Morgunblaðið - 28.04.2010, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. APRÍL 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Alþingi hefurflækt ríkis-valdið inn í
málefni stjórn-
málaflokkanna.
Mörgum þykir það
gott, sérstaklega
þeim sem trúa á að
ríkið skuli vera
með puttana sem víðast. En
stjórnmálaflokkar í lýðræðis-
landi ættu að vera helstu að-
haldsstofnanir gagnvart ríkis-
valdinu. Fjölmiðlar hafa því
miður ekki burði til þess og rík-
ið sjálft rekur fjölmiðil sem hef-
ur úr meira fé að spila en aðrir
og þarf ekki að hafa fyrir að
afla þess. Sá fjölmiðill er ekki
líklegur að sýna ríkinu umtals-
vert aðhald. „Sá á hund sem el-
ur,“ sögðu bændur. En um leið
og stjórnmálaflokkarnir eru
orðnir jafn frekir á almannafé
og nú er, geta þeir ekki með
góðu móti beðist undan því að
sæta eftirliti og umsjón rík-
isins. Þeim er gert að skila
skýrslum til Ríkisendurskoð-
unar um fjármál sín. Ríkisend-
urskoðun ætti að neita að taka
slíkt hlutverk að sér nema að
hún geti fylgt því eftir. Eigi hún
að gefa út yfirlýsingar af ein-
hverju tagi byggðar á upplýs-
ingum frá stjórnmálaflokk-
unum verður hún að vera fær
um að sannreyna þær. Fyrir
nokkrum misserum var upplýst
að Sjálfstæðisflokkurinn hafði
þegið stuðning úr vafasömum
áttum. Fjárhæðirnar voru úr
öllu hlutfalli við það sem hafði
nokkru sinni tíðkast. Þessar
fréttir voru flokknum til mikils
álitshnekkis. Hann brást við
með þeim eina hætti sem fær
var. Hann baðst af-
sökunar og endur-
greiddi féð. Mun
það mjög þrengja
fjárhagslega stöðu
hans, sem var erfið
fyrir. Nú hefur
verið upplýst að
Samfylkingin hef-
ur hlotið sambærilega styrki.
Hún hefur ekki beðist afsök-
unar og hún hefur ekkert end-
urgreitt. Jafnframt hefur kom-
ið fram að auk þess sem þekkt
er fékk hún styrktaraðila sína
til að dreifa fjárhæðum á fjöl-
margar kennitölur til að fela
fyrirgreiðsluna. Ef Ríkisend-
urskoðun kafar ekki af þessu
tilefni ofan í fjármál flokkanna,
á hún að biðjast undan því að
gegna nokkru hlutverki í
skýrslugjöf um þá.
Enn fremur hefur komið
fram að Glitnir banki tók sér 5
mánuði til að útvega upplýs-
ingar um styrki til flokka og
sendi ekki frá sér fyrr en ljóst
var orðið að Rannsóknarnefnd
Alþingis næði ekki að birta
þær. Lög um þá nefnd viku
ákvæðum laga um bankaleynd
til hliðar og færðu nefndinni
heimildir til að sækja sér þær
upplýsingar sem henni væri
neitað um. Ekki hefur verið
upplýst hvers vegna hún beitti
ekki því valdi. Glitnir verður
að svara tafarlaust og und-
anbragðalaust öllum spurn-
ingum sem beint hefur verið til
hans um styrki til flokka. Hafi
hann eins og Landsbankinn
dreift styrkjum til flokka eða
flokksfólks á gervinöfn og
óræðar kennitölur þarf að upp-
lýsa það.
Ríkisendurskoðun
verður að sannreyna
upplýsingar
frá flokkum eða
segja sig frá slíku
eftirliti ella}
Feluleikurinn lifir
Mannréttinda-dómstóll
Evrópu hefur
dæmt að iðnaðar-
málagjald það
sem innheimt hef-
ur verið lengi
samkvæmt lögum fái ekki
staðist. Íslenskir dómstólar
höfðu áður komist að annarri
niðurstöðu. Ekki er rétt að
álykta að úrskurður Mann-
réttindadómstólsins sé sér-
stakur áfellisdómur yfir
niðurstöðum héraðsdóms og
Hæstaréttar. Og Hæstiréttur
er ekki bundinn af niðurstöðu
Mannréttindadómstólsins.
Iðnaðarmálagjald var auð-
vitað barn síns tíma. En öllum
mátti vera ljóst orðið að af-
skipti þeirra af þess háttar
gjöldum voru orðin með öllu
óeðlileg. Stjórnvöld og lög-
gjafinn hefðu átt
að bregðast fyrr
við athugasemd-
um og gagnrýni
þeirra sem töldu
óeðlilegt að ríkið
væri að innheimta
slíkt gjald fyrir frjáls félaga-
samtök með þeim úrræðum
sem því standa til boða.
Ríkisvaldinu er nú rétt að
afnema hina umdeildu skipan
hið fyrsta með því að leggja
fram lagafrumvarp þess efnis
fyrir þingið. Vilji félagar í
Samtökum iðnaðarins standa
áfram fyrir jafn umfangsmik-
illi starfsemi og rekin hefur
verið á vegum þeirra síðustu
árin munu þeir sjálfsagt
leggja fjármuni fram til þess
án þeirra þvingunarúrræða
sem ríkið hefur beitt í þágu
samtakanna.
Rétt er að afnema
snarlega lög um
innheimtu
iðnaðarmálagjalds}
Tímamótaúrskurður
P
eningar hafa verið mér hugleiknir
undanfarið og er ég eflaust ekki
ein um það. Ég hef sem betur fer
ekki þurft að hafa mjög miklar
áhyggjur af mínum fjármálum að
öðru leyti en því að mér finnst eins og afstaða
mín til þeirra sé að breytast og ekki endilega til
hins betra. Mér líður eins og peningarnir mínir
séu ekki eins mikils virði og mér fannst þeir áð-
ur. Sem er reyndar því miður hárrétt því þeir
eru allir á krónuformi.
Þetta virðist gera það að verkum að rótgróin
varfærni mín í fjármálum, sem sumir vilja kalla
nísku, er á hröðu undanhaldi. Þessi lúmska
hugarfarsbreyting kemur alveg aftan að mér
því einhvern veginn hefði ég haldið að einmitt í
kreppu myndi ráðdeildarsemin festa sig end-
anlega í sessi. Núna stend ég mig hinsvegar að
því að kaupa nánast umhugsunarlaust hluti sem ég hefði
aldrei leyft mér að kaupa í sjálfu góðærinu, a.m.k. ekki
fyrr en eftir langan innri „díalóg“ og skothelda réttlæt-
ingu, því þá hélt ég mjög vel utan um krónurnar mínar
sem í dag eru svona uppburðarlitlar.
Ég hef sett fram kenningar um orsakir þessa nýtil-
komna kæruleysis í fjármálum. Frá því ég fékk fyrsta
launaseðilinn minn hef ég alltaf verið að safna fyrir ein-
hverju og yfirleitt reynt að fylgja sparnaðaráætlun, lagt
hluta af laununum mínum mánaðarlega til hliðar inn á
sparireikning sem ég hreyfi ekki við nema af góðri
ástæðu. Síðustu ár hefur þessi sparireikningur verið
eyrnamerktur framhaldsnámi og lengst af
gekk vel að safna, en ekki lengur. Í kjölfarið
hef ég smám saman misst metnaðinn fyrir
þessu enda fæ ég ekkert út úr því að skoða töl-
una á sparireikningnum mínum um mán-
aðamótin. Þeir sem hafa sett sér einhver lang-
tímamarkmið, hver svo sem þau eru, þekkja
eflaust þessa tilfinningu.
Þegar árangurinn lætur algjörlega á sér
standa missir maður smám saman móðinn og
fer að standa á sama. Á einhvern öfugsnúinn
hátt virðist þetta hafa þau áhrif að mér finnst
sá peningur sem ég þó á ekki vera mikils virði
lengur. Ég veit að þegar ég fer í framhalds-
nám verður þessi litli sparnaður hvort eð er
eins og dropi í hafið á móti skuldunum sem ég
steypi mér í, svo til hvers að halda áfram að
reyna? Allar vonir um að geta fjármagnað
námið að mestu án lána eru löngu orðnar hlægilegar.
Þetta er ein meginástæðan fyrir kæruleysinu. Hin er sú
að verðskynið hefur breyst því það sem fyrir stuttu þótti
fáránlega dýrt er núna orðið lágmarksverð og lítið sam-
hengi á milli verðs og raunverulegs verðmætis. Í dag er
rökstuðningurinn sem ég gef samviskunni áður en ég saxa
á sparnaðinn því eitthvað á þessa leið: Annars vegar eru
þessir ótrúlega fallegu skór sem eru tæknilega séð allt of
dýrir. Hinsvegar þarf að fylla á bílinn fyrir jafnmikinn
pening. Bensíntankurinn gufar upp á tveimur vikum, en
skórnir munu veita mér ánægju næstu árin. Ég held bara
að ég leyfi mér það á meðan ég get. una@mbl.is
Una
Sighvatsdóttir
Pistill
Ormur á gulli
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Skemmtiferðaskipin
halda sínu striki
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
V
el horfir með komur
skemmtiferðaskipa til
Reykjavíkur í sumar.
Reyndar er útlit fyrir að
skipin verði aðeins færri
í ár en í fyrra, 75 á móti 80, en þar sem
skipin sem hingað koma hafa verið að
stækka, er útlit fyrir að farþegafjöldi í
höfuðborginni verði svipaður og í
fyrra eða um 70 þúsund.
Svo dæmi séu tekin þá er von á 29
skipum til Ísafjarðar í sumar á móti
27 í fyrra. Tíu skemmtiferðaskip eru
væntanleg til Seyðisfjarðar í sumar,
en þangað komu 15 skip í fyrra. Á
báða þessa staði eru fleiri skip bókuð
næsta sumar heldur en í ár.
Mikið í húfi
Mikið er í húfi að þessi grein ferða-
þjónustunnar blómstri þegar óvissa
er á mörgum öðrum sviðum. Ágúst
Ágústsson, markaðsstjóri Faxaflóa-
hafna, situr í dag fund samtaka 104
evrópskra hafna sem nefnast Cruise
Europe. Hann sagðist eiga von á
mörgum fyrirspurnum á fundinum
um ástandið á Íslandi í kjölfar eldgoss
og öskufalls og margir séu hræddir
við Íslandsferð.
„Þessi viðhorf eru kannski eðlileg
miðað við að sjónvarpsstöðvar um all-
an heim sýna stöðugt myndir af spú-
andi eldfjalli, svörtum hestum og
kindum og fólki að moka ösku,“ sagði
Ágúst í gær. „Þegar ég segi fólki frá
því að ferð með skemmtiferðaskipi til
Íslands sé fullkomlega örugg og nú sé
virkilega eitthvað nýtt og spennandi
að skoða þá tekur fólk slíku vel, en
það er mikið verk framundan fyrir
okkur í ferðaþjónustunni að leiðrétta
þessa vitleysu alla.“
Hann segist þegar þekkja dæmi
um að ferðalangar velji frekar
skemmtiferðaskip en flugvélar vegna
eldgossins. Til dæmis sé fullbókað í
allar ferðir Queen Mary milli New
York og Southampton í sumar. Von-
andi takist eins vel að selja í Íslands-
ferðirnar.
Viðskiptin margra hagur
Niðurstöður könnunar meðal far-
þega sem komu með skemmti-
ferðaskipum til Reykjavíkur, Akur-
eyrar og Seyðisfjarðar í fyrra sýna að
á þessum þremur stöðum versluðu
farþegar og áhafnir fyrir samtals um
2,5 milljarða króna og er þá meðtalið
það sem greitt var fyrir skoðunar-
ferðir. Algengt er að farþegi eyði hér
á landi um þrettán þúsund krónum í
verslun að meðaltali. Áhafnir sem
versluðu á Akureyri og Seyðisfirði
eyddu um 1200-1500 krónum á mann
að meðaltali, en í Reykjavík var þessi
upphæð um 27 þúsund krónur.
Tekjur af farþegum skemmti-
ferðaskipa eru þó talsvert meiri því
könnunin náði ekki til farþega sem
komu með skipum til Ísafjarðar,
Húsavíkur, Grundarfjarðar, Vest-
mannaeyja og Hafnarfjarðar. Gísli
Gíslason, formaður Hafnasambands
Íslands, sagðist í gær ætla að tekjur
af verslun á öllum stöðunum hefðu
verið nálægt 3,5 milljörðum króna á
síðasta ári.
Til viðbótar koma tekjur til hafn-
anna, tekjur ríkisins af innheimtu
vitagjalds og umboðsmenn skipanna
fá umboðslaun. Mörg skipanna
kaupa kost, olíu og ýmsa þjónustu.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Grand Princess á Akureyri Mörg skipanna hafa lengt viðdvöl sína og far-
þegaskipti fara oftar fram hér á landi, en þá koma fleiri að þjónustunni.
Farþegar skemmtiferðaskipa
gætu hafa verslað fyrir um 3,5
milljarða króna hérlendis í fyrra.
Beinn og óbeinn efnahagslegur
ávinningur er verulegur og hefur
vaxið með hverju árinu.
SPURT var um viðhorf farþega til
ýmissa þátta sem snerta almenna
upplifun þeirra af heimsókninni til
staðanna þriggja. Í ljós kom að yf-
irgnæfandi fjöldi farþega var þeirr-
ar skoðunar að heimsóknin hefði
farið fram úr væntingum.
Ein spurninganna snerist um
verðlag. Farþegar og áhafnir reynd-
ust „tiltölulega ánægðar“ með verð-
lagið með þeirri undantekningu að
áhafnir sem komu til Seyðisfjarðar
voru „ekki alveg nógu ánægðar“.
Spurt var um ánægju með skipu-
lagðar skoðunarferðir, kurteisi og
viðmót starfsfólks og vinsemd
heimamanna. Svörin fyrir alla þrjá
staðina voru: „Mjög ánægður.“
Einnig var spurt hvort viðkom-
andi myndi heimsækja staðinn aftur
og þá sem flugfarþegi. Farþegar
töldu það ekki líklegt, en áhafnir
töldu það ýmist nokkuð eða mjög
líklegt.
UMFRAM
VONIR
››