Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.07.1918, Blaðsíða 7

T Í M A R I T V. F. í. 19 18
33
Háspcnta leiðslan til bæjarins verður h. u. b. 2,4
km. lengri frá Grafarvogi cn frá stöð I við árnar.
Nánari rannsókn á skilyrðunum fyrir byggingu
aflstöðvar við Grafarvog mun verða gerð, og bráða-
birgða-kostnaðaráætlun til samanburðar við bitt
fyrirkomulagið.
II. Lýsing á fyrirhugaðri 1000 hestafla stöð.
A. Vatnsvirki og byggingar.
1. S l ý f 1 a o g inntökuþró. Stýflan er fyrir-
huguð rjett fyrir ofan hólmana móts við Árbæ. Árnar
hafa þar tvo farvegi, cn nærfelt alt vatnið rennur
i eystri farveginum, og cr ráðgert að stýfla hann
einan í fyrstu. Meðan á verkinu stendur cr ánni veitt
i liinn farveginn. Botninn cr fyrst hreinsaður, og
sprengt fyrir inntökuþrónni. Lögun stýflunnar sjest
á 2. blaði að öðru cn þvi, að dýptin á undirstöðunum
verður að fara cftir því livc mikið vcrður nauðsyn-
legt að hrcinsa upp úr árbotninum lil þcss að fá
þjcttan grundvöll.
Stýflan cr gcrð úr steypu 1:3:5, með iblöndun
grjóts. Vatnsmegin cr 20 sm. þykt lag úr þjettri
stcypu, blöndun 1:2:3, og balc við þetta lag eru
ræslupípur til þcss að vcita burtu lekavatni.
Yfirborðsliæð stýflunnar cr á kóta + 18,5, en yfir-
fall 15 m. að lengd á kóta + 18. Mcð því að gert er ráð
fyrir að hælcka stýfluna seinna upp i kóta + 50,5
með yfirfallshæð + 50,0, cr inntökuþróin nú þegar
bygð upp í liæð + 50,5, og sömuleiðis stöplar undir
lyftitæki botnrásarhleranna. Landmegin við inntöku-
þróna tckur við stýfla úr mold (jarðcfnum), og er
ætlast til að hún gcri jafnframt gagn sem vegur upp
á inntökuþróna.
1 stýflunni eru tvær botnrásir, 1,0 X 1 >5 metrar
að ljósmáli.
Með því að hækka stýfluna upp í kóta + 50,5 og
gcra jafnframt stýflu með sömu yfirfallshæð yfir
hinn farveginn, l'æst vatnsgeymslurinn ofan við stýfl-
una, scm tckur um 100,000 tcningsmetra. það mun
nægja til renslisjöfnunar innan sólarliringsins á 2,5
tcnm. mcðalrcnsli á sckúndu, þannig að byggja megi
slöðina fyrir 5,0 tcnm. liámarksrensli.
Inn í inntökuþróna liggja tvö op, 1,0 X L5 m. að
ljósmáli, og cru fyrir þcim járnhlcrar mcð lyftium-
búnaði. Bak við hlerana eru rennur í veggina svo að
loka megi mcð bjálkastýflu cf hlcrar bila. 1 þrónni
cr rist úr 21/4”X1/4” flötum járnum mcð 20 mm. milli-
bilum, og liggur hún á járnbjálkum svo sterkum, að
þeir þola að ristinni sjc lokað. Úr botni inntökuþró-
arinnar liggur 150 mm. tæmingarpipa, lokuð með
skothana.
Gert cr ráð fyrir að þcgar i upphafi sje steypt inn
i þróarvcgginn keilumyndað munnstykki fyrir þrýsti-
pípu nr. 2, og lokað fyrir munnann með hlera úr
járnbendri steinsteypu, sem brjóta má burtu þegar
lokið er seinna meir að leggja þá pípu.
Á þeim kafla árfarveganna, sem lónið ofan við
þessa stýflu tekur yfir, cr ckki annað hraun en hrygg-
urinn milli farveganna. Yfirborð hans er heillcgt, og
ekki líkur til að vatn fari þar niður.
2. prýstivatnspipan. Lengd hennar er
1050 metrar og þvermál að innan 1500 mm. Efst
er keilumyndað munnstykki í þróarveggnum, 2,0 m.
að þvcrmáli. þykt pípunnar er:
á efstu 560 metrum ...... 5 mm.
- næstu 100 — 6
- næstu 270 — 7 -—
- ncðstu 120 — 8 —
Pípan liggur eftir beinni línu, og er grafin niður
og fylt ofan á hana eins og sjest á 3. blaði. Undir
pípurnar er látið lag af smágrjóti (púkki) og möl.
Hryggurinn yfir pípunni er þakinn mcð þykku gras-
torfi þar sem graslendi er í kring, en annarsstaðar
með grjóti.
Gerl cr ráð fyrir að pipan vcrði smíðuð hjer á
landi.
Yið neðri cnda pípunnar er samtcngingarstykki,
sýnt á 4. bl., til þcss að unt sje að setja aðra pípu
seinna í samband við túrbínur þær, scm fyrst um
sinn fá vatn silt eftir þessari pipu cingöngu. Til þess
að greiða fyrir lagningu þessarar seinni pípu er cinn-
ig gert ráð fyrir, að þar scm klöpp er i pípustæðinu,
sje þegar í upphafi sprengt burtu nægilega mikið til
þess að ekki þurfi að fara fram sprengingar við hlið-
ina á fyrri pipunni þegar sú seinni vcrður lögð.
Útreikningur hefur verið gerður um það, hvort
svara muni kostnaði að lcggja þegar í upphafi 2,0
metra víða pípu, sem flytur 5,0 temn. á sekúndu, þar
sem hinni áætluðu 1,5 mctra pípu er ætlað að flytja
2,5 tenm. á sek. Verður niðurstaðan sú, að viðari
pípan mundi kosla 150.000 kr. meira; sjcu rentur,
fyrning og viðhald pípna reiknað 8% af verðinu, borg-
ar sig að leggja mjórri pípuna i fyrstu, ef hún getur
fullnægt í 6 til 7 ár, og verðið á pípunum hclst ó-
breytt (1000 kr. tonnið). En ef verðið lækkar, þarf
mjórri pipan ekki að endast svo lengi, lil þcss að
það borgi sig að taka hana í fyrstu; cf verðið lækkar
niður í 600 kr. á tonnið, borgar sig að lcggja mjórri
pipuna fyrst, hversu fljótt sem þarf að bæta annari
pípu við.
3. T ú r b í n u r. Ráðgert er að taka i fyrstu tvær
Francistúrbínur með láréttum öxli; snúningshraði
þeirra 1000 umferðir á mínútu, og þær liafa 500
hestöfl hvor. Hvorri túrbinu fylgir sjálfverkandi
gangstillir ineð olíuþrýstingu og þrýstitemprunarum-
búnaður, auk annars venjulegs umbúnaðar. í einstök-
L