Ljósmæðrablaðið - 01.07.1948, Page 10

44
LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
Ur sögu deyfinganna.
Árið 1946 átti svæfingin 100 ára afmæli. I því tilefni er
fróðlegt að athuga, hvernig farið var að fyrir þann tíma
að eyða eða draga úr sársaukanum við holskurði. Þetta
var reynt með ýmsu móti, en tilraunir þær hafa þó að-
eins haft litla þýðingu fyrir framþróun læknisfræðinnar.
I fyrstu lyfjaskránni, sem læknaskólinn í Salerno gaf
út, er tilnefnt svæfingarmeðal: „Spongia somnifera". Það
var njarðarvöttur, sem dýft hafði verið í deyfandi vökva
úr ýmsum jurtum, var hann svo settur til þerris móti sól
og geymdur, þangað til á þurfti að halda. Til afnota var
hann vættur með heitu vatni og lagður fyrir vit sjúklings-
ins, til þess að hann skyldi anda gufunni að sér. Þegar
vekja átti sjúklinginn, var lagður annar njarðarvöttur,
vættur í ediki, fyrir vit hans.
Nothæfur jurtavökvi var ópíum, hyoscyamus, mandra-
gora o. fl. Eigi vitum vér með vissu, hvenær skurðlæknar
fóru að nota þennan svæfingar-svamp, en það er áreiðan-
legt, að Theodorik (1205—1298) notaði hann. Þýzkir sagn-
fræðingar ætla, að hann hafi þekkzt fyrir meira en 2000
árum, en efast um, að gufan hafi getað svæft sjúkling-
inn, ætla að sjúklingurinn hafi orðið að gleypa eitthvað
af vökvanum til þess að sofna. Sagt er, að mandragora
(sem er náskylt scopolamini) hafi verið gefið sjúklingum
inn sem lyf til svæfingar við skurðlækningar. Þetta er ekki
ósennilegt. Svæfingar-svampurinn var notaður í Þýzka-
landi allt fram á 16.—17. öld, en árangurinn var lítill og
óviss
(Lausl. þýtt úr norska ljósmæðrablaðinu).