Ísfirðingur - 17.06.1961, Síða 7

ÍSFIRÐINGUR
7
Kristján Jónsson frá Garðsstöðum:
Frá iililiiriiiiiiiiinijii Jóns SlyiinTvuniiir á Raínseyri
Minnisvartíi Jóns Siguróssonar, aflijúpaóur d Rafnseyri 1911
I.
Skömmu áður en aldarafmæli
Jóns Sigurðssonar gekk í garð var
að vonum allmikill viðbúnaður á
ýmsum stöðum landsins í því skyni
að minnast þess sómasamlega,
einkanlega þó, að sjálfsögðu í höf-
uðstaðnum, þar sem fæðingarhátíð
Háskóla Islands fór saman við af-
mælið.
Hér á Isafirði var samkoma á
Eyrartúni (Sjúkrahússtúninu), og
hafa slíkar samkomur verið haldn-
ar þar, ég hygg árlega, 17. júní.
1 þetta skipti flutti alþingismað-
ur bæjarins, séra Sigurður Stefáns-
son, þar ræðu. — Ýmislegt fleira
var haft þar til hátíðabrigðis og
skemmtunar, en ekki kann ég að
greina frá því að sinni.
Blaðið Vestri var um þessar
mundir gefið út á Isafirði. Önnuð-
ust þá ritstjóm þess og útgáfu,
þeir Arngr. Fr. Bjarnason, Krist-
ján H. Jónsson (sem lengstum áð-
ur hafði verið útgefandi þess og
ritstjóri) og Kristján Jónsson frá
Garðsstöðum, er var nú ábyrgðar-
maður blaðsins og hafði með hönd-
um afgreiðslu þess. — Kom okkur
útgefendunum saman um iað gefa
út litprentað afmælisblað Vestra,
og minnir mig að Arngrímur ætti
þá uppástungu. En ekki voru til-
tök á því að prenta slíkt blað hér
á ísafirði. — Tók Þorvarður prent-
smiðjustjóri að sér að prenta blað-
ið í Gutenberg, og fékk hann Guð-
mund Magnússon skáld (Jón
Trausta) er þá stundaði þar prent-
iðn, til að sjá um ritstjórn blaðs-
ins.
Aðalgreinina, afmælisminningu
Jóns Sigurðssonar, skrifaði Þor-
valdur prófastur Jónsson. Séra
Þorvaldur var tengdur Jóni Sig-
urðssyni, þannig að frú Þórdís,
kona hans, var dóttir Jens rektors,
bróður Jóns. — Grein séra Þor-
valds var fróðleg, hófsamleg og
skipulega samin. Þá var þar kvæði
Hannesar Hafstein „Þagnið dægur-
þars og rígur“. Auk þess er þar
að finna fróðlega grein um „Gjöf
Jóns Sigurðssonar“ og getið þeirra,
sem þá höfðu hlotið verðlaun úr
sjóðnum.
Nýskeð fann ég í gömlu bréfa-
dóti mínu sendibréf frá Guðmundi
Magnússyni þessu viðvíkjandi. Sé
ég þar að prentun á blaðinu og
pappír í það hefur numið 69 krón-
um og 5 aurum, og var þó upplagið
nær 1400 eintök. Guðmundur
Magnússon tók einungis 5 krónur
fyrir að sjá um útgáfuna, en sím-
töl námu 2 krónum og 70 aurum.
— Útgáfukostnaður þessa minn-
ingablaðs hefur því numið 76 krón-
um og 75 aurum. — Gæti ég trúað
því að nú yrði um þrítugfalda upp-
hæð að ræða, miðað við sömu
blaðstærð og upplag.
Þetta minningarblað Vestra var
selt í lausasölu 17. júní hér á ísa-
firði og sömuleiðis nokkuð á
Rafnseyrarhátíðinni. — Minnir
mig að lausasalan nægði fyrir út-
gáfukostnaði blaðsins. — Þetta var
nú lítilsháttar útúrdúr. — Það var
afmælishátíðin á Rafnseyri og að-
dragandi hennar, sem ég ætla að
fara hér um nokkrum orðum.
n.
Fyrst hafði verið unnið að því
að reisa bautastein á staðnum, með
upphleyptri mynd af forsetanum,
þann er enn þá stendur og jafnan
sómir sér vel.
Forstöðunefnd hátíðahaldsins
hafði verið kosin, ég hygg laf sýslu-
nefnd Vestur- ísafjarðarsýslu.
Skipuðu hana þeir séra Böðvar
Bjarnason á Rafnseyri, Friðrik
hreppstjóri Bjarnason á Mýrum og
Jóhannes Ólafsson hreppstjóri á
Þingeyri. — Fyrst var tekið að
æfa söngsveit og lenti það á Þing-
eyringum að mestu eða öllu leyti.
— Segir mér Gunnar Andrew að
faðir sinn, Jóhannes ólafsson, hafi
átt upptök að því og fært í tal við
Hannes Hafstein, að yrkja ljóð,
sem syngjast skyldi á Rafnseyrar-
hátíðinni. — Varð þá til hið stór-
snjalla kvæði „Þagnið dægurþras
og rígur“, er jafnan hefur síðan
notið mikillar hylli. Jón Laxdal,
tónskáld tók að sér að semja lag
við kvæðið. Þótti söngsveitinni
lagið nokkuð erfitt viðfangs fyrst,
segir Gunnar mér, og gekk ekki
allskostar vel á fyrstu æfingum.
— Breytti Jón Laxdal þá laginu
eitthvað eftir ósk Þingeyringa.
Tókst vel söngurinn á Rafnseyri,
og vakti ljóð og lag hrifningu. —
Þá vildi forstöðunefndin hafa
lúðrablástur á hátíðinni. Voru
fengnir að láni 8 lúðrar úr Reykja-
vík, og síðan æft af kappi á of
stuttum tíma. — Kunnugir töldu
lúðrablæstrinum þama nokkuð á-
fátt, en allmjög puntaði þó lúðra-
blásturinn upp á samkomuna.
Eins og geta má nærri fýsti
marga ísfirðinga að komast á af-
mælishátíðina á Rafnseyri, en ekki
var lauðhlaupið að því. Allmargir
bæjarbúar áttu reiðhross, en vorið
1911 var kalt nokkuð, svo að mik-
il fönn var á Breiðadalsheiði fram
í júní. Einn maður kvaðst þó ætla
á hesti sínum, hvað sem tautaði.
Það var Björn Guðmundsson,
kaupmaður. Fáeinir aðrir Isfirð-
ingar fóru og ríðandi. Var þá jafn-
an ferjað yfir Dýrafjörð.
Ssennilega hefðu aðeins örfáir
kaupstaðarbúar komist á Rafns-
eyrarhátíð þessa, ef norskur línu-
gufubátsstjóri hefði eigi komið þar
til hjálpar. Man ég að við Ólafur
bróðir minn og Ingólfur Jónsson,
skipstjóri, vorum að spjalla um
þetta um það bil hálfum mánuði
fyrir hátíðina. Kom okkur held ég
öllum jafn snemma ráð í hug. Um
vorið hafði norskur línugufubátur
frá Álasundi selt afla sinn í Edin-
borgarverzlun. Rúmri viku fyrir
hátíðina var skip þetta að losa afla
sinn við Edinborgarbryggju. Af-
réðum við að fara á fund skipstjór-
ans og fá hann til þess að flytja
farþega til Rafnseyrar — eða leiga
okkur skip sitt til fararinnar. —
Þetta var um 100 rúmlesta gufu-
bátur, nýlegur og vel hirtur. Hét
skipið Aspö, en nafn skipstjórans
er mér gleymt. Hann var um þrí-
tugt geðfelldur maður og prúður
og bauð af sér hinn bezta þokka.
Við spurðum hann fyrst hvort
hann hefði eigi löngun til að koma
á útihátíð, sem halda skyldi 17.
júní, og nefndum strax aldaraf-
mæli Jóns Sigurðssonar.
Jú, skipstjóri hafði séð þess get-
ið í norskum blöðum að 100 ára
afmæli frelsishetju Islendinga væri
einmitt þennan dag. Hann var
fylgismaður landsmálsmanna,
skildist mér, norskur Norðmaður,
eins og þeir landsmálsmenn voru
jafnan. Við vöruðumst að segja
honum frá áformaðri samkomu
hér í bænum, en leiddum honum
fyrir sjónir ,að gaman myndi hon-
um þykja að koma á útisamkomu
á fæðingarstað Jóns forseta. Töld-
um við áreiðanlegt, að svo margir
farþegar fengjust, að tap yrði ekki
á ferðinni. Eftir því sem við rædd-
um þetta lengur, varð skipstjóri
þess fýsandi að koma á útihátíð í
sveit á Islandi. — Ekki vildi hann
þó sjálfur standa straum af ferð-
inni. — Varð það svo að ráði, að
skipstjóri kvaðst mundi hafa skip
sitt tilbúið að kveldi 16. júní, til
þess að við gætum lagt af stað frá
bryggjunni að nóttunni. ■—- Samd-
ist svo um að við skyldum borga
350 til 400 krónur fyrir ferðina,
miðað við sólarhring, og átti þá
viðstaðan á Rafnseyri að vera 7 til
8 klukkustundir.
Festum við nú upp auglýsingar
um fyrirhugaða Rafnseyrarferð.
Vorum við í fyrstu nokkuð ugg-
andi um að nægilega margir fengj-
ust farþegarnir, því ekki vorum
við undir það búnir að taka á okk-
ur tap af ferðinni, allir tekjulágir
og auralitlir.
Framhald á 10. síðu.