Morgunblaðið - 21.10.2010, Page 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. OKTÓBER 2010
Það hefur und-
anfarið verið mikil
umræða í gangi um
Vatnajökulsþjóðgarð
og nú liggja fyrir
drög að reglugerð um
starfsemi hans á
borði umhverf-
isráðherra. Mikil mót-
mæli eru þegar kom-
in í gang varðandi
þessi drög og eru þau
mótmæli mest gegn
þeim lokunum á vegum sem þar
eru, t.d. í Vonarskarði, Vikrafells-
leið, leið um Heimabergsdal og
fjölmörgum vegslóðum á Jökul-
heimasvæðinu. Það sem vekur
furðu í þessum lokunum er að rök-
stuðningur fyrir lokunum er nán-
ast enginn. Það sem hefur líka
vakið furðu er vinnuferlið á bak
við fyrirliggjandi drög, en þau eru
komin frá fjórum svæðisráðum
Vatnajökulsþjóðgarðs. Allt ferlið
virðist hafa verið unnið nánast í
felum og lítið eða ekkert samráð
haft við marga hagsmunaaðila, s.s
útivistarfélög, ferðaþjónustuaðila
og fleiri.
Margir innan þessa umhverfis
reyndu mikið til að nálgast gögn í
vinnuferlinu til að geta fylgst með
hvað væri að gerast, en þeir sem
komust yfir gögn, fengu þau yf-
irleitt eftir krókaleiðum á bak við
tjöldin. Síðan þegar heildardrögin
liggja fyrir senda þessir aðilar inn
athugasemdir og þegar svar frá
stjórn Vatnajökulsþjóðgarðs barst
í fjöldapósti til þeirra sem gerðu
athugasemdir kom í ljós að ekki
hafði verið tekið tillit til at-
hugasemda á neinn hátt. Sam-
kvæmt stjórnsýslulögum skal
svara hverri fyrirspurn efnislega
og þessi vinnubrögð stjórnar
Vatnajökulsþjóðgarðs eru því
mjög ámælisverð.
Þegar skoðuð er sú við-
skiptaáætlun sem virðist hafa ver-
ið lögð til grundvallar þessum
drögum kemur í ljós að ekkert
mið virðist hafa verið
tekið af heimafólki,
þ.e.a.s. Íslendingum
og hún virðist mest
byggjast á tekjuplani
vegna útlendinga í
þjóðgarðinum, sem
eiga samkvæmt henni
að vera um tvær
milljónir á árinu
2011. Ekki virðist
hafa verið gert ráð
fyrir venjulegum Ís-
lendingum sem
ferðast á eigin vegum
um „þjóðgarðinn“ og
eru drögin að verndar- og stjórn-
unaráætlun Vatnajökulsþjóðgarðs
samkvæmt því.
Mjög margir telja vegna þessa
að meiriháttar mistök hafi veri
gerð við stofnun Vatnajök-
ulsþjóðgarðs. Þessu fólki finnst
þjóðin hafa gleymst og að þetta sé
stofnun á þjóðgarði fyrir útlend-
inga, rannsóknaraðila og við-
skiptaaðila. Að loka Bárðargötu,
elstu þjóðleið Íslendinga yfir há-
lendið fyrir almenningi og hesta-
fólki, er algjört tillitsleysi við
sögu og menningu Íslendinga. Að
loka Vikrafellsleið er óskiljanlegt
vegna þess að nánast útilokað er
að þar verði náttúruskemmdir. Að
loka Heinabergsdal er einnig und-
arleg ákvörðun þar sem þar er
ekki heldur verið að vernda nátt-
úruna.
Með þessum lokunum er verið
að gera alla sem ekki geta gengið
dagleiðir að annars flokks fólki í
sínu landi. Þessar leiðir eru til og
hafa verið notaðar í hálfa öld eða
meira. Þess vegna spyr venjulegt
fólk um rökin fyrir þessu og eina
svarið sem hefur fengist, er að
verið sé að leggja grunn að
ósnertu víðerni. Hvað er svo
ósnert víðerni? Samkvæmt því
sem auðlindahagfræðingurinn
Tryggvi Felixson sagði nýlega
snýst það um að búa til svæði þar
sem náttúran ein fær að móta um-
hverfið. Hann sagði: „Aðgeng-
issjónarmið mega þó ekki verða
svo ráðandi að þau spilli verulega
því markmiði að náttúran þróist á
eigin forsendum án inngripa
mannsins.“ Þær leiðir sem á að
loka eiga það flestar sameiginlegt
að akstur mun ekki hafa áhrif á
náttúruna, heldur skapar eðlilegt
aðgengi fyrir fólk að fallegum
náttúruperlum. Við þurfum sterk-
ari rök en erlendar formúlur um
þjóðgarða til að loka aðgengi að
náttúru landsins. Það sem hefur
verið gert erlendis, þarf ekki
endilega að vera rétt fyrir okkur.
Við þurfum að móta okkar ís-
lensku þjóðgarða að Íslendingum
númer eitt og síðan að sjálfsögðu
setja ákveðnar umgengnisreglur
sem gilda þá um alla varðandi
umgengni við þetta umhverfi.
Vatnajökulsþjóðgarður er mikið
verkefni á alþjóðavísu og ég hvet
umhverfisráðherra til að skoða
þetta mál vel. Ég ber von í brjósti
til þess að umhverfisráðherra beri
gæfu til að lenda þessu máli varð-
andi Vatnajökulsþjóðgarð á sem
bestan veg. Það eiga eftir að
koma mörg svona mál þar sem al-
menningur vill taka þátt í þróun
mála varðandi aðkomu og aðgengi
að íslenskri náttúru og næst okk-
ur í tíma er stækkun friðlandsins
í Þjórsárverum. Það þarf að klára
drögin varðandi Vatnajökuls-
þjóðgarð af skynsemi og láta
vinnuferlið í því máli vera víti til
varnaðar.
Vatnajökulsþjóðgarður –
bara fyrir útlendinga?
Eftir Guðmund G.
Kristinsson »Ekki virðist vera
gert ráð fyrir Ís-
lendingum í Vatnajök-
ulsþjóðgarði og drögin
að verndar- og stjórn-
unaráætlun þjóðgarðs-
ins eru samkvæmt því.
Guðmundur G.
Kristinsson
Höfundur er sölu- og markaðsstjóri,
er í Ferðaklúbbnum 4x4 og í nefnd
Samtaka útivistarfélaga um Vatna-
jökulsþjóðgarð.
Hagur heimilanna
byggist á atvinnu og
öryggi, hvorki skulda-
vandanum né hinum
félagslega vanda verð-
ur eytt nema fólk hafi
vinnu, hafi tekjur til að
greiða niður lánin og
ráðstöfunartekjur til
að leyfa sér og börnum
sínum að vera virkir
þátttakendur í sam-
félaginu. Við verðum
að auka verðmætasköpun í landinu
og gefa fólkinu von um betri framtíð.
Við þurfum öflugt atvinnulíf nú þeg-
ar.
Í dag er stór hluti viðskiptalífsins í
eigu hins opinbera og á meðan svo er,
er alveg ljóst að kreppan heldur
áfram að dýpka. Því fyrr sem fyrir-
tækin komast úr eigu ríkisins og úr
krampatökum bankanna og nýir eig-
endur eða hinir gömlu fá tækifæri til
að vera í friði fyrir afskiptasemi hins
opinbera og banka því fyrr mun efna-
hagslífið taka við sér. Við þurfum að
eyða þeirri óvissu í atvinnulífinu sem
nú ríkir og ryðja úr vegi hindrunum á
ýmsum sviðum. Það er kristaltært að
aukin atvinna eykur tekjur, dregur
úr útgjöldum ríkissjóðs m.a. vegna
atvinnuleysisbóta og skilar þjóðinni
efnahags- og félagslegum vexti.
Þetta er einfalt, við þurfum fleiri at-
vinnutækifæri fyrir fólkið í landinu,
fólkið sem hefur viljann, getuna og
kraftinn.
Það gengur ekki að ræða skulda-
vanda heimilanna og samhliða að
auka álögur á fólkið í landinu. Í fjár-
lagafrumvarpinu sem nú liggur fyrir
er verið að ræða álögur á fólkið í
landinu sem nemur 13,5 milljörðum.
Þar ber fyrst að nefna frystingu per-
sónuafsláttar auk skattahækkana á
síðasta ári, auknar álögur á áfengi og
tóbak sem og bifreiðar, álögur sem
hækka höfuðstól lána og auka þar
með á skuldavanda heimilanna.
Sömuleiðis er á döfinni skerðing
vaxta- og barnabóta að upphæð 3,3
milljarðar. Nú er svo komið að milli-
tekjufólkið sem hingað
til hefur getað staðið
undir skattahækkunum
og greiðslu lána er líka
að missa móðinn og þá
er fokið í flest skjól. Við
verðum að snúa af þess-
ari braut, það sjá að ég
held flestir.
Lækkum skatta,
drögum úr álögum á
fólkið í landinu, aukum
þannig ráðstöf-
unartekjur þess, gefum
fólkinu í landinu von og
tækifæri til að vinna sig út úr vand-
anum. Hagnaðurinn verður bæði fyr-
ir fólkið í landinu og ekki síður fyrir
ríkissjóð.
Það varð forsendubrestur í hag-
kerfinu og þeim forsendubresti verða
lánveitendur og lánþegar að skipta á
milli sín með einhverjum hætti. Það
samtal verður að eiga sér stað því
sanngirni er ekki fólgin í því að fólkið
í landinu beri þann forsendubrest eitt
ásamt fyrirtækjunum. Hvort heldur
rætt er um lengingu lána, lækkun
greiðslubyrði, lækkun höfuðstóls, af-
skriftir skulda eða hvaðeina annað þá
verður að ljúka þessu samtali fyrr en
seinna. Byggjum upp traust að nýju
á fjármálastofnunum, þær þurfa þess
og við einnig til þess að unnt sé að
horfa til framtíðar í uppbyggingu
samfélagsins. Við þurfum öflugt at-
vinnulíf, lægri skatta, gefum von um
betri framtíð því viljann til að vinna
hefur þjóðin.
Við höfum viljann
og kraftinn
Eftir Ragnheiði
Ríkharðsdóttur
Ragnheiður
Ríkharðsdóttir
» Lækkum skatta,
drögum úr álögum á
fólkið í landinu, aukum
þannig ráðstöfunar-
tekjur þess, gefum fólk-
inu í landinu von og
tækifæri til að vinna sig
út úr vandanum.
Höfundur er þingmaður Sjálfstæð-
isflokksins í Suðvesturkjördæmi.
Í aðdraganda síðast-
liðins sjómannadags
var tekin ákvörðun um
að stilla ræðuhöldum í
hóf og er það vel. Eini
ræðumaður þennan
hátíðisdag sjómanna
var því hæstvirtur sjáv-
arútvegsráðherra, Jón
Bjarnason, og hóf hann
ræðu sína á kvæði:
Föðurland vort hálft er hafið
helgað þúsund feðra dáð.
Þangað lífsbjörg þjóðin sótti
þar mun stríðið verða háð.
Að aflokinni þessari lofgjörð til
sjómannastéttarinnar hóf ráð-
herrann að tíunda afrek sín í
vinnunni. Byrjaði á að lýsa því yfir
hvernig honum hefði með strand-
veiðunum tekist að endurvekja til-
finningu landans fyrir því að fisk-
urinn í sjónum væri sameign
þjóðarinnar. Einstaklega vel hefði
tekist til í þessu tilliti. Ekki hafði
hann fyrir því að lýsa því í hverju ár-
angurinn væri fólginn að öðru leyti
en að ofan greinir, enda trúlega full-
nægjandi árangur að sumra mati.
Fróðlegt væri þó að fá ítarlega út-
tekt á því hverju þessi nýja tilfinn-
ingatengda atvinnugrein skilaði til
þjóðarbúsins. Upplýsandi væri að
vita hve margir af þeim sem strand-
veiðar stunduðu gerðu út fleiri en
einn bát á sömu kennitölu og á hvaða
kjörum þeir sjómenn
voru sem störfuðu sem
réttindalausir verktak-
ar hjá viðkomandi eig-
endum.
Einnig mætti finna
út hversu hátt hlutfall
strandveiðisjómanna
er fyrrverandi útgerð-
armenn sem selt hafa
sínar aflaheimildir og
þá hversu oft á ferl-
inum. Einnig væri rök-
rétt að gerður yrði
samanburður á því
hvort sú verðmætasköpun sem átti
sér stað með strandveiðum hafi
reynst meiri eða minni en sú sem
hvarf með þeim tíu þúsund tonnum
sem ráðherrann hefur nú á tveimur
árum ráðstafað í nafni réttlætisins,
þótt þar með hafi hann í leiðinni rýrt
afkomu fjölda atvinnusjómanna sem
skilað höfðu þessum fiski í land sem
úrvalshráefni.
Þess má geta að Lilja Rafney
Magnúsdóttir, þingkona VG, lýsti
því yfir á fundi sáttanefndar að
hennar bjargföst skoðun væri sú að
enginn ætti að fá að róa til fiskjar
nema um borð væri gildandi kjara-
samningur, en við blasir að þar er
víða pottur brotinn, þótt ekki virðist
það hvíla þungt á ráðamönnum, hafi
þeir á annað borð hugmynd um hver
staðan er í þeim efnum.
Skötuselurinn
Jón drap því næst á skötusels-
ákvæðið fræga, eins og hann nefndi
það, en þar voru aflaheimildir að
sögn leigðar út með góðum árangri
og ef til vill meira á leiðinni eins og
hann komst að orði. Fyrst ráð-
herrann segir að svona vel hafi til
tekist þá hlýtur honum að vera bæði
ljúft og skylt að upplýsa með tilheyr-
andi gögnum í hverju þessi glymr-
andi afkoma var fólgin. Nú er komið
í ljós hvað ráðherrann átti við þegar
hann sagði í ræðu sinni sl. sjómanna-
dag að ef til vill væri eitthvað meira
á leiðinni.
Á aðalfundi LS þann 14. okt. sl.
sagði hann meðal annars: Ég mun
því leggja til að ráðherra fái heimild
til að úthluta ákveðnu magni af
þorski, ýsu, ufsa, gullkarfa og ís-
lenskri sumargotssíld til skipa sem
hafa veiðileyfi. Útgerðir munu þurfa
að greiða tiltekið sanngjarnt gjald
fyrir aflaheimildirnar. Með þessari
yfirlýsingu er ráðherrann að skapa
algjöra og um leið óásættanlega
óvissu um framtíðarfyrirkomulag
innan sjávarútvegsins. Skaðinn sem
leiðir af þessari óvissu er í raun
ómælanlegur. Ljóst er að sjómenn
munu ekki ljá máls á því að laun
þeirra verði skert vegna þátttöku
þeirra í leigu á veiðiheimildum og
gildir þá einu hvort það er ríkis-
valdið sem hlut á að máli, enda um
lögbrot að ræða. Með sama hætti er
ljóst að útgerðarmenn munu ekki
telja rekstrarforsendur til þess að
leigja veiðiheimildir af ríkinu nema
til komi auknar tekjur sem vandséð
er hvar taka skal nema úr vösum
sjómanna.
Samtök sjómanna stóðu ásamt
þorra nefndarmanna í títtnefndri
sáttanefnd að tillögu um að farin
skyldi svokölluð samningaleið. Í
hnotskurn má segja að tillögur
FFSÍ til meiri sátta séu eftirfarandi:
1. Banna leiguframsal innan fisk-
veiðiársins.
2. Koma í veg fyrir að ein-
staklingar geti selt sínar heimildir
og sagt skilið við sjávarútveginn
með milljarða í vasanum.
3.Verðmyndun verði alfarið á
markaðslegum forsendum og:
4. Að fiskiskipaflotinn verði í sam-
ræmi við afrakstursgetu fiskistofn-
anna en ekki margfalt stærri en þörf
er fyrir.
Þjóðarbúið rambar á bjargbrún-
inni og er um þessar mundir engan
veginn í stakk búið til að kollvarpa
stjórnkerfi fiskveiða. Það er hins
vegar löngu tímabært að fjarlægja
þau meinvörp sem allt of lengi hafa
grasserað í kerfinu.
Ráðherra með rangan kúrs
Eftir Árna
Bjarnason » Þjóðarbúið rambará bjargbrúninni
og er um þessar mundir
engan veginn í stakk
búið til að kollvarpa
stjórnkerfi fiskveiða.
Árni Bjarnason
Höfundur er forseti Farmanna- og
fiskimannasambands Íslands og
formaður Félags skipstjórnarmanna
Morgunblaðið birtir alla útgáfu-
daga aðsendar umræðugreinar frá
lesendum. Blaðið áskilur sér rétt til
að hafna greinum, stytta texta í sam-
ráði við höfunda og ákveða hvort
grein birtist í umræðunni, í bréfum
til blaðsins eða á vefnum mbl.is.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru
skrifaðar fyrst og fremst til að
kynna starfsemi einstakra stofnana,
fyrirtækja eða samtaka eða til að
kynna viðburði, svo sem fundi og
ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morgun-
blaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðs-
ins. Formið er undir liðnum „Senda
inn efni“ ofarlega á forsíðu mbl.is.
Einnig er hægt að slá inn slóðina
www.mbl.is/sendagrein.
Ekki er lengur tekið við greinum
sem sendar eru í tölvupósti.
Í fyrsta skipti sem formið er notað
þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið, en næst þegar kerfið er notað
er nóg að slá inn netfang og lykilorð
og er þá notandasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri
grein en sem nemur þeirri hámarks-
lengd sem gefin er upp fyrir hvern
efnisþátt en boðið er upp á birtingu
lengri greina á vefnum.
Nánari upplýsingar gefur starfs-
fólk greinadeildar.
Móttaka
aðsendra
greina