Morgunblaðið - 23.06.2011, Blaðsíða 20

FRÉTTASKÝRING
Halldór Armand Ásgeirsson
haa@mbl.is
T
íðni útkalla björgunar-
sveita hér á landi helst
nú nokkuð stöðug allan
ársins hring. Þetta er
breyting frá því sem áð-
ur var þegar sumarmánuðir voru
áberandi rólegri en aðrir mánuðir.
„Þetta hefur verið að breytast
dálítið hjá okkur. Strandveiðunum
hefur fylgt gríðarlegur fjöldi útkalla
sem byrja á vordögum og standa yfir
allt sumarið. Svo hafa aðrir þættir
jafnframt áhrif; t.d. er nú um stundir
mun minna um jeppamennsku uppi á
hálendi og þess háttar. Gönguferðir
og fjallamennska hafa verið að fær-
ast mikið í aukana hjá Íslendingum
og það hefur einnig haft áhrif á okk-
ar útköll. Við hjálpum fólki t.d. meira
og meira í Esjunni,“ segir Friðfinnur
Freyr Guðmundsson, sem fer fyrir
aðgerðarmálum hjá Slysavarnafélag-
inu Landsbjörg.
Í fyrradag var þyrla Landhelg-
isgæslunnar kölluð út til að bjarga
tveimur mönnum sem lentu í sjálf-
heldu í klettum Esjunnar.
Fólk oft illa búið
Borgþór Hjörvarsson, formaður
björgunarsveitarinnar Ársæls, tekur
í sama streng og segir aukna umferð
smábáta hafa haft umtalsverð áhrif á
störf sveitarinnar.
„Á landi hefur ferðamennskan
svo aukist mikið og fólk fer meira á
fjöll en áður. Aðalástæðan fyrir því
að við erum kölluð út er að fólk er
alltof illa búið, oft og tíðum hefði ekki
þurft að bjarga fólki ef það hefði
útbúið sig rétt. Menn ana of mikið út
í hluti sem þeir eru ekki tilbúnir í.“
Að sögn Borgþórs fer sveitin í þrjú
útköll á dag þegar mest lætur. „Þetta
kemur í bylgjum og getur verið erfitt
ef fólk þarf að vera mikið frá vinnu.“
Hann segir jafnframt að sveitin
þurfi oft að koma erlendum ferða-
mönnum til aðstoðar sem fari á smá-
gerðum bifreiðum inn á vegi sem að-
eins séu ætlaðir fyrir öflugri jeppa.
„Ferðamenn eiga það til að vanmeta
þjóðvegi og keyra slóða sem eru ekki
ætlaðir þessum litlu bílum. Margir
sjá einfaldlega veg teiknaðan á eitt-
hvert kort og keyra hann bara.“
Borgþór bætir við að niður-
skurður hjá hinu opinbera hafi valdið
því að ýmis verkefni hafi færst yfir á
björgunarsveitirnar sem áður voru í
höndum lögreglunnar.
Annasamir vormánuðir
Friðfinnur segir að eðli aðgerða
björgunarsveitanna hafi breyst mikið
á undanförnum árum. „Fjarskipta-
tæknin þróaðist svo hratt á síðustu
árum og við það fækkaði í raun út-
köllum en þau urðu um leið alvar-
legri. Fólk á auðveldar með að láta
vita af sér en áður. Ef það lætur ekki
vita af sér um þessar mundir býr yfir-
leitt eitthvað meira að baki en bara
seinkun á ferðatíma. Stórum aðgerð-
um hefur ennfremur fjölgað hjá okk-
ur og við förum í stærri leitir, sem
kannski taka nokkra daga, um það bil
tvisvar á ári. En 90% af okkar útköll-
um er lokið á innan við sólar-
hring.“
Friðfinnur segir einnig að
flest útköll tengist Esjunni og
fjöllunum í kringum Reykja-
vík. „Það er stutt að fara fyrir
marga til Esjunnar og ann-
arra fjalla í kring. Jökl-
arnir og hálendið hafa
jafnframt reynst mörg-
um erfið yfirferðar.“
Flest útköll björg-
unarsveita verða á vor-
mánuðum. Í apríl árið
2010 voru björgunarsveitir
kallaðar út í 91 skipti. Í febrúar
sama ár voru 79 útköll, 68 í mars,
66 í maí og 70 í júní.
Annríki björgunar-
sveita árið um kring
Morgunblaðið/hag
Á fjallinu Björgunarsveitir eru ítrekað kallaðar út til að aðstoða fólk sem
lendir í vandræðum á Esjunni. Réttur útbúnaður skiptir sköpum.
20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Samtök at-vinnulífsinshefðu betur
sleppt síðasta
kafla samninga-
leikritsins. Þau
fengu ekkert út
úr honum og enn síður áhorf-
endur að uppsetningunni.
Samtökin settu óvænt á sen-
una kafla um að þau væru að
hugleiða að hverfa frá
þriggja ára samningum
vegna alvarlegra brigða rík-
isstjórnarinnar á þeim lof-
orðum sem hún gaf til að
tryggja þá. Svo lyppuðust
þau niður án haldbærra
skýringa og án þess að fá
nokkrar einustu tryggingar á
efndum.
Ríkisstjórnin gerir ekkert
með Samtök atvinnulífsins.
Hún telur þau bitlaus og
kraftlaus. Það var óþarfi að
styrkja þá ímynd. Samningar
til lengri tíma eru almennt
séð æskilegir, en þegar slíkir
samningar eru byggðir á
þekktum ófrávíkjanlegum
forsendum eru þeir beinlínis
skaðlegir án þeirra.
Ríkisstjórnin hefur misst
öll tök á fjármálum ríkisins.
Hún hefur þanið alla skatt-
stofna svo út í ystu mörk að
tekjugrundvöllurinn undir
þeirri skattheimtu er að
bresta. Steinar eru settir í
sérhverja þá götu sem virðist
geta leitt til nýrrar fjárfest-
ingar. Gildir það jafnt um
fjárfestingu sem á rót innan-
lands eða erlendis frá. Gerð
er illa grunduð atlaga að
einni af undirstöðuatvinnu-
greinum landsins, sjávar-
útveginum. Sú
árás dregur ekki
aðeins þrótt úr
þeirri atvinnu-
grein, hún dregur
einnig úr frum-
kvæði, uppbygg-
ingu og fjárfestingu. Hún
smitar út frá sér yfir í aðrar
greinar. Sá skaði er ekki að-
eins til skamms tíma. Hann
er varanlegur.
Gjaldeyrishöft, sem fyrir
löngu hefði verið bæði rétt,
skylt og framkvæmanlegt að
hverfa frá, halda landinu í
heljargreipum og skekkja þá
ímynd sem af því birtist út á
við. Efnahagsumgjörð lands-
ins er í skötulíki á meðan
þetta ástand varir. Verð-
bólga virðist vera að fara úr
böndum, þótt landsmenn búi
í efnahagslegri gerviveröld
gjaldeyrishafta.
Í upphafi ferils núverandi
ríkisstjórnar gengust Sam-
tök atvinnulífsins upp í því að
skapa henni skjól og afsak-
anir til skatthækkana sem
tefja munu efnahagslega
endurreisn landsins um
mörg ár. Aldrei hefur vottað
fyrir neinu sem kalla má „at-
vinnuleiðina“ hjá ríkisstjórn-
inni. Við slíkar aðstæður ork-
ar langtímasamningur á
launamarkaði sem fyrirfram
er viðurkennt að ekki sé inni-
stæða fyrir að minnsta kosti
tvímælis. Uppsagnarleikrit
SA, án upphafs, án miðkafla
og án endis flokkast því lík-
lega fremur sem furðuverk
en leikrit. En hvernig sem
það flokkast fær það fall-
einkunn.
Vangaveltur SA um
uppsögn kjarasamn-
inga voru ekki trú-
verðugar}
Lélegt leikrit
Ríkisstjórnar-flokkarnir,
Samfylking og
VG, nutu þeirrar
upplausnar sem
þeim hafði tekist
að skapa fyrir síð-
ustu þingkosningar og náðu
völdum í landsstjórninni.
Þeir hafa ekki staðið undir
því trausti sem þeim var sýnt
og landsmenn hafa liðið fyrir
það æ síðan og munu gera
lengi enn.
Borgarstjórnarkosning-
arnar í fyrra voru einnig lit-
aðar af þeim óróa sem hér
hafði verið skapaður og þar
náði völdum Besti flokkur
Jóns Gnarrs Kristinssonar í
félagi við tapara kosning-
anna, Samfylkingu Dags B.
Eggertssonar. Besti flokkur-
inn fékk talsvert fylgi en
samkvæmt nýrri
könnun hefur
fylgið nú þegar
hrunið um helm-
ing.
Ekki er síður
sláandi að ein-
ungis 17% borgarbúa treysta
núverandi borgarstjóra best
til að gegna því embætti.
Þetta er jafnvel enn minna
traust en Dagur B. Eggerts-
son nýtur og aðeins þriðj-
ungur af því trausti sem
Hanna Birna Kristjánsdóttir
nýtur samkvæmt könnun-
inni.
Jón Gnarr Kristinsson nýt-
ur um þessar mundir sama
trausts og einn forveri hans á
síðasta kjörtímabili, sem
ýmsir sem nú segja fátt töldu
að væri ekki sætt sökum
óvinsælda.
Hvorki forystan í
landsstjórn né
borgarstjórn nýtur
trausts almennings}
Traustið er ekki fyrir hendi
M
argir héldu að þetta fyrir-
bæri væri í glænýjum klæð-
skerasaumuðum glansbún-
ingi, en núna birtist okkur
nakinn og ófrýnilegur lík-
ami ríkisvaldsins, bólugrafinn og ofvaxinn,
þannig að fellingarnar ganga í bylgjum og
fæturnir bogna undan riðvöxnum og af-
mynduðum kroppnum.
Það er langt síðan sum okkar áttuðu sig
á eðli ríkisvaldsins. Ríkið tútnar út. Svo
einfalt er það. Þeir sem með það vald fara
þurfa ekki að bera ábyrgð á því að rekstur-
inn gangi vel. Þeir fara með annarra fé.
Þeir slá sig til riddara á kostnað annarra.
Út á það ganga stjórnmál.
Ríkið aflar fjár með skattheimtu. Það
sviptir vinnandi fólk sjálfsaflafé sínu. Þegar
það nægir ekki lengur fyrir óhagkvæmum ríkis-
rekstrinum leitar skrímslið annað. Það tekur lán.
Þannig er hallareksturinn falinn og framtíðinni
sendur reikningurinn. Á endanum kemur þó að
skuldadögum, eins og við höfum fengið forsmekkinn
af síðustu mánuði og misseri. Þá grípur ríkisvaldið til
þess ráðs að prenta nýja peninga, til að borga skuld-
irnar. Afleiðingin er offramboð af peningum. Pen-
ingar falla í verði, gagnvart alvöru verðmætum. Þetta
er kallað verðbólga. Almenningur ber þann kostnað.
Hann verður fátækari, á meðan ríkisbubbar hjá hinu
opinbera og í fjármálakerfinu maka krókinn (enda fá
þeir nýju peningana fyrstir, á því verðlagi
sem gildir við prentun).
Í Evrópu gerði ríkisvaldið hins vegar af-
drifarík „mistök“. Það aftengdi að hluta
vald ríkisins til peningaprentunar og lán-
töku. Það þýddi að ríkisvald í löndum á
borð við Grikkland, Portúgal, Belgíu, Spán
og Írland höfðu ekki tök á því að prenta
sig út úr vandræðunum. Þau horfast í
augu við greiðsluþrot.
Lánin tóku þessi ríki að miklu leyti hjá
þýskum bönkum. Því er líklegt að Þjóð-
verjar neyðist til þess að bjarga þessum
ríkissjóðum, annaðhvort með beinum fjár-
framlögum eða með því að leyfa seðla-
bankanum að prenta nýjar evrur. Fyrri
möguleikinn dæmir gríðarlegar álögur á
þýsku þjóðina og sá síðari eyðileggur evr-
una sem stöðuga mynt og felur í sér hættu á mikilli
verðbólgu.
Bandaríkin eru líka gjaldþrota, en þau skulda í eig-
in gjaldmiðli og eru þegar byrjuð að prenta sig út úr
vandræðunum.
Á endanum er þó niðurstaðan ávallt sú sama: Al-
menningur, sá sem síst skyldi, þarf að bera kostn-
aðinn af óráðsíu við ríkisrekstur um víða veröld. Af-
leiðingin er ekki tölur á blaði; hún er alvöru fátækt
og þjáning fólks, sem ekkert hefur til saka unnið, –
fórnarlamba kerfis sem gengur ekki upp.
ivarpall@mbl.is
Ívar Páll
Jónsson
Pistill
Nakið og bólugrafið skrímsli
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
„Útköllin koma í bylgjum og til
dæmis þarf ekki nema hressi-
lega vont veður í janúar eða des-
ember til þess að sveitir okkar
séu í stöðugum útköllum á
hverjum einasta degi,“ segir
Friðfinnur Freyr Guðmundsson.
„Þá eru það sérstaklega bygg-
ingarsvæðin sem eru til vand-
ræða. Það eru svo mörg hús sem
standa ókláruð og enginn sinnir
og frá þeim fýkur draslið í vondu
veðri. Það eru útköll í sömu
húsin aftur og aftur vegna
þess að það er engin umsjá
með þeim, líklega vegna
ástandsins í þjóðfélag-
inu. Nú í vetur höfðu
sveitir samband við
Landsbjörg og
spurðu hvað væri
hægt að gera við
þessu, því þetta
gengi ekki
svona til lengd-
ar.“
haa@mbl.is
Enginn sinnir
húsunum
ÚTKÖLL Í ÓVEÐRI