Morgunblaðið - 21.10.2010, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN 23Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. OKTÓBER 2010
Ég var í Hámunni í hádeginu um dag-
inn. Það er veitingastaður á svoköll-
uðu Háskólatorgi, nýlegri byggingu,
þar sem er líka
Bókabúð stúd-
enta. Margt var
um manninn.
Stúlka nokkur
ávarpaði mann-
söfnuðinn og
kvaðst vilja kynna
hverjir fengju við-
urkenningu fyrir
hjólreiðar. Þetta
endurtók hún á
ensku. Síðan hóf hún kynninguna.
Hún fór öll fram á ensku. Allir þessir
viðurkenndu hjólreiðamenn báru ís-
lenskt nafn, og námsstofnanir þeirra
voru allar kynntar með íslensku
nafni. Ég sat við lítið hringborð, þar
sem voru 5-6 stúdentar, mér ókunnir.
Þeir töluðu saman allan tímann (á ís-
lensku), en veittu kynningunni enga
athygli. Ég kem þarna stundum og
það er sjaldan að ég heyri talað erlent
mál við borð, sem ég geng framhjá.
Það hefur átt að vera tillitssemi við
erlenda stúdenta að kynna hjólreið-
arnar á ensku. Það hlýtur að vera
óþægilegt að vera útlendingur í al-
gjörum minnihluta og vera tekinn
þannig fram yfir fjöldann. Það væri
eðlileg tillitssemi í upphafi kynningar
að biðja þá, sem kynnu að sitja við
borð með útlendingum, að gera þeim
grein fyrir því, sem er á seyði. Það er
reyndar eins víst í þetta sinn, að
áhuginn hafi verið álíka mikill og hjá
ungu sálfræðistúdentunum, sem ég
sat hjá.
Þessi misskilda tillitssemi er til
vandræða fyrir útlendinga, sem missa
þannig tækifæri til að læra íslensku.
Á vegum menntamálaráðuneytisins
o.s.frv. er leiðbeint, hvernig á að tala
við erlent fólk á vinnustöðum. Það á
að gera verklega, nota íslensk orð um
það verk, sem unnið er þá stundina. Í
Háskólanum á Nauthól er viðskipta-
stúdentum kennd spænska þannig að
lesið er um viðskipti á spænsku. Þetta
gengur hratt. Nemandinn veit nokk-
urn veginn, hvað er um að vera, og á
því auðvelt með að skilja. Málfræðin
kemur á eftir, ef hún kemur yfirleitt.
Þannig lærðum við íslensku börn. Há-
skólinn ætti að setja erlenda stúdenta
í upphafi í nám í því, sem brýnast er í
umgengni í húsakynnum skólans, svo
og frumhugtökum í námsgreinum
þeirra.
Annað mál
Þá vík ég að öðrum vettvangi, þar
sem menn hirða ekki um að beita ís-
lensku, enda þótt viðmælandi, sem
reyndar er tölva, geti skilið hana. Það
bar til í vor, að ég sendi starfsmanni
Útvarpsins línu. Fyrst nýlega fékk
ég svar. Það hefði dregist svona
lengi, af því að skeytið hafði farið í
„junkmail“, skrifaði Útvarpandinn,
en ekki væri hirt um að líta í þá hirslu
nema á mánaða fresti. Svarið var
fullnægjandi, en ég lét þess getið, að
ég sæi ekki þetta orð junkmail á tölv-
unni minni, þar stæði ruslpóstur. Þá
var mér svarað, að í Ríkisútvarpinu
væru enskar skýringar við flest ef
ekki öll forrit í tölvum. Gæti ekki
málfarsráðunautur hjálpað upp á
sakirnar? Baldur Sigurðsson, í kenn-
araskólanum, minnist á þau ósköp
einu sinni enn í Sunnudagsmogga
núna, að fæstir setja íslensk forrit í
tölvu sína, þótt ókeypis séu. Hann
hefur áður boðið aðstoð til þess.
BJÖRN S. STEFÁNSSON,
dr. scient.
Óþægilegt að vera útlendingur
Frá Birni S. Stefánssyni
Björn S. Stefánsson
Nýlega kom ég að vinkonu minni
lesandi bók fyrir skólann, enskan
yndislestur skilst mér, þetta olli mér
smá undrun því
að ég vissi að hún
var búinn að lesa
allar þær bækur
sem hún þurfti að
lesa, ég aðstoðaði
hana meira að
segja við að velja
bækurnar. Það
mátti velja frá
víðtækum lista af
bókum en þær máttu ekki vera of
stuttar, ég leit yfir listann og sá þar
tvær bækur úr Discworld seríunni,
bækur sem ég held mikið upp á,
þessar tvær voru alveg ríflega 400
bls. svo hún valdi þá bara tvær stutt-
ar ofan á þær og ég ályktaði að málið
var dautt. En nei, kem ég nú að
henni með nýja bók, og ástæðan?
Kennaranum fannst hún ekki hafa
lesið nógu mikið af „alvöru bók-
menntum“, og veistu, þetta gerði
mig bara frekar reiðan.
Terry Pratchett er einn af mest
lesnu höfundum í heiminum og er
jafn Charles Dickens með flestar
bækur lesnar í Bretlandi. Hann hef-
ur skrifað meira en þrjátíu bækur og
allar bækurnar hans eru bæði
fyndnar og áhrifamiklar, og taka
mjög oft á alvarlegum málefnum
eins og kynþáttafordómum. Jafnvel
þegar þær fjalla ekki um alvarleg
málefni eru þær alltaf vel skrifaðar
og segja alltaf góða sögu. Svo ég
varð skiljanlega frekar pirraður að
heyra bókunum hans lýst sem ekki
„alvöru bókmenntum“, en þetta var
ekki aðalatriðið, núna kemur það.
Aðalathugasemdin sem ég hef við
þetta er að þetta er svo dæmigert af
menntakerfinu okkar, að túlka
„þunglyndisbókmenntir“ sem „al-
vöru bókmenntir“. Nú þegar hansk-
anum hefur verið kastað svo fast nið-
ur að hann hefur skoppað í loftið
ætla ég að taka skref aftur.
Ég skil alveg af hverju mennta-
skólar hamra á að þessar bækur séu
lesnar, að kenna ungu fólki að lesa
nýja hluti og læra að meta sígildu
verkin, en Wuthering Heights? Of
Mice and Men? Ég skal viðurkenna
að þetta eru stórmerkileg bók-
mennta verk en þetta er nú ekki
beint hressilegasta efni sem hægt er
að lesa. Það er verið að taka ungt
fólk á mótunarárum þess, þar sem
þunglyndi og óvissa er í hámarki, og
verið að þrýsta Wuthering Heights í
hendurnar á þeim, bók þar sem allir
eru annað hvort asnar eða hálfvitar,
eða hvort tveggja.
Þetta eru allt stórverk, jú, jú, en
er ekki málið líka að kynna ungu
fólki góðar bókmenntir sem það hef-
ur í alvörunni gaman af því að lesa, í
staðinn fyrir að hræða það burt með
bókum sem eru jafn auðlesnar og
það er að kyngja steini. Þessar bæk-
ur munu samt aldrei detta úr kerf-
inu en minnsta kosti þætti mér vænt
um að sjá nútímahöfunda betur
metna. Það fer í taugarnar á mér
þegar góðir höfundar á borð við Neil
Gaiman, Terry Pratchett, J.K.
Rowling, Robert E. Howard og
margir fleiri, eru ekki teknir gildir
því að sögurnar þeirra snerust ekki
um alvarlegt fólk að gera alvarlega
hluti með alvarlegan félagslegan
boðskap. Stundum er nóg bara að
lesa góða, vel skrifaða sögu, sem
lætur fólk dreyma og bara líða vel.
ANDRI MÁR HAGALÍN,
nemandi.
Endurreisn ímyndunaraflsins
Frá Andra Má Hagalín
Andri Már Hagalín
Höfum við Íslendingar enn lang-
lundargeð fyrir sandkassaleiki og
skylmingar þingmanna? Þótt sum-
um virðist sá upp-
vakningarleikur
t.d. huggun harmi
gegn að Alþingi
Íslendinga hafi
réttarfarslega
viðunandi verk-
færi til að hegna
sjálfum sér með
uppvakningu
Landsdóms og að
stefna til hans
fyrrverandi odd-
vita sínum. Oddvitinn er ákærður
fyrir misgjörðir í stjórnsýslu sem
varð m.a. til þess bankarnir keyrðu
sig í þrot og settu heimsmet í
glannaskap með óbeinni hjálp þessa
sama Alþingis, sem svo með athafna-
leysi sínu og stjórnsýslumistökum
hans, dró íslenskan efnahag niður í
feigðarfen, segir kæran.
Þessi leikur boðar ekki betri tíð
eða rénandi svartnætti og mál-
skrúðsskylmingar á þrætubók-
arsetrinu við Austurvöll. En þessi
leikur opinberar fyrst og fremst
menningarleysið í íslenskum stjórn-
málum. Stjórnmálaágreiningur
verður ekki og hefur aldrei verið
leystur í réttarsölum, kommar og
nasistar reyndu þetta og það endaði í
allsherjarupplausn og skelfingu í
þjóðfélögum þeirra. Stóra vanda-
málið í pólitík og tilveru þessa fólks
er að það fær ekki skilið að enginn
einn sannleikur er til. Það er nefni-
lega ekki bara til svart og hvítt, held-
ur líka ekki neitt, á því byggist t.d.
tölvutæknin. Við verðum að kasta út
í hafsauga svarthvítri stjórnmála-
menningu okkar, við höfum ekki efni
á henni lengur, tími málamiðl-
unarstjórnmála er upprunninn með
þjóðarsátt af 59- eða 89-gerðinni.
Það er einfaldlega lífsspursmál fyrir
efnahagslegt og menningarlegt
sjálfstæði þjóðarinnar.
Við verðum sameiginlega og sam-
hent að leggjast á árar og fá skútuna
á skrið og réttan kúrs. Við getum
ekki þolað tímasóun, kostnað og nið-
urlægingu af þeim blóðuga harmleik
sem gjaldþrot fjölda heimila og fyr-
irtækja getur leitt af sér. Frá hruni
hefur ekki tekist að rétta af kúrs
þjóðarskúturnar vegna svartnættis
og málskrúðsskylminga á þrætubók-
arsetrinu í brúnni. Við þurfum sam-
henta þjóðstjórn og það strax. Það
virðist vera að samviskuþungu VG-
liði séu ekki veitt réttu meðulin við
þunglyndi sínu og moldarkofaþráin
ræður þar of miklu. Ekkert má gera,
auðlindir eiga bara njóta sín sem
augnakonfekt og frekari nýting mið-
anna ekki á dagskrá. Viðreisn á að
nást með tveggja til þriggja ára nið-
urskurði, atvinnuleysi og hungri og
ekki kemur til greina aukin fram-
leiðni og nýting verðmæta. VG þarf
meðferð og endurhæfingu og það
strax.
Já, ríkisstjórn Jóhönnu hefur lok-
ið sinni vinstri tilraun, venjulegt væl
dugar ekki lengur. Alvaran blasir
við. Það vill enginn þann blóðuga
harmleik sem gjaldþrot fjölda heim-
ila getur leitt af sér. Söknuður eftir
moldarkofum og drullupollum for-
tíðar eða alkóhólíska aðferðin um að
allt sé öðrum að kenna geta ekki ráð-
ið ferð. Efnahagskerfið gengur þá
fyrst upp að leigugjaldi peninga
bankanna til atvinnulífsins sé stillt í
hóf í grænum hvelli og farin sé fram-
leiðsluleiðin í stað þess að horfa í
gaupnir sér og hafa yndi af heima-
tilbúnum vandamálum, atvinnuleysi
og 30-tíumilljarða hagnaði bankanna
fyrstu sex mánuði ársins. Við þurf-
um samhenta þjóðstjórn og það
strax.
ERLING GARÐAR
JÓNASSON,
tæknifræðingur.
Við höfum ekki tíma fyrir ekki neitt
Frá Erlingi Garðari Jónassyni
Erling Garðar
Jónasson
Séra Valdimar
Hreiðarsson svaraði
seinasta laugardag
grein sem ég skrifaði
nokkrum dögum fyrr
þar sem ég krafði
hann um útskýringar á
fullyrðingum hans og
séra Halldórs Gunn-
arssonar um að jarð-
irnar sem þjóðkirkjan
afhenti ríkinu til eign-
ar árið 1907 væru í dag verðmetnar á
sautján þúsund milljarða. Valdimar
segist hafa séð vandaða útreikninga
sem sýna fram á þessa niðurstöðu en
upplýsir hvorki hvar né hver hafi
reiknað utan þess að það séu aðilar
sem hann treystir. Ég vona að Valdi-
mar erfi það ekki við mig að mér
finnst þetta ekki alveg nóg og ég tek
því undir vonir hans um að talnag-
leggra fólk en við félagarnir erum
blandi sér í umræðuna.
Ástæðan fyrir því að ég vil endi-
lega fá að vita forsendurnar fyrir
þessum útreikningum er sú að
sautján þúsund milljarðar eru alveg
ótrúlega há tala, svo stór að mig
grunar að ég þurfi að setja hana í
eitthvert samhengi til þess að þeir
félagar Valdimar og Halldór átti sig
á henni.
Við getum byrjað á því að bera
verðmæti jarðanna saman við skuld-
ir íslensku þjóðarinnar. Nýjustu
upplýsingar sem finnast við fljóta
leit eru frá því í júlí 2009 en þá sagði í
frétt RÚV að þær næmu 3-4000
milljörðum. Fyrir þá upphæð væri
hægt að reka heilbrigðiskerfið í
rúma hálfa öld. Fyrir
andvirði kirkjujarðanna
gömlu væri sá tími eitt-
hvað á þriðja hundrað
ár. Ekki er heldur úr
vegi að bera virði
jarðanna við jarðarverð
á landinu almennt. Það
er ekki auðvelt að finna
upplýsingar um hversu
margar jarðir var að
ræða á sínum tíma, á
netinu er algeng tala
um 700 jarðir. Við skul-
um bara einfalda þetta og ímynda
okkur að þær séu 1000. Þá er með-
alverðið á jörð 1,7 milljarðar. Í dag
þykir það fréttaefni í héruðum
landsins ef landeigandi fær einn tí-
unda af því fyrir stórjörð.
Ég vona að þessi dæmi mín, þó
einfölduð séu, sýni af hverju mér
finnst að nú standi það upp á Valdi-
mar Hreiðarsson, Halldór Gunn-
arsson og þá sem reiknuðu fyrir
prestana að standa fyrir máli sínu og
sýna einfaldlega hvaða forsendur
liggja fyrir þeirri fullyrðingu að
verðmæti gömlu kirkjujarðanna sé
sautján billjónir króna.
Sautján billjónir
settar í samhengi
Eftir Egil
Óskarsson
Egill Óskarsson
» Ástæðan fyrir því að
ég vil endilega fá að
vita forsendurnar fyrir
þessum útreikningum
er sú að sautján þúsund
milljarðar eru alveg
ótrúlega há tala ...
Höfundur er leikskólakennaranemi.
Eftir að hafa fylgst
með umræðu síðustu
daga um að taka allt í
burtu sem minnir á
kristna trú úr leik-
skólum og grunn-
skólum, þá gat ég ekki
setið lengur á mér. Það
er oft þannig að allir
kristnir menn og konur
eru sett undir sama
hatt, og ef einhver sem
er kristinn gerist sekur um eitthvað
þá eru allir kristnir menn sekir. Það
er ekki hægt að reikna dæmið svona,
það er álíka þegar við tölum banka-
hrunið og segjum að það séu allir sek-
ir í því máli vegna þess að allir tóku
þátt í veislunni. En þar er nú fólk ekki
sammála. Ef við ætlum að halda
áfram á sömu braut til að greiða veg-
inn fyrir öðrum trúarbrögðum, þá
verðum við að ákveða í okkar landi
hvort við ætlum að fylgja því sem land
okkar er byggt á. Erum við að fara að
upplifa tíma, þar sem tákn Krists
verður tekið niður á öllum stöðum í
okkar landi? Við erum að tala um fána
lýðveldisins, þjóðsönginn, jólahátíðina
og krossmörk út um allar trissur.
Eigum við eftir að upplifa það að
mynd af þorskinum verði sett í stað
krossins? Ég vona að ég komi aldrei
til með að upplifa það meðan ég lifi.
Hvað erum við að tala um stóran
hóp í landinu okkar sem vill að boð-
skapurinn um Jesú Krist verði að
víkja úr skólunum? Er þetta fámenn-
ur hópur hagsmunaaðila sem hrópar
hæst? Væri ekki bara best að fá að
kjósa um svona mál eins og önnur
sem kosið er um á hinu háa Alþingi?
Það sem er að gerast hér er að það
er fólk sem vill skipta um hug-
myndafræði, og þegar menn reyna að
koma nýjum hugmyndum að, þá gef-
ur oft óánægja, reiði sem brýst út í
mótmælum, mikinn
meðbyr til að koma
nýrri hugmyndafræði
að. Að sjálfsögðu þurf-
um við að losa okkur við
þessa græðgi sem hefur
orðið þjóð okkar að falli,
en getum við kennt Guði
um það? Ef lesið er í
biblíunni, þá er mikið
talað um að forða sér frá
græðginni og temja sér
lítillæti, hógværð og
auðmýkt, ekki er það
slæm hugmyndafræði. Á þessu átti að
byggja upp þjóð okkar, en það sem
gerðist á leiðinni er að menn fóru að
verða sjálfhverfir og eigingjarnir sem
kom okkur þangað sem við erum
stödd núna.
Dæmi um mjög hættulega hug-
myndafræði, er þegar Hitler kom sín-
um hugmyndum á framfæri á
krepputímum; það varð að verstu
fjöldamorðum í sögunni. Hugmynd-
irnar sem hann kom með gáfu fólkinu
lausnir og það leit á Hitler sem sinn
frelsara.
Hvert erum við að fara? Ætlum við
að finna nýjan frelsara sem lemur
okkur út úr þessu? Ég segi, við skul-
um skoða þetta allt saman vandlega
og tala saman, og ekki taka allt sem
góðan fisk, því hann gæti verið úldinn
að innan.
Krossinn út?
- Inn með þorskinn?
Eftir Sigurð H.
Ingimarsson
Sigurður H.
Ingimarsson
»Eigum við eftir
að upplifa það að
mynd af þorskinum
verði sett í stað kross-
ins? Ég vona að ég komi
aldrei til með að upplifa
það meðan ég lifi.
Höfundur er foringi
í Hjálpræðishernum.