Líf og list - 01.11.1950, Side 16

„mömmu“ er trulluð a£ fjörmörg-
um aukaatriðum í leiknum, enda
er leikurinn sannast að segja frek-
ar mynd af íjölskyldulífi írsk-ame-
rískra borgara frá þessum tíma en
leikrænt viðfangsefni, sem þarf að
leysa. Ber því að sama brunni, að
leikurinn telst frekar til samsettra
mynda eða lýsingu á fjölskyldulífi
yfirleitt en sjónleiks með stígandi
atburðarás. Þá kem ég að kostum
leiksins, sem hefur getið honum
frægðarorð og lýðhylli. Leikurinn
er þrælfyndinn, líklega frá hendi
fyrsta höfundar, og svo hafa van-
ir leikhúsmenn um hann fjallað.
Sviðsetning, hreyfing og persónu
skipting er meistaralega reiknuð
út og mættu leikritahöfundar hér
mikið af þvílæra.Útsýni er yfir for-
stofugang og stiga og iðar þar allt
af lífi. Er yfir því allmiklu liressi-
legri blær cn hinum hefðbundnu
dyrum, sem leikararnir hverfa út
um á sviðinu.
Ekki get ég verið sammála öðr-
um ritdómurum í því að við hér
á landi könnumst þar við sitt
hvað úr okkar heimilislífi. Lífið á
því heimili er eins útlent og það
framast getur verið og að auki
bundið við amerískar siðvenjur
rneira en hálfa öld aftur í tímann.
Aftur á rnóti könnumst við við ým-
islegt almennt mannlegt í því og
fyndni er alþjóðleg sem allir geta
hlegið að.
Þá er að víkja að því, hvernig
leikurinn hafi tekizt hér í Þjóð-
leikhúsi íslendinga. Leikstjórinn
Lánis Pálsson sýndi rnikla kunn-
áttu í starfi og kom ekki einu sinni
sjálfur fram. Það roðar af degi... 1
Leikhraði var ágætur og staðsetn-
ing góð. Við verðum að, venja
okkur af of miklum seinagangi á
leiksviði nema leikritin séu því há-
tíðlegri. Hins vegar var talhraðinn
helzt til mikill og það svo, að mörg
af hinum ágætu tilsvörum heyrð-
ust ekki. Lcikhraði og talhraði er
sitt hvað. Leiksviðið er uppruna-
lega vettvangur hins talaða orðs og
því verður seint breytt, ef ekki er
farið út í „Pantomíník". Leikend-
ur geta og mega tala með misrnun-
andi hraða eftir því hvernig á
stendur.en aldrei svo,að ekki heyr-
ist hvað þeir segja. Þá eru leikstjóri
og leikendur um leið farnir að
svíkja áhorfendur og bregðast lilut-
verki sínu. Það er eitt af megin-
regluni leikhússins, að áheyrendur
geti notið þar hins talaða orðs. í
þessum leik voru o£ mikil brögð
að því, hve illa heyrðist og var
það þeim mun hvimleiðara, þar
sem styrkur leikritsins liggur ein-
mitt í fyndnum tilsvörum. Að vísu
veldur hlátur leikhúsgesta í gam-
anleik sem þessum nokkru um, en
leikendur verða þar að sæta lagi,
eins og allir góðir leikarar gera, að
láta ekki verulega góð tilsvör glat-
ast í hláturshviðum, enda þótt þeir
stöðvi ekki leik sinn. Leikhúsgest-
ir þurfa líka að venja sig á að hlæja
ekki óþarflega, lengi. Þeir verða að
læra að taka tillit til annarra. Þeir
verða að laga sig eftir hraða leiks-
ins og vera fljótir í viðbrögðum.
Þó að leikstjórn Lárusar Pálsson-
ar bæri honum vitni um um kunn-
áttu og snilli í mörgum greinum,
þá lxafði liann ekki auga á liverj-
um fingri. Leikmenn gera sér yfir-
leitt ekki grein fyrir, hversu erfitt
og fjölþætt starf leikstjóra er. Á
leikstjóranum hvílir öll ábyrgðin
og krefst meiri hugvitssemi á
skömmum tíma en flest önnur list-
starfsemi.
En ég hef bent á það áður og
bendi enn á það nú, að leikstjór-
inn má ekki vanrækja hina óreynd-
ari leikara. Hann verður að hjálpa
16
LÍF og LIST
i