Ný saga - 01.01.1996, Page 39

Guðs lög í verkum Snorra Sturlusonar
hann hafi þurft að láta af lögsögn þá. Hins
vegar er vant að sjá hvers vegna hann hefði
átt að gera það 1232, eins og sumir annálar
herma.
Sennilega verður þessi gáta aldrei ráðin en
hér verður þó bryddað upp á lausn sem gæti
komið til greina þótt hún verði seint sönnuð.
í tveimur annálum, Hpyersannál og Kon-
ungsannál, stendur við árið 1233 að Magnús
biskup og Snorri Sturluson hafi sæst en ekki
er sagt um hvað þeir sættust. Nærtækasta
skýringin er sú að þetta sama ár hélt Magnús
verndarhendi yfir manni sem hafði vegið
ráðsmanninn í Reykholti.45 Sturla greinir ekki
frá beinum samskiptum biskups og Snorra út
af þessu, aðeins að Magnús hafi beðið
Orækju, son Snorra, um að taka manninn til
sín. í>ví er ekki ljóst hvort þeir hafi þurft að
sættast. Það er einnig erfitt að sjá hvers vegna
mál sem varla gat talist til stórtíðinda var til-
efni svo merkilegrar sáttar að hún verðskuld-
aði að vera færð í annála.
Tvo aðra atburði þessara ára má nefna í
þessu sambandi. I fyrsta lagi að almannaróm-
ur taldi að Sauðafellsför hefði verið farin að
undirlagi Snorra, en í janúar 1229 réðust
Vatnsfirðingar á heimili Sturlu Sighvatssonar
bróðursonar hans. Virðist álitið hafa snúist
gegn honum m.a. vegna þess að hann hafði
förina í flimtingum í kveðskap.46 Reyndar
sótti Sturla Snorra ekki til saka fyrir fjörráð,
ef til vill vegna þess að þeir frændur höfðu
hag af því að sættast vegna sameiginlegra
hagsmuna þeirra gegn Kolbeini unga.
Seinna atriðið er að Magnús biskup kom út
til íslands 1232 eftir að hafa verið í Noregi frá
því um sumarið 1229.47 Hann kemur frá erki-
biskupi, er með bréf sem bjóða Guðmundi
biskupi af embætti og sennilega bréf til Sig-
hvats og Sturlu um að þeim beri að skrifta fyr-
ir glæpi sína gagnvart Guðmundi.
Magnús biskup kann að hafa talið það
skyldu sína að velgja Snorra nokkuð undir
uggum líka. Á kirkjuþinginu í Lateran 1215
var tvennt tekið inn í Guðs lög sem gæti hafa
knúið hann til þess. Fyrra atriðið er að þá var
yfirvöldum skipað að rannsaka glæpi jafnvel
þó enginn kærði þá.4l< Hið síðara var að lög-
menn og dómarar skyldu settir af ef al-
mannarómur taldi þá hafa framið glæpi.
v**4*,vl
Þarna tileinkaði kirkjan sér hugtak úr Róm-
arrétti sem heitir infamia facti og kveður á um
að þeir sem hafa tapað virðingu samborgara
sinna geti ekki lengur gegnt trúnaðarstörf-
um.4" Þetta er tekið endanlega inn í guðs lög á
sama kirkjuþingi 1215 og á þar meðal annars
við um dómara og lögmenn.
Lausnin á misræmi heimilda um lögsögu-
mannstíð Snorra gæti því verið sú að Magnús
biskup hafi borið það upp á þingi 1232 að
Snorri væri ekki lengur hæfur til að vera lög-
sögumaður og Styrmir tekið við lögsögn það
árið. Ári seinna hafi Snorri verið búinn að ná
sáttum við biskup, t.d. með skrift, og því haft
lögsögn aftur að vanda. Þannig yrðu annála-
grein frá 1232 um að Styrmir hafi tekið lög-
sögn og klausa Sturlu um að Snorri hafi haft
lögsögn 1233 ekki í mótsögn hvor við aðra,
heldur tvö brot úr mynd sem verður heil ef
þau eru skeytt sarnan við annálagreinina um
sátt þeirra Magnúsar, Sauðfellsför, ferðir
Magnúsar til og frá Noregi og þekkingu á
kanónískum rétti. Svona má raða þessurn
brotum saman. Hvort myndin er í samræmi
við það sem raunverulega átti sér stað vitum
við ekki.
Mynd 4.
Ekki var hlaupið að
því að fá skilnað á
miðöldum. Þessum
hjúum hefur þó tek-
ist að fá biskupinn
til að lýsa hjóna-
band þeirra ógilt.
37