Morgunblaðið - 08.11.2010, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 8. NÓVEMBER 2010
Veður Í liðinni viku féll fyrsti snjórinn á höfuðborgarsvæðinu þennan veturinn. Hann þakti jörð ekki lengi og um helgina var orðið snjólaust, en börnin í Vonarstræti voru samt við öllu búin.
Eggert
Vegna umræðu í fjölmiðlum að und-
anförnu um sjúkrahúsþjónustu á
landsbyggðinni telur framkvæmda-
stjórn Heilbrigðisstofnunar Suður-
lands (HSu) nauðsynlegt að leiðrétta
mjög alvarlegan misskilning um þá
þjónustu. Ýmsir stjórnmálamenn og
fjölmiðlar hafa haldið því fram að með
frumvarpi til fjárlaga 2011 sé verið að
flytja sérhæfðustu sjúkrahúsþjón-
ustuna á fáa staði á landinu. Það hefur
reyndar komið fram í útskýringum
með frumvarpinu. Raunveruleikinn er
hins vegar allt annar. Sérhæfðasta
sjúkrahúsþjónustan er ekki veitt á
sjúkrahúsum heilbrigðisstofnana eins
og HSu. Þar eru ekki framkvæmdar
miklar og flóknar skurðlækningar með
tilheyrandi vaktþjónustu o.fl.
Á heilbrigðisstofnunum eru nánast
eingöngu gerðar smáaðgerðir þar sem
sjúklingar geta farið heim samdægurs,
enda yfirleitt ekki vaktþjónusta skurð-
lækna til staðar. Að mestu leyti er um
sambærilega þjónusta að ræða og fer fram á
læknastofum í Reykjavík og hefur ekkert
með verkaskiptingu við LSH að gera. „Litlir
Landspítalar“ eru ekki um allt land. Upplýs-
ingar frá LSH staðfesta t.d. að Sunnlend-
ingar nýta þjónustu LSH mjög mikið og þar
er að sjálfsögðu um sérhæfðustu þjónustuna
að ræða. Samstarf HSu og LSH er mjög gott
varðandi sérhæfðustu þjónustuna og einnig
almenna sjúkrahúsþjónustu, m.a. endurhæf-
ingu eftir aðgerðir, lyfjameðferð við krabba-
meini o.fl. Einnig varðandi verklag um slysa-
og bráðaþjónustu þar sem m.a. er nákvæm-
lega kveðið á um hvaða tilfellum eigi að sinna
á HSu og hvaða tilfelli eigi að senda á LSH.
Meginþunginn í þjónustu sjúkrahúsa á lands-
byggðinni er hins vegar almenn lyflækn-
isþjónusta ýmiss konar, lungna- og hjarta-
sjúkdómar, sýkingar, bráðar
öldrunarlækningar o.fl., ásamt líknandi með-
ferð og fæðingarþjónustu. Slíka sjúklinga
þarf ekki og á ekki að flytja til Reykjavíkur.
Þessi þjónusta sjúkrahúsa heilbrigðisstofn-
ana er hluti af grunnheilbrigðisþjónustu, sem
kveðið er á um í lögum um heilbrigðisþjón-
ustu, að veitt skuli í hverju heilbrigð-
isumdæmi. Lög um heilbrigðisþjónustu eru
niðurstaða umræðu og samráðs við fjölmarga
aðila í þjóðfélaginu og eru einn mikilvægasti
þátturinn í búsetuskilyrðum á hverju land-
svæði. Lækkun fjárveitinga til sjúkrahúsa
heilbrigðisstofnana skv. frumvarpi til fjárlaga
fyrir árið 2011 kemur í veg fyrir að hægt
verði að veita grunnheilbrigðisþjónustu í land-
inu og rýfur þá sátt, sem mótuð hefur verið
um heilbrigðisþjónustuna. Hætta verður t.d.
starfsemi sjúkrahúss HSu á Selfossi í núver-
andi mynd og þar með verður horfið áratugi
aftur í tímann með heilbrigðisþjónustu á Suð-
urlandi. Skýringar stjórnvalda benda til að
framangreind áform byggist á röngum upp-
lýsingum eða misskilningi. Samráð hefur ekki
verið haft við stjórnendur heilbrigðisstofnana
og fulltrúa íbúa á viðkomandi svæðum. Afleið-
ingar fyrirhugaðra breytinga eru því allt aðr-
ar og skelfilegri en stjórnvöld virðast gera ráð
fyrir. Framkvæmdastjórn HSu hvetur til að
áður en tekin er ákvörðun um að gjörbreyta
búsetuskilyrðum og raska lífsgæðum víðast
hvar um landið fari fram umræða, sem bygg-
ist á sem réttustum upplýsingum, þannig að
stjórnvöld og íbúar geri sér sem best grein
fyrir afleiðingum breytinganna.
Eftir Magnús Skúlason,
Önnu Maríu Snorradóttur,
Óskar Reykdalsson
og Esther Óskarsdóttur
» Lækkun fjárveitinga til
sjúkrahúsa heilbrigð-
isstofnana skv. fjárlaga-
frumvarpinu rýfur þá sátt
sem verið hefur um heilbrigð-
isþjónustuna.
Magnús Skúlason
Höfundar eru stjórnendur við
Heilbrigðisstofnun Suðurlands á Selfossi.
Réttar upplýsingar
eða rangar? – Hvað er að?
Anna María Snorradóttir
Óskar Reykdalsson Esther Óskarsdóttir
Í Kastljósþætti Ríkissjón-
varpsins mánudaginn 1. nóv-
ember sl., sat Þorbjörn Jóns-
son, formaður læknaráðs
Landspítalans, fyrir svörum.
Umræðuefnið var skortur á
læknum á Íslandi en sá vandi
virðist hafa aukist á síðustu
misserum og nokkuð verið rætt
um að nóg sé um störf fyrir
lækna og aðrar heilbrigð-
isstéttir á Norðurlöndum. Um-
ræðuefnið er vandmeðfarið og
vel til þess fallið að skapa mikla
dramatík og þar að auki nokkur
freisting að hnýta launakröfum
við umræðuna en Þorbjörn
sigldi fimlega fram hjá þessum
skerjum, gaf greinagóðar upp-
lýsingar og útskýrði vandamálið
vel og í sem stystu máli sagt;
var faglegur.
Ég verð að viðurkenna að ég
var ekki eins hrifinn af ummæl-
um Birnu Jónsdóttur, formanns Læknafélags
Íslands, en laugardaginn 30. október birtist
viðtal við hana í Morgunblaðinu. Þar ræddi
Birna um þá staðreynd sem raunar er flestum
ljós, að ekki sé hægt að bjóða upp á alla þjón-
ustu í heilbrigðismálum alls staðar á landinu.
Eina dæmið sem hún nefndi þessu til stuðn-
ings var kransæðavíkkun og skýrði blaða-
manni frá því að þessa aðgerð væri ekki hægt
að gera á hverju sjúkrahúsi landið um kring.
Nú veit ég ekki nákvæmlega hvers vegna
Birna valdi að taka þetta dæmi því mér finnst
dæmið í besta falli afar óheppilegt. Krans-
æðavíkkanir hafa aldrei verið gerðar utan
Landspítalans frá því þær hófust á Íslandi og
ég veit ekki betur en að allir í heilbrigðisstétt
séu sammála um það að ekki standi til að taka
slíkar aðgerðir upp annars staðar á landinu.
Hins vegar er það svo að þetta dæmi ýtir enn
undir þann misskilning að heilbrigðisstofnanir
á landsbyggðinni séu litlar útgáfur af Land-
spítalanum og allar með sérhæfða þjónustu og
þar að auki fokdýrar. Forsvarsmönnum fag-
félags eins og Læknafélags Íslands ber að
vera fyrirmynd í umræðunni og forðast að
gefa tilefni til slíks misskilnings. Þótt vel
kunni vera að túlkun mín á viðtali við for-
manninn beri fyrst og fremst vott um mína
eigin vænisýki, þá virðist mér af fyr-
irspurnum sem ég hef fengið um hjartaað-
gerðir úti á landi, að svo sé ekki.
Svona misskilningur, sem að vissu leyti má
segja að byggist á fölsun stað-
reynda, er síðan tugginn upp aftur
og aftur af leikum og lærðum,
fréttamönnum og stjórnmálamönn-
um og enginn man lengur hver
tuggði fyrstur. Til að nefna dæmi
um þetta þarf ekki lengra en í
fyrrnefnt viðtal í Morgunblaðinu
en í inngangsorðum vitnar blaða-
maður í Steingrím J. Sigfússon
fjármálaráðherra og hefur eftir
honum „að núverandi fyrirkomulag
heilbrigðisþjónustunnar hafi runnið
sitt skeið. Fækka þurfi smáum og
dýrum einingum“. Þessi skoðun á
„smáum og dýrum“ ein-
ingum í heilbrigðisþjónust-
unni hefur heyrst af og til
undanfarin 20 ár en fékk
byr undir báða vængi þeg-
ar drög að fjárlögum 2011
birtust, en þar eru áætl-
aðar gríðarlegar skerðingar
á fjárlögum til þessara
stofnana. Í ljós hefur komið
að sumar af þeim for-
sendum sem gengið var út
frá í fjárlögum eru rangar og aðrar mis-
túlkaðar og hefur þetta að hluta til verið við-
urkennt, bæði í heilbrigðisráðuneyti og af
stjórnmálamönnum. Það virðist þó hafa litlu
breytt því enn er tuggin sama tuggan um hin
smáu og dýru sjúkrahús, þrátt fyrir þá stað-
reynd að þjónusta þeirra (sem byggist á al-
mennum lækningum og hjúkrun og í sumum
tilfellum fæðingarþjónustu ljósmæðra) er
hvorki sérhæfð né dýr og þar að auki nauð-
synlegur bakhjarl heilsugæslunnar og mik-
ilvægur stuðningur við aðalsjúkrahúsin í
Reykjavík og Akureyri. Líta verður á alla
þessa þjónustuþætti sem eina heild, engan
þátt þeirrar keðju má eyðileggja og nú er það
verkefni okkar, sem vinnum að heilbrigð-
ismálum og ráðamanna að finna lausn í þágu
skjólstæðinga okkar.
Misjafnt er haldið á málum, umræðan er
viðkvæm og hætta á hún sé skrumskæld, jafn-
vel í eiginhagsmunaskyni. Umræðan má ekki
eins og oft áður leiðast út í hártoganir milli
Reykjavíkur og landsbyggðarinnar eða annað
álíka uppbyggilegt. Það skiptir miklu máli að
framganga stjórnmálamanna og starfsmanna
innan heilbrigðiskerfisins sé á faglegum nót-
um og byggð á raunverulegum forsendum en
ekki gömlum mýtum eða „tuggum“.
Eftir Ásgeir
Böðvarsson
» Þjónusta hinna
smáu sjúkrahúsa
er hvorki sérhæfð né
dýr og auk þess nauð-
synlegur bakhjarl
heilsugæslu og mik-
ilvægur stuðningur
við aðalsjúkrahúsin.
Ásgeir Böðvarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri lækninga
á Heilbrigðisstofnun Þingeyinga.
Hjartaþræðingar
á Húsavík?