SunnudagsMogginn - 22.08.2010, Blaðsíða 35

22. ágúst 2010 35
Þ
að vefst ekkert fyrir hinum
ellefu ára gamla Viktori Snæ
Sigurðssyni að hlaupa þrjá
kílómetra í Reykjarvík-
urmaraþoninu á laugardag. Raunar
er að heyra á honum að vegalengdin
sé helst til stutt, ef eitthvað er. „Ég
má bara ekki hlaupa
meira. Margir ætla að
hlaupa 42 kílómetra og ég
væri til í það en má það
ekki,“ segir hann en við-
urkennir að sennilega
væri heilt maraþon full-
mikið af því góða enn sem
komið er. „Ég stefni bara
að því að taka það
seinna,“ bætir hann svo
við.
Viktor hefur sérlega góða ástæðu
fyrir því að vilja hlaupa mikið á
laugardag. „Ég er að styrkja litlu
systur mína, Sunnu Valdísi, sem er
með AHC,“ segir hann en Sunna,
sem er fjögurra ára, er eini Íslend-
ingurinn sem greinst hefur með
þennan sjaldgæfa sjúkdóm. Hann
veldur því að hún fær köst í ætt við
mígreni, en afleiðingarnar eru þær að
hún lamast hægra eða vinstra megin
í líkamanum eða að öllu leyti. Löm-
unin hverfur svo aftur á mislöngum
tíma, á nokkrum klukkutímum og
upp í vikur, eftir tíðni og styrkleika
kastanna. Sjúkdómurinn hefur haft
ýmis neikvæð áhrif á þroska þeirrar
stuttu en þegar vel gengur er hún
glaðvær og ánægð lítil stelpa.
Áheit frá fullorðnum vinum
Ef marka má viðbrögðin á áheitasíðu
Viktors eru margir tilbúnir að leggja
honum lið í baráttunni fyrir vel-
ferð systur hans, en áheitin renna
til nýstofnaðra AHC-samtaka á Ís-
landi. Þegar rætt var við Viktor á
mánudag voru þegar komnar yfir
50 þúsund krónur í baukinn og
átti þá eftir að bætast duglega í
þegar á vikuna leið.
Sjálfur hefur Viktor
ákveðna hugmynd um
hvaðan framlögin
koma. „Þetta eru allir
vinir mínir sem eru
fullorðnir því krakkar
mega ekki heita á
hlaupara. Svo eru
þetta vinir hans pabba
sem ég þekki mjög vel
og fleiri,“ segir hann
um velgjörðarmennina að baki
áheitunum. Hann er þó ekki sá
eini sem hleypur til styrktar mál-
efninu, því að auki hlaupa
mamma hans og pabbi, og vinur
hans Hafliði, sem er tveimur árum
yngri.
Aðspurður segist hann ekki ætla
að setja sér markmið um tíma
fyrir hlaupið. „Ég ætla bara að
hlaupa eins hratt og ég get og
klára þetta,“ segir hann ákveðinn
og hefur ekki ástæðu til annars
enda með ágætis úthald. „Ég
hleyp mjög mikið á æfingum en
ég æfi fótbolta með ÍR. Síðan er ég
í Seljaskóla sem er mjög góður
skóli því maður lærir svo mikið í
íþróttum þar. Síðan eru haldin
skólamót á hverju ári þar sem öll
liðin í Breiðholtinu keppa í frjáls-
um íþróttum og það hefur gengið
vel hjá okkur.“
Viktor Snær Sigurðsson fer sennilega létt með kílómetrana þrjá í dag enda í góðu formi.
Morgunblaðið/Jakob Fannar
Viktor Snær Sigurðsson
hleypur fyrir litlu systur sína
Væri til í að taka
maraþonið
’
Ég ætla
bara að
hlaupa
eins hratt og
ég get og klára
þetta.
E
itt af alvarlegustu heilsufarsvandamálum samtímans er
streita. Sérfræðingar á sviði heilbrigðismála gera ráð fyrir að
árið 2020 muni 35% Evrópubúa þjást af þunglyndi sem or-
sakast vegna langvarandi streitu. Það er staðreynd að lang-
varandi streita gerir fólk móttækilegra fyrir allskonar pestum og sýk-
ingum. Þá er talið að streita geti orsakað eða þróað hjartasjúkdóma.
Viðvarandi streita getur skemmt líffæri mannsins og þannig flýtt fyrir
öldrun fyrr en ella. Streita veikir sem sagt ónæmiskerfið og veldur
eins og áður sagði ótímabærri öldrun og ýmsum sjúkdómum eins og
brjóstakrabbameini og minnisleysi. Til þess að takast á við streitu er
gott að stunda hugleiðslu, yoga og ýmsar aðrar tegundir slökunar.
Líklegast er fátt betra til að takast á við streitu en að vera úti í nátt-
úrunni; ganga, klífa fjöll, veiða, ríða út eða bara njóta þess að vera úti
í náttúrunni. Lækningamáttur náttúrunnar er óumdeilanlegur enda
kölluðu frumbyggjar Ameríku, indíánarnir, náttúruna „hinn mikla
lækni“.
Frábært ráð til að draga úr streitu er að tína ber. Ástæðan fyrir því
að berjatínsla, streita og ótímabær öldrun eru gerðar að umfjöllunar-
efni í þessum pistli er sú að núna stendur berjatínslutíminn yfir.
Önnur ástæða er sú að vísindamenn við Landbúnaðarháskólann í
Uppsölum í Svíþjóð hafa komist að því að bláber hafa jákvæð áhrif á
streitu og draga úr ótímabærri öldrun. Því norðar sem berin eru tínd
því kraftmeiri og öflugri eru þau. Hollusta berja og lækningamáttur
hafa lengi verið þekkt. Berin eru rík að C-vítamínum og andoxunar-
efnum.
Það eru ekki bara berin sjálf sem eru holl, heldur einnig lauf plönt-
unnar en úr þeim má sjóða te og gera græðandi smyrsl. Í litlu riti sem
kom út í Reykjavík 1880 og var eftir Jón Jónsson, garðyrkjumann,
segir að úr rótum aðalbláberjalyngs megi gera græðandi smyrsl til að
þurrka og græða sár, sjálf berin séu góð við skyrbjúgi og seyði úr
þeim séu góð við ýmsum magasjúkdómum. Í öðrum heimildum um
jurtalyf segir að te, soðið af blöðum berjalyngs, sé sýkladrepandi og
minnki sykurmagn í blóði. Te af þurrkuðum blöðum og berjum séu
góð við niðurgangi og örvi matarlyst. Þá er þetta te eitt það besta
munnskol sem völ er á, það er gott gegn bólgu og særindum í munni.
Einnig er það gott við blöðrubólgu.
Berin hafa, í aldanna rás, eiginlega verið einu „ávextir“ Íslendinga
og mikilvæg uppspretta C-vítamíns. Samkvæmt íslensku þjóðveld-
islögunum máttu allir tína ber upp í sig á annarra eignarlandi en biðja
varð leyfis til að tína ber og taka með sér. Heimildir eru til um að á
13. öld hafi Skálholtsbiskup bruggað vín úr berjum, enda var þá
skortur á messuvíni. Berjaskyr hefur löngum verið vinsæll síðsum-
arsréttur hér á landi. Í gamla daga voru ber geymd í skyri fram á vet-
ur. Þá var berjasaft í hávegum höfð og oft var henni blandað saman
við mysu og varð þá til sannkallaður heilsudrykkur sem gjarnan
mætti fara að framleiða og setja á markað.
Fæði Íslendinga hefur löngum verið fábreytt. Á nítjándu öld og í
byrjun tuttugustu aldar, þegar þéttbýliskjarnar fóru að myndast,
varð fæðið oft og tíðum einnig óhollt. Íslenskir læknar þess tíma
hvöttu landsmenn því mjög til að rækta matjurtir og nýta sér berin.
Árið 1936 skrifaði dr. Gunnlaugur Claessen læknir grein í Almanak
Þjóðvinafélagsins um nytsemi berjanna. Benti hann á að þau væru
mikilvæg uppspretta fjörefna sem Íslendingar þörfnuðust. Árið 1940
kom svo út bæklingur eftir dr. Gunnlaug og Kristbjörgu Þorbergs-
dóttur, matráðskonu á Landspítalanum, um hollustu og nýtingu
berja. Bæklingur þessi hét raunar Berjabókin og varð hann gríð-
arvinsæll og ýtti talsvert undir það að Reykvíkingar og aðrir þétt-
býlisbúar fóru að tína ber og búa til sultur og saftir.
Mörgum öðrum en okkur mannfólkinu finnast berin góð. Fuglar
eru sólgnir í ber sem kunnugt er; þrestir, mávar og hrafnar. Refir og
hundar éta ber, einnig kýr og kindur. Skógarbirnir eru sólgnir í ber,
þeir geta innbyrt um 200 lítra af berjum á dag eða 90 kg. Umfram allt
er þó gaman að tína ber þó að hér á árum áður þætti það ekki karl-
mannleg iðja að fara í berjamó. Nú eru aðrir tímar og löngu orðið
tímabært að við Íslendingar nýtum berin meira, búum til sultur og
saftir, frystum þau og geymum til vetrarins. Úr frystum berjum má
svo blanda gómsæta og holla heilsudrykki.
Ef þú, lesandi góður, þjáist af streitu ættir þú endilega að fara í
berjamó. Nú virðist ætla að verða frábært berjasumar. Með því að fara
og tína ber slærð þú tvær flugur í einu höggi, það róar hugann og
dregur úr streitu og svo eru þau náttúrulega góð til átu. Í kaupbæti
draga berin úr ótímabærri öldrun – er þetta ekki eitthvað sem við
höfum öll þörf fyrir?
„Vísaðu mér
á berjamó“
Aðalbláber
Sigmar B. Hauksson