Eining - 01.10.1957, Síða 7

EINING
7
inga. Bætt lífskjör eru þannig engin trygging fyrir betra sið-
gæði og sannri menningu.
Norski ritstjórinn minnir á, að ekki þurfi þeir í Noregi eða
nágrannalöndunum að kippa sér upp við þessa skýrslu frá
Englandi, sitt af hverju svipuðu gerist einnig hjá þeim, nefnir
Svíþjóð sem dæmi.
Hvað svo um okkur Islendinga. Eru ekki iðulega greinar
í blöðum okkar um innbrotsþjófnað unglinga, skemmdir á
strætisvögnum, biðskýlum og ýmsum eignum manna? Hlust-
ið á leiki barna hér og þar, argið og gargið og óhemjuskap-
inn. Varla minnist eg þess að hafa heyrt annað eins erlendis.
Af ýmsu þessu hafa blöðin okkar gefið ljótar myndir. Hverj-
um er svo um að kenna? Hverjir ala upp slík börn og ungl-
inga ? Það eru fyrst og fremst þrír aðiljar: heimilið, skólinn
og tíðarandinn, og ekki er sá síðasti beztur. Megnið af kvik-
myndunum ræktar aðeins kynferðisóra og glæpi. Kvikmynda-
húsin eru nú musteri fólksins, ekki sízt unglinganna. Þau eru
niðurdrep allri göfugri menningu. Þar við bætist svo siðspill-
andi ritmokstur, áfengis- og tóbaksala og fleira. Skólar eru
víða lítið annað en fræðslustofnanir, orka litlu um uppeldið,
og heimilin víða ýmist kærulaus eða getulítil, eða hvort-
tveggja. Börnin nema nú ekki víða heilög fræði við móður-
kné. Þau sofna ekki með bænarorð á vörum og út frá sign-
ingu móðurinnar. Unglingarnir leggja af stað út í lífið með
lítið haldgott veganesti og litla kjölfestu .Engan þarf því að
undra þótt margur unglingurinn kollsigli sig á hinum úfna sjó
upplausnartímabilsins. Við uppskerum í þessu eins og við
sáum. P. s.
Allir erum víð fæddir algáðir
Einar Björnsson, fyrrv. þingtemplar í Reykjavík, flutti eftir-
farandi ávarp sem einn dagskrárlið á sumarfagnaðar sam-
komu stúkunnar Víkings sl. vor. Það er fú orð í fullri mein-
ingu, og þótti ritstjóra blaðsins viðeigandi að birta það. - P.S.
in
ClC^Cl Cýi
Þegar konungurinn ríkir með réttlœti og höfðingjarn-
ir stjórna með réttvísi, þá verður hver þeirra sem hlé
fyrir vindi og skjól fyrir skúrum, sem vatnslækir í
öræfum, sem slcuggi af stórum hamri í vatnslausu landi.
Þá eru augu hinna sjáandi eigi afturlukt og þá hlusta
eyru þeirra, sem heyrandi eru. Hjörtu hinna gálausu
læra hyggindi og tunga hinna mállausu talar liðugt og
skýrt. Þá er heimskinginn eigi framar kallaður göfug-
menni og hinn undirförli eigi sagður veglyndur.
— Jesaja 32, 1—5.
Réttlátir leiðtogar eru þannig hverri þjóð allra meina
bót. Þeim er líkt við skjól fyrir hretum og stormum,
við svalalind í öræfum, við hlíf fyrir ofhita og sólar-
bruna. Þá er mönnum óhætt að ganga með opin augu,
þurfa ekki að loka augum sínum fyrir spillingu í lífi
þjóðarinnar. Þá þurfa menn ekki heldur að varast að
tala og láta álit sitt í ljós. Þeir eru þá frjálsir menn, er
búa við réttláta og farsæla stjórn. Og þá er staðreynd-
um ekki snúið öfugt: heimskinginn kallaður göfugmenni
né svindlarinn heldriinaður. — Þá læra lijörtu hinna
gálausu hyggindi. Hin uppvaxandi kynslóð gefur þá
gaum fögru fordæmi leiðtoganna. Þetta er allt í sam-
ræmi við hið sígilda vizkuorð, sem ætti að vera letrað
yfir dyrum allra stjórnarvalda, húskóla, löggjafarþinga
og menntastofnana:
EéttlætiS upphefur lýðinn, en syndin (rangsleiinin)
er þjóSarina skömm“.
Erindi og fyrirlestrar sem dagskrár-
liður á mannfundum, þykir nú orðið lít-
ill fengur, sérstaklega þó ef um vanda-
mál mannlegs lífs er fjallað. Um slíkt
vilja menn sem minnst heyra, hvað þá
að taka þátt í umræðum um alvörumál-
in.
Vissulega eru það margvísleg vanda-
mál, sem að okkur steðja um þessar
mundir og sýnizt vafalaust mörgum sitt
hvað um það, hvar skórinn kreppir fast-
ast að.
Við, sem skipum okkur undir merki
bindindishreyfingarinnar, teljum áfeng-
ismálin eitt af höfuðvandamálum þjóð-
arinnar í dag og að gæfa hennar og
gengi sé m. a. bundin heppilegri og
varanlegri lausn þess. Hinns vegar er
ekki að leyna, að starf og stefna bind-
indishreyfingarinnar á ekki því fylgi að
fagna eða skilningi hjá þjóðinni, sem
vænta mætti af menntaðri og framsæk-
inni þjóð. Sannar þetta hin mikla áfeng-
isneyzla og fjársóun í því sambandi.
Nú búizt þið, góðir hálsar, sjálfsagt
við að eg ætli að flytja hér magn-
þrungna bindindisprédikun með tilheyr-
andi lýsingu á margs konar böli og
mannlegum þjáningum.
Nei, verið hvergi smeikir. Ég ætla
aðeins að leyfa mér, að minna ykkur á
það eitt, og á það er nauðsynlegt að
minna við og við, það er þetta: að hið
áfengislausa ástand er hið eðlilega.
Danska skáldið Harald Bergsted sagði
eitt sinn : ,,Við erum öll fædd algáð“.
Vissulega hefur hann rétt fyrir sér, eða
er ekki svo ? Vill nokkur neita þessu ?
Kýrin í haganum, villimaðurinn í pálma-
kofanum og barnið í vöggunni — öll
eru þau algáð, og séu þau með réttu
ráði, snúa þau sér undan með undrun
og fyrirlitningu, ef að þeim er réttur
áfengur drykkur.
Vatn og mjólk voru hinir uppruna-
legu svaladrykkir, í upphafi var aðeins
vatn og mjólk. Það er hin svo nefnda
menning, sem skapað hefur drykkjusið-
ina. — Nútíma iðnvæðing og auðvald,
sem gert hafa hóflausa áfengisfram-
Ieiðslu auðvelda, og tillitslaus gróðafíkn
framleiðendanna, — það eru þessi fyr-
irbæri, sem gert hafa áfengisbölið að
miklu vandamáli, einu mesta félagslegu
vandamáli nútímans.
Ef reisa ætti nýtt þjóðfélag, myndi
áfengið verða haft þar utan dyra, það
er að segja, ef sæmilega skynugir ná-
ungar væru að verki. Enginn endurbóta-
maður, enginn heilskyggn sköpuður
myndi af ásettu ráði og viljandi sleppa
slöngunni inn í paradís.
I hinu gamla þjóðfélagi er aðstaðan
öll flóknari, þar sem höggormurinn er
þar fyrir og með gull í halanum, og
heila hersingu að baki sér, en viðurkenn-
ingar, jafnvel skilnings, er að öllum jafn-
aði ekki vant. Það er fyrst þá, er hug-
myndin á að gerast raunhæf og nýtast í
hinu starfandi og stritandi lífi, að sann-
leikur hinna fornu orða er í fullu gildi:
,,hið góða, sem eg vil, geri eg ekki, en
hið vonda, sem eg vil ekki, það geri eg“.
Hver neitar því, að nautn áfengis sé
ekki hin mesta hætta, bæði einstakling-
um og þjóðfélaginu í heild, að það sé
hin síkvika uppspretta glæpa, fátæktar,
sjúkdóma, neyðar og úrkynjunar ?
Hverjum er ekki ljóst, að hver og einn
dagur á sína harmasögu og raunabögu
í sambandi við þenna viðsjála drykk ?
Hver er sá, er hefur ekki veitt því
athygli að þjóðfélag 20. aldarinnar er
sem dansgólf með fallhlerum með vissu
millibili, sem opnar sig einn eftir annan
og gleypa af samborgurum okkar og
kunningjum þenna í dag og hinn á morg-
unn. En dansinn dunar eftir sem áður.
Hið gamla skipulag er byggt á aldagöml-
um venjum og erfðum, sem erfitt er að
fá breytt.
Frá örófi alda hafa hinir fátæku í
andanum hellt sig fulla til þess að kæfa
minnimáttarkenndina, til þess að kom-
ast í ,,stemmningu“ eins og það er fag-
urlega orðað. Allt frá dögum Óðins hafa