Birtingur - 01.12.1954, Blaðsíða 2
vídda? Ef til vill eru öll okkar abströktu form
(sem réttar væri að kalla konkret) náttúru-
form.
A sýningu minni finnast nokkrar myndir
sem unnar eru undir áhrifum blóðugs nauta-
ats. Þar hef ég ekki frekar en í öðrum myndum
mínum leitazt við að eftirlíkja það sem fyrir
augu bar, heldur reynt að seiða fram ríkjandi
stemmningu, „atmosfæren“, hinar ofsafengnu
andstæður forma og lita og það tilfinninga-
stríð sem að baki liggur slíkum hildarleik. Ég
hef ekki valið hlutunum form að hætti hinna
„figurativu“, heldur reynt að gefa þeim líf á
myndfletinum eins og þeir mótuðust í vitund
minni. Áhrif hins ytri veruleika hafa gengið
í gegnum ótal svið tilfinningalífs míns og
drauma áður en þau fengu sinn lokabúning,
silt form. Ég hef reynt að „konkretisera“ þær
„abstraktionir“ sem kviknað hafa í vitund
minni fyrir beina eða óbeina tilverkan vtri til-
veru. Þar sem eftirlíkingu náttúrufyrirbæra
líkur upphefst hin sanna list. Hamingja lista-
mannsins felst í möguleikanum að geta fært
þrá sína, gleði og sorg í listrænan búning. Ó-
hamingja hans felsl í því að honum er ekki
fært með hjálp forma og lita að sýna oss fyrr-
nefnda eðlisþætti, þannig að þeir nemi staðar
í eirðaleysi sínu.
Þeir, sem ætíð reyna að skilja, reyna að
finna eitthvað „út úr“ (eins og kallað er) nú-
tíma myndlist, hafa hvorki nógu þroskaðan
listasmekk né nógu heimspekilega afstöðu
gagnvart henni, sjálfum sér og lífinu í heild.
Ég geri ekki þá kröfu til neins þeirra áhorfenda
mynda minna að þeir geti fyrirhafnarlaust
sökkt sér niður í og notið hins margslungna
tilfinningalífs míns, ástríður mínar, gleði og
sorg, sem ég hef reynt að framkalla á mynd-
fletina. En ])að er ósk mín að fyrrnefndir ein-
staklingar komi á móts við mig, myndir mín-
ar, áti fyrirfram ákveðinna skoðana og um-
fram allt án hinna hvimleiðu smáborgaralegu
fordóma á því sem af þjóðfélagsástæðum hef-
ur ekki náð til þeirra hvorki sem eigri né nógu
almennir sýningagripir í opinberu safni.
Á öllum tímabilum sögunnar hefur fjöldinn
verið illa upplýstur ekki aðeins um þjóðfélags-
mál, heldur og um þýðingu og almennt gildi
lista. Hann hefur ætíð gert og gerir enn þá
kröfu lil listarinnar að hún sé vinsæl, það er að
segja þóknist smekksvöntun hans og skilnings-
leysi, daðri við meiningarlausan hégóma hans,
segi honum það sem hann hefur þegar heyrt,
sýni honum það sem hann er löngu orðinn
þreyttur að sjá og dreifí hugsunum hans þegar
hann er orðinn uppgefinn á sljóleik sínum. Or-
sök þekkingarskorts og þröngsýninnar er að
finna í úreltum þjóðfélagsháttum.
Hver töfrast ekki af fögru landslagi án þess
að skilja það? Hver h'efur ekki magnazt annar-
legum tilfinningum fegurðar og ótta sem horft
hefur á æðisgengið eldgos án þess að skilja
það né hinar eðlisfræðilegu forsendur þess?
Fegurðar á að njóta en ekki skilja. Það er svo
óendanlega margt í náttúrunnar riki sem hríf-
ur huga vorn, en vér reynurn ekki að skilgreina.
— List getur heldur enginn skilgreint; væri
það mögulegt fyndist engum nautn í að fást við
listir. Eins og það er ómögulegt nema músik-
ölskum manni að njóta tónlistar er það ógjörn-
ingur nema optikölskum manni að njóta mynd-
listar.
Það er tilgangur vor sem „konkret“-myndir
sköpum að þjappa saman í myndheildina (með
þeim efnum sem hver einn kýs sér) allri þeirri
dýpt sem hugur vor býr yfir og er í eðli sínu
óaðskiljanlegur öllum náttúrulögmálum; að
vera sem sannastir fulltrúar samlíðar vorrar,
að vera í gegnum verk vor spegill aldarandans.
Abstrakt-listin svokallaða er það víðfeðm
að henni er fært að ala hina ólíkustu listamenn
við brjóst sér. Hún gefur þeim ótakmörkuð
tækifæri til að tjá hug sinn í gegnum hin marg-
víslegu efni sem samtíðin fær þeim í hendur.
Og hún er fær uin að fullnægja tilfinninga- og
skynsemiskröfum hinna ólíkustu einstaklinga.
En sú list sem byggist á sjónfræðilegum blekk-
ingum (illusion) er fölsk og raunar engin list.
Takmark vort hlýtur að vera það að minnka
hið margnefnda bil sem sagt er að sé á milli
66
BIRTINGUR