Morgunblaðið - 20.11.2010, Page 30

Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. NÓVEMBER 2010
Fyrirsögn þessarar
greinar er tilvitnun í
Friðrik 6., einn af okkar
gömlu konungum, sem
taldi sig þiggja vald sitt
milliliðalaust frá Guði.
Þá var rætt um breyt-
ingar á prentfrels-
isákvæðum í Dan-
mörku. Svar konungs,
„Vi alene vide,“ kom í
veg fyrir aukið frelsi og
hefur gjarnan verið not-
að um þvermóðsku og yfirgang
stjórnvalda. Það hefur oft heyrst í
þjóðfélagsumræðunni að undanförnu.
Í umfjölluninni um ESB og Sjálf-
stæðisflokkinn hefur nokkrum sinn-
um verið að því vikið, að Davíð Odds-
son, formaður nefndar þeirrar, er
samdi Aldamótaskýrslu Sjálfstæð-
isflokksins, hafi breytt um skoðun í
Evrópumálum. Ummæli hans í
skýrslunni eru mörg á þann veg, að
þau hefðu getað verið skrifuð af ESB-
sinna í dag. En nú er komið annað
hljóð í strokkinn. Davíð útskýrir þetta
í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins
10. júlí sl. Hann segir þar: „Fyrr-
nefnd skýrsla virðist um margt ágæt,
en ekki hefur þó allt það, sem þar var
sett fram, staðist tímans tönn.“ Hann
segir ennfremur: „ [nú] hafa allar þær
upplýsingar sem áður vantaði, komið
fram, meðal annars í fjölmörgum
samtölum fyrrverandi formanns
skýrslunnar …. við menn eins og De-
lors, Santer og Prodi, sem allir voru
formenn framkvæmdastjórnar ESB,
auk helstu forystu Evrópuríkja.“
Mér fannst þetta áhugavert, og
spurði sjálfan mig, hvað það hefði ver-
ið í þessum samtölum, sem hefði haft
slík áhrif á okkar hæfileikaríka og
baráttuglaða forystumann. Ég bað
Davíð sjálfan að vísa mér á heimildir
um þessi samtöl. Hann hafnaði beiðni
minni og sagði, að um væri að ræða
„tugi funda“. Ég leitaði því bæði til
forsætisráðuneytisins og utanrík-
isráðuneytisins um þennan fróðleik.
Hjá þeim fundust upp-
lýsingar um sjö fundi
Davíðs varðandi þessi
mál á árunum 1994-
2005, sem Morgunblaðið
flutti fréttir af. Mér var
ekki leyft að sjá gögnin,
en ég fékk dagsetningar
þessara funda, ásamt
fundum Davíðs um önn-
ur mál og nokkurra
funda, sem Halldór Ás-
grímsson hafði setið, í
allt sautján viðburða.
Þess vegna gat ég leitað
í Morgunblaðinu, sem í
flestum tilfellum var fljótt að koma
með fréttirnar.
Í frásögn blaðsins kemur ýmislegt
fram, bæði með og á móti aðild. Fund-
irnir eru þó svo fáir, sem fregnir fara
af, að þeir gefa enga trausta heild-
armynd. Ljóst er hins vegar, að Davíð
Oddsson hefur frekar viljað taka
mark á úrtölumönnum, en að ganga á
lagið hjá þeim, er sýndu sveigjanleika.
Því hljóta margir að spyrja sjálfa sig:
Getur það verið, að hann hafi ekki vilj-
að leita allra leiða til að efla framtíð
þjóðar sinnar? Það er eins og eitthvað
sé innra með honum eða í samfélagi
hans, sem hindrar hann í láta á það
reyna, hve langt við gætum náð í
samningum við ESB, þrátt fyrir að
öðrum finnist sem heilbrigð skynsemi
hljóti að mæla með slíku. Fréttirnar,
sem eru heimildir mínar, hafa þann
megingalla, að ég hef ekki fengið að
sjá nein frumgögn. Þau sem ráðu-
neytin geyma eru aðeins einhliða
skýrslur Davíðs Oddssonar. Þau hafa
ekki verið borin undir viðmælendur
hans og eru því lokuð almenningi.
Fréttaflutningur virðist því að mestu
kominn frá honum sjálfum beint eða
óbeint. Svo eru þetta örfáir fundir,
sem frá er sagt, af þeim tugum, sem
Davíð tjáði þeim, er þetta ritar, að um
væri að ræða.
Það virðist því að langmestu leyti
vera Davíð Oddsson einn, sem býr yf-
ir þekkingunni. En hann taldi sig
greinilega ekki þurfa að kalla til
funda hér heima með þeim, sem hann
segir, að hafi myndað skoðun hans og
raunar kaffært hans gömlu hugsjónir.
Í stærsta stjórnmálaflokki landsins
fór aldrei fram nein alvöru umræða
um þessi mál. Ályktanir landsfunda
voru yfirleitt samdar fyrirfram. Því
verður ekki betur séð, og er reyndar á
allra vitorði, að skoðun Davíðs hafi
ráðið og hann úrskurðað, að við ætt-
um ekkert erindi inn í ESB. Alvöru
umræða um þetta mál hefur aldrei
verið á dagskrá í Sjálfstæð-
isflokknum.
Þá er ekki nema um tvennt að velja
fyrir hinn almenna þegn. Annar kost-
urinn er að segja: Þökkum fyrir, að
okkur hefur verið gefinn þessi snill-
ingur, sem hefur vit fyrir okkur, get-
ur valið það eina rétta fyrir alla.
Fylgjum honum.
Hinn kosturinn er að reyna að rifja
það upp, að hér ríkir lýðræði, að hér á
hver einasti maður sinn heilaga rétt
til að kjósa samkvæmt upplýstri sam-
visku sinni og þeirri sannfæringu sem
hún skapar. Enginn getur sagt um
það fyrirfram, hvað út úr samningum
við ESB kemur. En við eigum rétt á
að fá að sjá samning og segja svo okk-
ar álit. Við viljum ekki semja af okkur
auðlindirnar, og þá heldur ekki þá
dýrmætustu, unga fólkið, sem nú er
að flýja land eða vill ekki koma heim
frá námi. Við eigum okkar rétt. Davíð
Oddsson á hann ekki nema fyrir sig.
Honum á ekki að líðast í þessu máli
það sem fyrrverandi þingmenn hans
hafa gantast með, að hann kæmist
upp með í þingflokknum fyrrum, að
sum málin sem hann lagði fram væru
annað hvort ekki rædd af flokknum
eða þá samþykkt með tveimur at-
kvæðum gegn 24. Allir Íslendingar
hljóta að vita, að klisjan gamla „Vér
einir vitum“ er löngu orðin að nátt-
trölli í nútímasamfélagi.
„Vér einir vitum“
Eftir Þóri
Stephensen
» Allir Íslendingar
hljóta að vita, að
klisjan gamla „Vér einir
vitum“ er löngu orðin að
nátttrölli í nútíma-
samfélagi.
Þórir
Stephensen
Höfundur er fv. dómkirkjuprestur
og staðarhaldari í Viðey.
17. nóvember birti
Morgunblaðið grein
eftir Steinunni Bjarm-
an þar sem hún gerir
margvíslegar at-
hugasemdir við heim-
ildakvikmynd eftir und-
irritaðan og Karl
Smára Hreinsson.
Grein Steinunnar er
trúlega skrifuð í stund-
aræsing og því misfar-
ast nokkrar staðreyndir.
Steinunn skrifar að „Aldrei komu
þó fréttir af því, hver hefði stolið um-
ræddum glugga, hvort óskað væri að
honum yrði skilað né hvaða verslun í
Lundúnum hefði selt hann. Höfundar
heimildamyndarinnar virðast heldur
ekki hafa kannað þau mál sérstaklega
rækilega í Englandi“.
Fyrst ber þess að geta að steindu
rúðunum var stolið úr geymslu í ná-
grenni Coventry og málið ekki upp-
lýst á sínum tíma. Þær voru því ekki
til sölu sem hver annar varningur í
London, þær voru þýfi og því seldar á
svörtum markaði. Steinunn ætlast til
þess að við gerum betur en lögreglan í
Englandi á sínum tíma – og leysum 70
ára gamalt glæpamál.
Önnur ávirðing okkar að sögn
Steinunnar er að „höfundar heim-
ildamyndarinnar virðast ekki hafa
haft fyrir því að kynna sér bók Sverris
um Akureyrarkirkju“. Þetta er rangt,
Karl Smári ræddi við Sverri og við
lásum bók hans. Og við nýttum okkur
ýmis gögn sem Sverrir safnaði við
skrif bókarinnar.
Steinunn vitnar í bók Sverris og þar
er skrifað: „var séra Pétri Sigurgeirs-
syni falið að hafa samband við Cov-
entry-menn og tjá þeim
hug Akureyringa í þessu
efni, hvað hann gerði
mjög fljótlega. Hins veg-
ar heyrðist ekkert frá
Coventry eftir það og féll
svo þetta mál niður.“
Í Coventry er ekki að
finna nein gögn sem
sýna að þessi boð hafi
borist frá Akureyri. Þess
vegna kom engin sendi-
nefnd til að ræða „sam-
band vináttu og kær-
leika“ til Akureyrar. Það
eina sem til er um þetta er það sem er
skráð í fundargerð sóknarnefndar Ak-
ureyrarkirkju, öll bréf virðast týnd,
sumum var eytt og sum voru kannski
aldrei skrifuð.
Í grein Steinunnar er fullyrt að
„Ekki höfðu höfundar heimildamynd-
arinnar fyrir því að kynna fyrir áhorf-
endum hvenær Coventry-menn komu
til Akureyrar eins og sýnt var síðast í
myndinni“. Hér fer Steinunn enn
rangt með og reiðin hefur e.t.v. byrgt
henni sýn. Það er skýrt og skil-
merkilega sagt á fertugustu og þriðju
mínútu myndarinnar að „í maí 2009
komu Kenyon Wright og David Porter
frá Coventry til Íslands“.
Steinunn fer frjálslega með það sem
sagt er í myndinni um Jakob Frí-
mannsson, gefanda Coventry-
rúðunnar til Akureyrarkirkju. Hún
segir að við höfum lýst honum sem
„skelfilegum manni“ og „stórhættu-
legum“. Ekkert slíkt er sagt um Jak-
ob. Hans hlutur í þessu ferðalagi rúð-
unnar var að kaupa hana frá Helga
Zoëga í Aðalstrætinu í Reykjavík.
Honum var þá sagt að rúðan væri úr
dómkirkjunni í Coventry og í anddyri
Akureyrarkirkju er veggspjald þar
sem þetta er skráð. Steinunn lýsir
Jakob sem ljúfmenni og það er engin
ástæða til að draga þá lýsingu hennar
í efa. En Jakob var valdamikill og
hann var frímúrari. Frá þessu er sagt
í myndinni og þeirri staðreynd að
hann var heiðursborgari Akureyrar.
Steinunn segir að í myndinni „er
látlaust klifað á furðulegum dylgjum
um Akureyringa“ og „rétt eins og það
tíðkist hvergi annars staðar“ að fólk
starfi í félögum. Í myndinni er fjallað
um Akureyri vegna þess að þar er ein
af rúðunum sem stolið var. Við erum
ekki að fjalla um Húsavík eða Selfoss.
Þar eru eflaust félög og klúbbar, en
engar stolnar rúður eftir því sem við
vitum best. (Í framhjáhlaupi má geta
þess að eftir að myndin var sýnd þá
hafa okkur hafa borist upplýsingar
um fleiri rúður hér á landi.)
Steinunn spyr hver sé tilgangurinn
með gerð myndarinnar. Því er til að
svara að hér er sögð fróðleg saga sem
vekur margar spurningar og svarar
sumum þeirra. Næstum helmingur
þjóðarinnar horfði á hana skv. áhorfs-
könnun Gallup. Og margir hafa haft
samband við okkur og hrósað mynd-
inni. Sjónarmið Steinunnar er gott og
gilt, hún vill taka upp hanskann fyrir
sitt byggðarlag. En hún gerir það
með því að ráðast á okkur höfundana
í stað þess að ræða efni myndarinnar
með yfirveguðum hætti.
Um „furðulega heimildamynd“
Eftir Hjálmtý V.
Heiðdal » Öll bréf virðast týnd,
sumum var eytt og
sum voru kannski aldrei
skrifuð.
Hjálmtýr V. Heiðdal
Höfundur er
kvikmyndagerðarmaður.