Birtingur - 01.12.1960, Page 23

um, þeii1 hafa að minnsta kosti einhvers
konar biblíustíl sameiginlegan, þótt með
ólíkum hætti sé, en báðir hafa þeir geng-
ið í smiðju franskrar ljóðerfðar, notið
þeirra sem riðu á vaðið í endurnýjun
skáldskaparins: að baki þeim standa
Lautréamont og Rimbaud, unglingarnir
sem komu inn í skáldskapinn á síðari
hluta nítjándu aldar einsog eldingar af
himnum ofan, tvö leiftur hvort á fætur
öðru eða næstum samtímis, og síðan stóð
spilaborg liefðbundins kveðskapar í ljós-
um loga.
Stutt ljóð eru fátíð hjá Perse; hann
hefur tamið sér að yrkja kviður í mörg-
um köflum, þar sem víða gætir mælsku-
stíls, biblíustíls og endurtekninga, sem
magna Ijóðið undarlegum seiði, en á það
til að ríma á stöku stað, þar sem lesand-
inn á sér þess ef til vill sízt von, og allt
verður það að töfrum. Stutt 1 jóð einsog
„Söngur“, sem er framan við kviðuna
„Austurför Kýrusar". Sagt er að St. J.
mildari og ljúfari, er einsog hörpulag eða
hjarðljóð á undan hijómsveitarverki. Aft-
an við kviðuna er annar ,,söngur“ af sama
toga, einsog til hvíldar eftir miklar hrær-
ingar. Það minnir á mansöngvana, sem
nauðsynlegir þóttu hverri rímu, og urðu
reyndar stundum meiri skáldskapur en öll
riman sjálf.
Ég leyfi mér að fara nokkrum orðum um
kviðuna „Austurför“, ef það mætti verða
einhverjum til glöggvunar, en ekki fyrir
það, að ég telji skáldið ná þar hæst í list
sinni, því fer fjarri, en ef til vill er þar
upphafið að stórverkum Perse, og feginn
vildi ég að mikil kvæði einsog Vindar eða
Útlegð örvuðu einhvern íslenzkan bók-
menntafræðing til snjallari skrifa en hér
gefur að lesa.
Sumir hafa dregið efni kviðunnar saman
eitthvað á þessa leið: Sigui’vegarinn
kemur til staðarins þar sem hann hyggst
reisa borg. Skipulagning borgarinnar.
Leitað véfréttar. Lagður grundvöllur borg-
arinnar. Öþolinmæði og löngun í nýja
leiðangra og sigra osfrv. Ákvörðun tekin
um brottför. Gengið yfir eyðimörkina.
Komið að landamærum nýs og víðáttu-
mikils lands. Fagnaður, hátíðahöld. Ný
brottför skammt undan.
„Austurför" er þó of myrkur skáldskap-
ur til að hægt sé að henda reiður á nein-
um ákveðnum söguþræði eða tala um ljósa
frásögn. Kviðan fjallar ekki um neina
ákveðna för, ekki um neinn ákveðinn sig-
urvegara eða landvinningamann, er ekki
háð neinum sérstökum tíma. Það er sem
skáldið sjái aldirnar líða hjá, sjái menn-
ina leggja eirðarlaust út á nýjar og nýjar
eyðimerkur, hyggja á nýja og nýja
sigra.
Nafnið er dregið af ritinu Anabasis eftir
Xenófón, er nefnt hefur verið á íslenzku
„Austurför", ber vott um allt annan stíl,
Perse hafi ort kviðuna eftir að hafa farið
í leiðangur inn á Gobí-eyðimörkina, og má
vera að honum hafi þar í auðninni orðið
hugsað til Grikkjanna í „Austurför Kýr-
usar“, þessara hermanna sem komust við
illan leik til sjávar og kölluðu upp yfir
sig „Þalatta“ þegar þeir sáu hafið, eftir
að hafa skálmað framlágir yfir ókunn
fjöll, þreyttir og hraktir. Og mun ekki
Perse hafa séð Alexander mikla leggja
upp í aðra ,.austurföv“ rúmlega hálfri öld
Birtingur 21