Húsfreyjan - 01.07.1960, Blaðsíða 6

af, var prestskona á Hamraendum í Mið-
dölum á 18. öld. Hún var svo nafnfræg
kona af hannyrðum sínum, að Dana-
drottning sendi henni heiðursgjöf úr kon-
ungsgarði fyrir, og hefur þá sennilega séð
eitthvað af listaverkum Þórunnar, sem
hún vann við grútarljós í moldarbænum
á Hamraendum. Dætur séra Hjalta mál-
ara og listamanns í Vatnsfirði og þær
nafnalausu konur, sem íslenzka kirkju-
gripi gerðu á miðöldum og síðar, leituðu
viðfangsefna utan heimilisstarfanna á
löndum listarinnar.
Af íslenzkum konum á fyrri öldum
fara sögur fyrir bóklegar menntir. Ein
göfugasta kona 16. aldarinnar var Stein-
unn Jónsdóttir frá Svalbarði, tengdadótt-
ir Jóns Arasonar, nafnfræg kona fyrir
gáfur sínar og mannkosti aðra, og auk
þess fór af lærdómi hennar mikið orð og
bókvísi. Halldóra dóttir Guðbrands bisk-
ups veitti ekki aðeins fjármálum Hóla-
stóls frábæra forsjá, heldur fór einnig
mikið orð af lærdómi hennar í þýzkri
tungu. Má þó ætla, að frá umsvifum
hennar hafi naumast mikið næði gefizt
til bóklegrar iðju. Um Guðrúnu Árna-
dóttur frá Stóradal á 16. öld, eru til ein
elztu erfiljóð, sem nú eru kunn á ís-
lenzku. Þau orkti fagurlega og af miklum
trega eiginmaður hennar, Eiríkur sýslu-
maður Árnason á Skriðuklaustri. Segir
hann að ekki hafi hún aðeins verið hygg-
indakona mikil um forsjá og úrræði, held-
ur hafi hún verið lærð um lækningar,
bókfróð og kunnað „loflega skrift með
penna.“ Á hinni myrku 18. öld var prests-
konan á Helgafelli, Ingibjörg Gísladóttir,
orðlögð fyrir tungumálaþekkingu sína.
Og þá er ekki síður merkilegt, að Vil-
borg dóttir Gísla biskups Jónssonar, sem
gerðist bóndakona á Syðri-Reykjum, tók
heim til sín unga pilta, kenndi þeim
messusöng og hélt heima hjá sér „svo
sem skóla“ í þeirri grein.
Margt fleira mætti nefna til sönnun-
ar því, að islenzkar konur hafa fleiru
sinnt en heimilisstörfum, og mega nú-
timakonur halda þeirra nöfn í heiðri.
6
En hvað um það, sem húsfreyja, móðir
og kona hefur islenzka konan unnið sitt
vegsamlegasta ævistarf. Og þótt margt
hafi breytzt má menning framtíðarinnar
þess sízt missa, að það hlutverk ræki
konan á komandi árum og öldum, —
ekki sem einu leiðina, er konunni sé opin
og fær, heldur sem það starf, er hún hafi
meiri hæfileika en karlmaðurinn til að
leysa af hendi, — ekki sem eina starfið,
er Guð hafi ætlað henni, heldur sem
starf, er Guð hafi gefið henni sérgáfu og
stóra náðargjöf til að leysa af hendi.
Af húsfreyju- og móðurstarfi Maríu,
smiðskonunnar í Nasaret, er ekki sér-
stök saga sögð. Og þó má sitt hvað milli
línanna í guðspjöllunum um hana lesa.
Sonur hennar, hinn elzti, er farinn að
heiman. Þungi hins risavaxna hlutverks,
er hann hafði tekizt á hendur, þjakar
hann. Á erfiðri stund er hann einn meðal
ókunnra, fjandsamlegra manna, storm-
urinn stendur um hann. Þá verður hon-
um hugsað heim, heim til móður sinnar
og kyrrláta æskuheimilisins með syst-
kinunum í Nasaret, og söknuðinum gef-
ur hann útrás í þessum orðum: ,,Refir
eiga greni, fuglar himins eiga hreiður,
en mannssonurinn á hvergi höfði sínu að
að halla.“ Segir ekki þessi beizki söknuð-
ur hins heimilislausa, unga manns mikla
sögu af Maríu og heimilinu, sem hún bjó
bónda og börnum í Nasaret?
★
I upphafi máls míns minntist ég á
klaustrið í Beuron, hinn fagra friðarstað,
þar sem hinn göfugi málaramunkur,
bróðir Verkade, lifði og leysti af hönd-
um frægt og merkilegt ævistarf. Æsku-
heimilið hafði hann látið. En svo var
minningin um það ennþá sterk og heit
eftir áratugalanga klausturvist, þar sem
hann hafði fundið lífsfyllingu sína í trú-
rænu lífi og listrænum afrekum, að sjálfs-
ævisöguna gat hann ekki annað en til-
einkað æskuheimilinu sínu. Birtir ekki
þetta sömu lofgerðina um heimilið, sama
söknuðinn eftir heimilinu, sem í orðum
Framhald á bls. 19.
HÚSFREYJAN