Árroði - 01.05.1944, Page 15

Jhvorki meira né minna en % hluta teknanna eða
83% þeirra. Samkvæmt skýrslu frá 1937 áttu að-
eins tæp 8000 einstaklingar og félög á öllu land-
inu 5000 kr. skattskylda eign eða meira, og ^2s
hluti eða 4% skattgreiðendanna átti nær þriðj-
ung eða 32% allra eignanna. Þessar tölur eru
byggðar á framtölum til skatts, og hefir ójöfnuð-
urinn vaí'alaust í raun og veru verið mun meiri.
Nú á stríðsárunum hefir hann og enn aukizt stór-
kostlega. Þótt tekjur nær allra stétta hafi að vísu
vaxið, hafa tekjur þeirra stétta, sem höfðu þær
hæstar fyrir stríð, aukizt mest, þeir hafa mestu
aukið við auð sinn, sem mestan áttu hann fyrir.
Það er óframkvæmanlegt að tekjur allra þjóð-
félagsborgara verði algjörlega jafnar, og það
væri heldur ekki réttlátt, að svo væri. Hæfni
mannanna er misjöfn, og þeir inna af höndum
misjafnlega mikið og verðmætt starf í þágu
þjóðfélagsins. Af þessum sökum er nokkur ójöfn-
uður eðlilegur og ekki óréttlátur.
í lýðræðisríki ætti það vissulega að vera við-
unkennt, að sú skipting eigna og tekna væri rétt-
lát, sem tæki sem nánast tillit til þjónustu borg-
aranna í þágu samfélagsins, — allt annað væri
ranglátt. En hvernig er þessu varið t. d. hér hjá
okikur? Getur það verið, að hin geysi-ójafna
tekju- og eignaskipting, sem getið var að fram-
an, geti talizt réttlát frá þessu sjónarmiði? Við
þurfum ekki annað en að líta svolítið í kringum
okkur til þess að sjá, hvílík fjarstæða það er.
Eru það togaraeigendurnir, sem erfðu skipin af
foreldrum sínum og' stjórna nú fjármálum
þeirra, er inna af hendi verðmætustu þjónust-
una í sjávarútveginum? Skyldu heildsalarnir í
Reykjavík eiga hæfileikum sínum að þakka
gróða sinn á undanförnum árum? Ætli
fjölskyldurnar, sem hafa stórtekjur af
rekstri skemmtistaða hér í Reykjavík
í skjóli einkaleyfis bæjaryfirvaldanna, eigi
auð sinn að þakka sérstaklega verðlauna-
verðum og erfiðum afköstum í þágu þjóðfélags-
ins?
Þannig mætti lengi telja. Það er fjarstæða
-að halda því fram, að ójöfnuðurinn í eigna- og
tekjuskiptingunni eigi aðallega rót sína að rekja
til ójafnra hœfileika og misjafnrar þjónustu í
þágu samfélagsins. Hann á sér fyrst og fremst
stoð í ójafnri aðstöðu í þjóðfélaginu og ýmiss
konar sérréttindum, sjálfteknum eða lögvernd-
uðum. Mikill hluti auðsins er í höndum manna,
sem ekki hafa gert sér annað til ágætis en að
vera börn foreldra sinna og njóta lögverndaðs
erfðaréttarins. Menn hafa stórtekjur í skjóli
samtaka, einokunaraðstöðu og skorts á frjálsri
og heilbrigðri samkeppni, og þetta verður á sama
tíma og formælendur þessa þjóðskipulags verja
það með því að vísa í kosti frjálsra viðskipta!
Nú myndi það að vísu milda nokkuð málstað
þess þjóðfélags, sem lætur slíkan ójöfnuð í skipt-
ingu eigna og tekna viðgangast, ef þeir, sem
njóta óverðskuldaðra erðfa-, aðstöðu- og einok-
unartekna, notuðu þær skynsamlega, til aukn-
ingar heilbrigðum atvinnurekstri, sem bætti af-
komuskilyrði almennings, eða líknar- og menn-
ingarmála. En hér á landi er lítið um slíkar máls-
bætur. Það er alkunna, hversu mikið hefir að
því kveðið, að gróði veltiára í ýmsum greinum
hafi verið notaður í óskylt brask. Þeir, sem
hlutu stríðsgróða í ýmsum smáríkjum í hinni
fyrri heimstyrjöld, voru stórgjöfulir til menn-
ingarmála margir hverjir. En þótt reykvískum
'fésýslumönnum hafi á undanförnum árum
fallið í skaut milljónagróði, er það
furðu lítið, sem þeir hafa látið af hendi rakna til
slíkra hluta. Engum hefir t. d. hugkvæmzt að
skreyta borg sína nokkru minnismerki. En bí-
lífið og óhófseyðslan hefir aukizt þeim mun
meir. Fjöldi stórgróðamanna eys út fé eins
og þeir viti ekki aura sinna tal og láta f jölskyld-
ur sínar lifa menningarsnauðu iðjuleysislífi. Það
er jafnvel háð heimskuleg samkeppni um sem
allra mestan í'burð í veizlusvalli. Þeir, sem á
undanförnum stríðsárum hafa eignazt all-mikið
fé og orðið af þeim aurum apar, hafa þyngt
mjög dauðadóminn yfir því þjóðskipulagi, sem
lætur það viðgangast að stórgróði safnist 1 hend-
ur einstaklinga, sem hvorki hafa unnið til hans
né kunna með hann að fara.
Þeirri skoðun hefir á síðustu árum og áratug-
um vaxið ört fylgi víða um lönd að ójöfnuður
í efnahagsmálum, sem eigi ekki rót sína að
rekja til sérstakrar þjónustu í þágu samfélags-
ins, heldur erfða, þjóðfélagslegrar aðstöðu, ein-
okunar eða sérréttinda, sé óréttmætur og eigi
að hverfa úr sögunni. Það er enginn vafi á því,
að í heimi þeim, sem rís úr rústunum að lokn-
um hinum ægilega hildarleiks, sem nú er háð-
ur, verður margt það ekki þolað, sem áður var
látið viðgangast. Styrjöldin hefir markað og er
að manka stórkostleg straumhvörf í skoðunum
manna og þjóða á því, hvað sé rétt og rangt
á félagslegum efnum. Það er ekki svo langt
ARROÐI 13