Ný saga - 01.01.1996, Qupperneq 68

Mynd 1.
Sigurður Eiriksson
Davíð Logi Sigurðsson
Umbinn í borginni
Verkefni sem aðfluttur Reykvíkingur þurfti að sinna í borginni
i.
austið 1948 kom til Reykjavíkur í
fyrsta skipti ungur Austfirðingur,
Sigurður Eiríksson (1930-93), til að
stunda nám við Samvinnuskólann sem þá var
staðsettur í höfuðborginni og stjórnað af hin-
um aðsópsmikla Jónasi Jónssyni frá Hriflu.'
Eftirstríðsárin voru umbrotatímar eins og
raunar stríðsárin sjálf og mönnum mátti vera
ljóst að íslenskt samfélag var að ganga í gegn-
um umfangsmikið breytingaskeið. Reykjavík
stækkaði ört enda streymdu hópar fólks til
borgarinnar úr dreifbýlinu þar sem lítið var
um atvinnu og framtíðin ekki björt. Sigurður
Eiríksson var síður en svo undantekning frá
reglunni því um götur Reykjavíkur skunduðu
nú óteljandi ungmenni sem ákveðið höfðu að
flytjast á brott frá æskustöðvunum. Fullyrða
má að flest þeirra áttu eftir að ílengjast í höf-
uðstaðnum.
Styijaldarárin höfðu fært íslendingum vel-
megun og á með-
an stjórnvöld
fjárfestu í ný-
sköpunartogur-
um keypti al-
menningur sér
ýmiss konar iðn-
aðarvöru eins og
bfla og heimilis-
tæki, eða sjald-
gæfar matvörur;
á tveggja ára
tímabili, 1944^46
tvöfaldaðist til
að mynda inn-
flutningur á ávöxtum. íslendingar lifðu hins
vegar um efni fram og vorið 1947 varð ljóst að
gengið hafði verið of nærri gjaldeyrisforðan-
um sem safnast hafði fyrir á stríðsárunum og
gjaldeyriskreppa blasti við. Voru þá settar
hömlur á allan innflutning og jafnframt tekin
aftur upp sú vöruskömmtun sem einkennt
hafði stríðsárin. í þetta skipti var skömmtunin
bæði víðtækari og naumari. Allur „munaðar-
varningur“ var háður innflutningsleyfum og
gjöldum og fyrirskipuð var skömmtun á vör-
um eins og kaffi, skófatnaði, bensíni, korn-
vörum, hreinlætisvörum, fatnaði, búsáhöld-
um og ýmsu fleiru.2
Þetta voru slæm tíðindi fyrir húsmæður í
Reykjavík sem sárvantaði allar vörur til
heimilisins og þurftu þær oft að hafa allar
klær úti til að halda heimilisrekstrinum gang-
andi. Stundum barst orðrómur um borgina
þess efnis að von væri á sendingu af ákveðn-
um vörum, til dæmis leirtaui eða skófatnaði,
og mynduðust þá langar biðraðir við þá búð
sem hafði vöruna á boðstólum.3 Vöruúrvalið
var heldur bágborið og sjaldnast til nóg handa
öllum.
Það var þessi veruleiki sem blasti við hin-
um unga Sigurði þegar hann kom til Reykja-
víkur haustið 1948. Með sanni má segja að
það sé erfitt fyrir hvern þann sem alist hefur
upp í neyslusamfélagi nútímans að setja sig í
spor Sigurðar og kynslóðar hans sem þurfti
að sætta sig við að jafnvel þótt til væru pen-
ingar fyrir vörunni þá var eins víst að varan
sjálf væri ófáanleg. Hitt er svo annað mál að
fyrir Sigurð var þetta engin ný lífsreynsla.
Hann hafði fram að þessu búið á landsbyggð-
inni þar sem ástandið var líklega sýnu verra.
66