Austurland - 20.12.1989, Blaðsíða 5

JÓLIN 1989.
5
Þorsteinn L. Þorsteinsson, Höfn:
Það er alltaf nokkur léttir að
hverfa frá amstri hversdagsins
og taka sér frí og þarf ekki alltaf
að leggja að baki mörg hundruð
kílómetra. Stundum nægir að
fara í næstu sveit og dvelja þar
nokkra daga. Petta fékk ég að
reyna fyrir ekki alllöngu er við
hjónin ásamt öðrum úr fjöl-
skyldunni dvöldum í nokkra
daga í orlofshúsum Eimskipa-
félagsins á Reynivöllum í
Suðursveit.
Pað er best að byrja á því, að
upplýsa að þar er ég borinn og
barnfæddur og þar hafa forfeður
mínir búið mann fram af manni.
Þegar ég var að alast upp á
Reynivöllum var þar tvíbýli. Á
efri bænum bjuggu foreldrar
mínir, Þorsteinn Guðmundsson
og Arilí Þorsteinsdóttir en fluttu
af jörðinni laust eftir 1960.
Eftir það var jörðin í eyði í
nokkur ár, en þar kom að hún
var seld Eimskipafélaginu undir
orlofsbústaði. Nú er aðeins eitt
býli á Reynivöllum og þar búa
hjónin Örn Eriksen Reykvík-
ingur, danskur í föðurætt og
Þóra Jóhannsdóttir, borinn og
barnfæddur suðursveitungur.
Reynivellir eru vestasti bær í
Suðursveit, næst Breiðamerk-
ursandi að austan. Önnur býli í
sveitinni er stóðu vestar eru nú
horfin af sjónarsviðinu vegna
ágangs frá jökulvötnum. Á
átjándu og nítjándu öld ruddist
Brejjfamerkurjökull fram á
sandinn með vatnagangi og á
síðari hluta nítjándu aldar átti
hann ófarna um 200 metra til að
komast í sjó áður en hann fór
að hörfa til baka.
í þessum hamförum eyddist
bærinn Fell. Hann stóð sunnan
undir Fellsfjalli 40 til 50 metra
undan brekkufætinum, í hávest-
urfrá Reynivöllum. Þarséstenn
til tótta. Einnig voru í Fellslandi
hjáleigurnar Bakki, Brennhólar
og Borgarhóll. Og nú erum við
stödd í orlofshúsi Eimskipafé-
lagsins á Reynivöllum og það er
gott að láta hugann reika unt
leið og horft er út um gluggana
á setustofunni. Héðan blasir
Fellsfjallið við það er alltaf jafn
sérkennilegt. Það er eins og það
snúi þversum til að storka hin-
Reynivellir í dag.
um fjöllunum. Og þarna undir
brekkufætinum var býlið Fell
sem eyddist af vatnagangi úr
Breiðamerkurjökli.
I Suðursveit var á kreiki
munnmælasaga um hvað olli
eyðingu Fells og hjáleiganna
þriggja. Árið 1703 var ísleifur
Einarsson sýslumaður Austur-
Skaftfellinga búsettur á Felli. Þá
var þar ein af vildisjörðum þessa
lands. ísleifur sýslumaður þótti
hinn mætasti ntaður og mikils-
virtur af sveitungum og sýslu-
búum. FTann tók manntal í
Austur-Skaftafellssýslu fyrir
Árna Magnússon og Pál
Vídalín. I Suðursveit var sagt
að máttarvöldin hefðu borið
það góðan hug til Isleifs, að þeg-
ar hann lést og var fluttur til
greftrunar að Kálfafellsstað, þá
áttu kirkjuklukkunar þar að
hafa hringt sér sjálfar þegar lík-
fygldin var kontin austur á svo-
nefnda Moldagranda, en þeir
eru vestan til á Steinasandi.
Isleifur átti son, er Jón hét og
tók hann við embætti eftir föður
sinn en var ekki eins mikill gæfu-
maður og hann og hrökklaðist
úr embættinu við lítinn orðstír.
En til þess lágu eftirfarandi or-
sakir.
Einhverju sinni kom gestur
að Felli. Hann var austan af
landi og hét Páll og oftast nefnd-
ur Vísi-Páll. Hann baðst gisting-
ar en honum dvaldist lengur á
Felli en um nætursakir. Sagt var
að Jón ísleifsson hafi hænst að
Páli og þar kom að hann átti að
hafa kennt Jóni galdra. Stuttu
síðar veikist Páll og það var ekki
einleikið hvernig hann barst af
í veikindum sínum svo það ráð
var tekið að flytja hann í fjósið.
Þar elnaði honum sóttin uns
hann lést. Það þótti ekki við
hæfi að jarða þennan galdra-
mann hjá góðum og velkristnum
Suðursveitungum, í kirkjugarð-
inum á Kálfafellsstað og það
ráð, var tekið að flytja Pál vest-
ur að jökli og dysja hann þar.
En þá bregður svo við að mikil
ókyrrð kemur í jökulinn og
hann fer að skríða fram yfir
Fellslönd með vatnagangi og
aurburði og svo fór að lokum að
höfuðbólið Fell sem talið var
hundað hundruð að fornu mati
grófst í sand og möl. Búskap
lauk á Felli um 1870.
Óljóst man ég eftir gamalli
konu sem dvaldi hér á Höfn. Hún
hét Auðbjörg Þorsteinsdóttir og
var ömmusystir Lúðvíks Jóseps-
sonar frv. Alþingismanns. Hún
var fædd á Felli og mundi eftir
því þegar bærinn niður á slétt-
unni fór í eyði vegna vatnagangs,
sem steyptist skyndilega yfir lág-
lendið svo bæjarhóllinn varð
umflotinn jökulvatni og fólkið
varð að yfirgefa bæinn í flýti og
leita upp í brekkuna, Eftir þetta
var bær reistur innar með brekk-
unni að austan og þar var hokrað
í örfá ár. Síðasti ábúandinn þar
var Elín nokkur Guðmundsdóttir
sem verið hafði ráðskona hjá
Þorsteini Einarssyni á Kálfa-
fellsstað. Torfhildur Hólm rit-
höfundur dóttir Þorsteins átti þá
verulegan hluta í jörðinni. Hún
seldi Eyjólfi Runólfssyni hrepp-
stjóra á Reynivöllum sinn hlut
í Fellinu. Þar í brekkunum heyj-
aði Eyjólfur, veiddi mávsunga á
Breiðamerkursandi, nytjaði
reka af Fellsfjöru og reisti beit-
arhús á Felli. Hann hafði það
fyrir sið að fara þangað vestur
rétt fyrir Ijósaskiptin hvert
gamlárskvöld og konta þaðan
vel hreyfur af víni þegar dimrnt
var orðið. Eyjólfur var spaug-
samur og sagði að vinir sínir,
einhverjir hollvættir sem þar
byggju gæfu sér í staupinu og
lét vel yfir slíkum vinahótum.
Hollvættir þeir sem bjuggu á
Felli gátu fleira en gefa mönnum
hressingu á gamlárskvöld. Yfir-
völd sveitarinnar freistuðu þess
einu sinni að geyma þar at-
kvæðakassann ef vera kynni i)
Bestu óskir um
gleðileg jól
og farsælt komandi ár
Þökk fyrir viðskiptin
Ljósmyndastofa
Vilbergs Guðnasonar
Eskifirði
Frá Reynivöllum. - Fjœrst Örœfajökull, þá Breiðamerkurjökull og
Fellsbrekkur nær.