Morgunblaðið - 12.03.2009, Síða 24

24 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. MARS 2009
FYRIR íslenska
neytendur væri ein
sýnilegasta breyting
Evrópusambands-
aðildar mun auðveldari
póstverslun við Evr-
ópulönd, sem myndi
leiða til meiri sam-
keppni í smásölu á Ís-
landi og trúlega til verð-
lækkana. Stundum
heyrist talað um að
þetta myndi gerast með
því að „tollar myndu falla niður“ en í
rauninni myndi þetta gerast vegna
breytinga á virðisaukaskatts-
innheimtu. Ég fann enga umfjöllun
um þetta í greinum Morgunblaðsins
um Evrópusambandið um daginn
þannig að ég vil fjalla stuttlega um
þetta sjálfur.
Heimatilbúnar hömlur
Þegar íslenskur neytandi pantar
vöru frá netverslun í Bretlandi eða í
Þýskalandi þá á ekki að þurfa að
borga breskan eða þýskan virð-
isaukaskatt við kaup hennar, vegna
þess að Ísland er ekki í Evrópusam-
bandinu. Hins vegar er varan stöðvuð
við komu til Íslands, oftast af Toll-
miðlun Íslandspósts. Kaupandinn fær
seðil sem kveður á um
að hann þurfi að borga
íslenskan virð-
isaukaskatt (7% eða
24,5%) af vörunni og
sendingarkostnaði, og
svo umsýslugjald (450
kr. hjá Íslandspósti). Þá
þarf að sækja pakkann
á pósthúsið. Þetta á við
þó að virðisaukaskatts-
upphæðin sé mjög lítil,
t.d. 50 eða 100 kr. Þessi
fyrirhöfn hindrar net-
verslun Íslendinga
mjög og er ein ástæða
þess að margir Íslendingar á leiðinni
heim frá útlöndum eru með fullar
ferðatöskur.
Ég get varla lýst þeim skaða sem
Íslendingar verða fyrir með því að
geta ekki auðveldlega tekið þátt í
póstverslunarmenningunni sem hef-
ur gjörbreytt smásölu í Norður-
Ameríku og Evrópu. Verð á bókum,
fötum, leikföngum, ritföngum, vara-
hlutum, sérhæfðum vörum og öðru
dóti sem oft er keypt í gegnum póst
frá öðrum löndum er úr öllum bönd-
um hér á Íslandi, og úrval í búðum af
skornum skammti, vegna gervimúr-
anna sem við höfum byggt þannig að
neytendur geta ekki keppt við búðir í
innflutningi. Erfitt er að reka fyr-
irtæki, háskóla, og heimili á Íslandi
þegar svo erfiðlega gengur að fá
venjulegustu vörur og varahluti.
Evrópska lausnin
og íslenska lausnin
Með inngöngu í Evrópusambandið
myndi íslenska ríkið ekki lengur inn-
heimta virðisaukaskatt á pökkum frá
Evrópu við komu til landsins. Reglan
er að virðisaukaskatturinn fer í rík-
iskassa í landi seljandans ef velta
hans við land kaupandans er undir
ákveðnum mörkum; annars þarf selj-
andinn að vera skráður í virð-
isaukaskattskerfi landsins þar sem
kaupandinn býr og skatturinn fer
þangað. Fyrir neytendur myndi
ESB-aðild þýða að ekkert umsýslu-
gjald væri tekið fyrir virðisauka-
skattsinnheimtu og að pakkar mundu
koma tafarlaust til neytandans, eða
að minnsta kosti til pósthússins, með
stórlækkuðum kostnaði. Kaupandinn
þarf aldrei að greiða skattinn sjálfur.
En Ísland gæti innleitt sambæri-
legar breytingar sjálft sem myndu
setja Íslendinga í jafna samkeppn-
isstöðu við önnur lönd án Evrópu-
sambandsaðildar. Talsmaður neyt-
enda lagði fram tillögu til
fjármálaráðherra í ágúst í fyrra, eftir
samráð við fjármálaráðuneytið, sem
væri gott fyrsta skref í þessum mál-
um: hann lagði til að minniháttar
virðisaukaskattur á pökkum væri ein-
faldlega felldur niður enda svari ekki
kostnaði að innheimta hann. Grein-
arhöfundur vann að þeirri tillögu fyr-
ir hönd talsmanns neytenda. Neyt-
endur myndu ekki lengur borga t.d.
450 kr. umsýslugjald til þess að borga
t.d. 50 kr. skatt, sem virðist vera þjóð-
félagslegt tap og tímaskekkja. Ísland
er eina landið í Evrópu án slíkrar nið-
urfellingarreglu (Noregur og Sviss
meðtalin). Fjármálaráðherra hefur
enn ekki brugðist við tillögunni en
ráðuneytið hefur svarað að málið sé í
skoðun.
Þó að við veltum Evrópusam-
bandsaðild fyrir okkur, eigum við
ekki síður að breyta eigin reglum til
að lifa betur þau ár áður en við ger-
umst aðilar.
Stjórnsýslusamkeppni
Aðgerðarleysi í póstversl-
unarmálum virðist einungis vera
þeim örfáu í hag sem græða af því að
hindra frjálsa verslun Íslendinga við
útlönd. Þetta eru aðallega verslunar-
eigendur og stórkaupmenn. Óljóst er
hvort flutningafyrirtækin Íslands-
póstur, DHL eða UPS hafa nettó-
tekjur af umsýslu pakka (samkvæmt
alþjóðlegra póstsamþykkta eiga gjöld
fyrir tollmiðlun að byggjast á raun-
kostnaði en við vitum ekki hvort það
gerist í raun). En þúsund ára baráttu
Íslendinga við einokunar- og fá-
keppnisveldin sem stjórna vöruflæði
til landsins er greinilega ekki lokið.
Spurningin um Evrópusam-
bandaðild snýst um margt til viðbótar
við póstverslun. En ákvörðunin bygg-
ist að einhverju leyti á einhvers konar
hugmyndasamkeppni á milli íslenskr-
ar stjórnsýslu og þeirrar evrópsku.
Ef íslenska ríkið getur ekki knúið
fram breytingar sem eru næstum því
öllum til bóta og eru nú þegar til stað-
ar í Evrópusambandinu, þá virðist
betri og betri kostur að Evrópusam-
bandið taki þátt í stjórnun landsins.
Þeir sem eru andsnúnir Evrópusam-
bandinu verða meðal annars að sýna
að þeir geti bætt vanda póstverslunar
á Íslandi. Ef það verður ekki gert á
það ekki að koma þeim á óvart að
margir vilji fá Evrópusambandið til
að setja reglur fyrir Ísland í þessum
málum.
Evrópusambandið og póstverslun
Ian Watson skrifar
um Evrópumál »Ég get varla lýst
þeim skaða sem Ís-
lendingar verða fyrir
með því að geta ekki
auðveldlega tekið þátt í
póstverslunarmenn-
ingunni sem hefur
gjörbreytt smásölu í
Norður-Ameríku og
Evrópu.Ian Watson
Höfundur situr í ráðgjafaráði tals-
manns neytenda.
ÞAÐ hefur verið erfitt
fyrir tónlistarfólk að
fylgjast með umræðu
um tónlistarhús og
menningu síðustu vikur.
Það heyrast raddir
um að leggja eigi niður
Sinfóníuhljómsveitina
(SÍ), skilja tónlistar-
húsið eftir óklárað og ein og ein rödd
vill líka leggja niður Listaháskólann,
listin er hvort sem er fyrir fámenna
elítu.
En er það virkilega svo? Eru þeir
tæplega 4.000 áheyrendur sem
mættu á Vínartónleika SÍ fámenn
elíta? Hvað þarf marga áheyrendur
til að þeir hætti að vera fámenn elíta
og verði í staðinn venjulegt fólk sem
nýtur lista?
Nóg er af fólkinu til að fordæma
listina þegar kreppir að. Og lítið
heyrist frá okkur tónlistarmönnum
og -unnendum til að koma með and-
stæð sjónarmið.
Víst er að vel var í lagt þegar
ákveðið var að fara þessa leið sem
farin var við byggingu tónlistarhúss.
Og víst er líka að margir tónlist-
armenn taka andköf yfir þeim upp-
hæðum sem ævintýrið kostar.
En menning og listir færa sam-
félaginu peninga, gjaldeyri. Það hef-
ur verið reiknað út af virtum hag-
fræðingi og útreikningarnir gefnir út
í bók. En alltaf eru einhverjir sem
ekki vilja hlusta.
Við búum í siðuðu samfélagi, þar
sem tónlist er leikin við formleg sem
óformleg tækifæri, jafnt á gleði- og
sorgarstundum. Ástæðan fyrir því er
einföld. Tónlist snertir fólk, tónlist
snertir líka þá sem hafa hæst um að
leggja eigi niður listaháskóla og sin-
fóníuhljómsveitir. Tónlistin snertir
alla þá sem hafa til-
finningar, okkur öll.
Hver getur ekki
tengt tónlist við
ákveðin tímabil í lífi
sínu? Jafnvel eitt
kvöld, eða eina mann-
eskju? Tónlistin snert-
ir hjörtu okkar allra
svo djúpt að ekkert
okkar kemst hjá að
eiga uppáhaldslag,
uppáhaldsflytjanda –
og minningar sem gleymast aldrei
renna saman við uppáhaldslagið,
gömlu rykföllnu jakkafötin minna á
David Bowie og snjáða lakkrísbindið
á rokk og ról. Og fallega melódían
eftir Bach, hún var víst spiluð í jarð-
arförinni hjá ömmu.
Á tímum þegar kreppir að hefur
aldrei verið mikilvægara að þroska
tilfinningarnar, halda samfélaginu
siðuðu og heilbrigðu. Þar hjálpar
tónlistin, hún hjálpar okkur að
skynja og deila tilfinningum, deila
gleði og sorg. Gott tónlistarhús var
aldrei góðærisdraumur, heldur hefur
verið draumur tónlistarunnenda í
meira en hálfa öld og því megum við
ekki missa sjónar á langtímamark-
miðinu – að í landinu búi upplýst
menningarþjóð sem kunni að njóta
lista. Í nýju tónlistarhúsi verður
pláss fyrir allar tegundir tónlistar,
djass, popp, sínfóníur, óperur og
kóra. Óvíða er tónleikasókn meiri en
á Íslandi og þátttaka í tónlist-
arsköpun er einsdæmi. Þúsundir Ís-
lendinga eru í kórum og enn fleiri
mæta á kórtónleika. Í Reykjavík eru
um 300 hljómsveitir, bílskúrsbönd og
atvinnufólk.
Ekki má gleyma ferðaþjónustunni,
sem sárvantar hús sem getur hýst
stærri ráðstefnur og hús af þessu
tagi eykur framboð menningar og
getu okkar til að hafa tekjur af ferða-
mönnum.
SÍ hefur lengi verið kjölfestan í ís-
lensku tónlistarlífi. Þar er fólk sem
hefur haft tækifæri til að helga sig
starfinu. Tónlistarfólkið hefur þurft
að færa fórnir til að ná árangri,
leggja hönd á plóg við byggingu Há-
skólabíós, vinna aukastörf til að hafa
í sig og á og svo mætti lengi telja.
Þetta fólk hefur verið knúið áfram af
áhuga og sannfæringu um að það
væri að gera Íslandi gott. Ekki Nýja
Íslandi eða Gamla Íslandi, heldur
bara Íslandinu góða sem við öll eig-
um. Þetta fólk hefur náð að helga sig
listinni og miðla henni áfram til kom-
andi kynslóða sem eiga eftir að miðla
henni áfram til næstu kynslóða um
aldur og ævi. Og öll þjóðin nýtur
góðs af, jafnvel þótt hluti hennar viti
ekki, eða vilji ekki vita af því.
SÍ er, þrátt fyrir ungan aldur á al-
þjóðlegan mælikvarða, ein af elstu og
rótgrónustu stofnunum lýðveldistím-
ans, búin til af hugsjónafólki og kom-
in á þann stall að geta státað af frá-
bærum árangri. Enn ein
staðfestingin á gæðum hljómsveit-
arinnar var fengin á dögunum þegar
tilnefning til Grammy-verðlauna
varð kunn. Þar er hljómsveitin í fé-
lagsskap með bestu hljómsveitum
heimsins. Þetta er raunveruleg út-
rás, byggð á langtímaárangri og þol-
inmæði, en ekki skyndigróða og við-
skiptatrixum. Slíkur árangur lítillar
þjóðar eykur traust á þjóðinni, bæði í
menningarlegu og efnahagslegu til-
liti.
Viðskipti snúast um traust.
Og í framhaldi af því getum við
spurt okkur, hvaða þjóðum treystum
við? Hvað er það sem býr til traust
einnar þjóðar á annarri? Getur verið
að þjóð sem er í fararbroddi í menn-
ingum og listum hafi forskot á aðrar
þegar kemur að trausti?
Ég er sannfærður um að frábær
árangur SÍ og allra íslenskra lista-
manna á alþjóðlegum vettvangi kem-
ur til með að vera hluti af því verk-
efni sem bíður okkar Íslendinga, að
byggja upp trúverðugleika á ný.
Við skulum því ekki ráðast að því
sem við eigum þó óskaddað eftir
hrun bankakerfisins. Íslenskir lista-
menn koma til með að bera sömu
byrðar og aðrir landsmenn þegar
kemur að kjaraskerðingu og nið-
urskurði, en allt tal um sparnað við
að leggja niður okkar helstu menn-
ingarstofnanir er ábyrgðarlaust og
byggt á því sem varð okkur að falli,
skyndilausnum og skammtímasjón-
armiðum.
Hvers virði er tónlistin?
Rúnar Óskarsson
skrifar um hlut tón-
listar í samfélaginu
» Tónlist er nauðsyn í
siðuðu samfélagi,
tónlistarhús eykur
tekjur ferðaþjónust-
unnar, Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands er kjölfest-
an í íslensku
tónlistarlífi.Rúnar Óskarsson
Höfundur er klarínettuleikari og for-
maður Starfsmannafélags Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands.
GÍSLI Víkingsson,
sérfræðingur hjá Haf-
rannsóknastofnuninni,
fer rangt með í at-
hugasemd, sem hann
birti í Morgunblaðinu í
gær, 11. mars. Þar vís-
ar hann í frétt
Morgunblaðsins frá 6. mars sl. og
segir: „Útreikningar á heildaráti
hrefnu á þorski og ýsu eru ekki
komnir frá Hafrannsóknastofn-
uninni eins og haldið er fram í frétt-
inni.“ Þessu er hvergi haldið fram í
umræddri frétt.
Frétt Morgunblaðsins, sem Gísli
vísar til í athugasemd sinni, var
byggð á frétt af vefsíðu LÍÚ deg-
inum áður. Þar sagði einfaldlega:
„Niðurstöður hrefnurannsókna Haf-
rannsóknastofnunarinnar á árunum
2003-2007 benda til
þess að hrefnan éti ár-
lega allt að 300.000
tonn af þorski og ýsu.“
Fréttin byggðist á
glærum og ágripi af
fyrirlestri, sem Gísli og
samstarfsmenn hans
héldu fyrir skömmu. Í
fyrirlestrinum kom
fram að samkvæmt
vegnu meðaltali nam
þorskur 8% og ýsa 7%
af fæðu hrefnunnar í umræddum
rannsóknum. Samtals 15%. Í ágripi
sem fylgdi fyrirlestrinum sagði:
„Heildarafrán hrefnustofnsins við
Ísland er talið vera um 2 milljónir
tonna á ári.“
Mér er það fyllilega ljóst að Haf-
rannsóknastofnunin fann ekki upp
prósentureikninginn. En eru 15% af
2 milljónum ekki 300.000, hvort sem
reiknað er við Skúlagötu eða Borg-
artún? Eða er einhver önnur nið-
urstaða réttari?
Eru 15% af 2 millj-
ónum ekki
300.000 hjá Hafró?
Sigurður Sverr-
isson gerir at-
hugasemd við at-
hugasemd Gísla
Víkingssonar
Sigurður Sverrisson
»Eru 15% af 2 millj-
ónum ekki 300.000,
hvort sem reiknað er við
Skúlagötu eða Borgar-
tún? Eða er einhver
önnur niðurstaða rétt-
ari?
Höfundur er upplýsinga- og kynning-
arfulltrúi LÍÚ.
Vesturröst | Laugaveg 178 | S: 551 6770 | www.vesturrost.is
TILBOÐ
Remington 700 SPS með 3-9x50 Bushnell sjónauka, leupold stálfestingum
og Harris tvífótur. Til í cal 243, 270 win, 300 win, 7mm rem mag.
Verð kr. 139.900.-
HREIN
SNILLD
Drjúgt, fjölhæft og þægilegt...
Gott á:
gler
plast
teppi
flísar
stein
ryðfrítt stál
fatnað
áklæði
tölvuskjái
omfl.
ATH. frábært á
rauðvínsbletti
og tússtöflur
S. 544 5466 • www.kemi.is • kemi@kemi.is