn og auxxx-
ingja, verið að fá viðurkenndan pólitískan rétt
sinn til jafns við fornar forréttindastéttir, og
hver gat þá efazt unx, að þriðja markmið þess-
arar hugsjónafræði, bræðralag alls mannkyns,
væx’i skammt undan? Á þeinx Iiuxxdrað árum, sem
liðu milli atburðanna við Waterloo og í Serajevo,
hafði liinn efnalegi liberalismi einnig farið sig-
urför um heiminn og áorkað meiri auðsæld og
tæknilegum framförum en dæmi voru til áður
í sögu mannkyns.
Það, sem franxar öllu öðru hlasti þó við sjón-
um okkar, ungu stúdentanna, var sigurför nátt-
úruvisindanna síðuslu lxálfa öldina, eða nánar
til lekið frá 1859, þegar Darwin birti kenningu
sína um uppruna tegundanna. Aldi’ei hafa vís-
indin notið jafn nxikillar virðixxgar éins og á
þessum uppliafsáratugum tuttugustu aklarinn-
ar. Það var ekki aðeins talið sjálfsagt, að þau
réðu fram úr þeinx vandamálum líðandi stundar,
sem áttu að færa mannkyninu aukna farsæld og
velmegun, heldur töldu flestir lítinn vafa á þvi,
að þau væru langt komin að ráða þær gátur um
uppiuna lífsins og tilgang í tilverunni, sem trú-
Fjöratíii ár
ó/fo Pit V. Q. JOL LraLLLi
arbragðahöfundar og lieimspekingar höfðu verið
að glinxa við frá upphafi vega. Og lausnin var
tiltölulega einföld, hennar var að leita i lögmál-
unx eðlisfræði og efnafræði og hvei’gi nenxa þar.
Efnishyggjan sat i liásæti, borin þangað upp af
skeggprúðum spámönnum aldahvarfanna, fyrst
og fremst þeinx Huxley, Haeckel og Marx.
Trúarbrögðin áttu ekki upp á liáborðið. Ka-
þólska kirkjan var i umsátri innan rammlegra
víggirðinga síns aldagamla og hefðbundna skipu-
lags, en mótmælendakii’kjan var enn verr á vegi
stödd, því að sjálft hexforingjaráð hennar var
á hi’öðunx flótta. Við alla háskóla keixptust guð-
fræðingarnir elcki einungis við að losa sig viö
þær brynjur, sem orðnar voru brunnar af ryði,
heldur kösluðu þeir hvarvetna frá sér vopnum
og vei’jum trúfræðinnar í von unx að bjarga út lir
ósigrinum viðui’kenningunni unx einhvern guð
og eitthvert framhaldslíf, en þetla kom aö litln
haldi. Náttúruvísindin eða öllu heklur iðkenilur
þeirra viðux’kenndu yfirleitt hvoi’ki guð né neilt
annað líf. Þau leituðu aðeins að „the missing
link“ milli liins lífræna og ólífræna efnis og milli
dýra og nxanns og reyndu að rekja andleg fyrir-
lxæri eins og ást og hatur, skáldskap, list og
trúarhugmyndir til biokemiskra verkana í frum-
um og vökvum mannslíkamans.
Kirkjan og kristnin héldu þó alltaf velli að
nokkru leyti, þrátt fyrir flótta foringjaliðsins.
Óbreyttir liðsmenn hennar héldu lxvarvetna uppi
nokkui-s konar skæruhernaði gegn hinunx heiðnu
vísindum, stundunx nxeð úreltunx vopnum, eins
og hændamúgur, sem reynir að verja lif silt og
óðul nxeð ljánx og heykvíslum gegn stórskota-
liði innrásarhers. Víða unx hinn vestræna lieini
Páll V. G. Kolka héraðslæknir er fæddur 25. janúar
1895. Stúdent 1913. Cand. med. 1920. Framlialdsnám í
Bandaríkjunum og Þýzkalandi. Læknir í Vestmanna-
eyjum 1920—1934. Héraðslæknir á Blönduósi frá 1934.
14
KRISTILEGT STUDENTABLAÐ